Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται πολύ γρήγορα πώς τους βλέπουν οι άλλοι μέσα από τα δικά τους μάτια και σχεδόν πάντα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να ικανοποιήσουν αυτές τις προσδοκίες των άλλων.
Μία καλή άσκηση για να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του είναι να σκεφτεί με ποιους τρόπους μπορεί να τον βλέπουν μέσα από τα μάτια τους οι άλλοι, δηλ. η οικογένειά του, οι συνάδελφοί στη δουλειά ή ο/η σύντροφός του/της. Μετά από αυτό έρχεται μία πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση: «σε ποιο βαθμό προσπαθείς να ανταπεξέλθεις στις προσδοκίες ή στην εικόνα-είδωλο που έχουν σχηματίσει κάποιοι για σένα;»
Advertisment
Το γεγονός για το πώς οι προσδοκίες των άλλων ανθρώπων για εμάς επηρεάζουν την συμπεριφορά μας έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από τον κλάδο της κοινωνικής ψυχολογίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι αυτόματα διαισθάνονται το πώς τους βλέπουν οι άλλοι και αμέσως υιοθετούν συμπεριφορές ανάλογες των προσδοκιών αυτών.
Για να γίνει αντιληπτή αυτή η διαπροσωπική έλξη έγινε ένα πείραμα όπου έβαλαν φοιτητές να συνομιλούν με φοιτήτριες μέσω μόνο ακουστικών, αλλά χωρίς εικόνα. Ένας εύκολος τρόπος για να κατηγοριοποιήσει κάποιος έναν άνθρωπο που μόλις συνάντησε είναι το παρουσιαστικό του. Οι άνθρωποι αυτόματα ξεχωρίζουν αυτούς που είναι περισσότερο ελκυστικοί, κοινωνικοί, έχουν χιούμορ, είναι έξυπνοι κτλ.
Για να το κατευθύνουν αυτό, πριν καν τις συνομιλίες μεταξύ των φοιτητών με τις φοιτήτριες μαζί με τα βιογραφικά των φοιτητριών είχαν δοθεί στους φοιτητές και οι φωτογραφίες τους. Στους μισούς από αυτούς είχαν δοθεί φωτογραφίες νεαρών γυναικών που είχαν αξιολογηθεί με βαθμό από 8 από 10 στο πόσο ελκυστικές ήταν και στους υπόλοιπους φωτογραφίες που η εικονιζόμενη γυναίκα είχε αξιολογηθεί με βαθμό 2 από 10 ελκυστικότητας αντίστοιχα.
Advertisment
Μετά οι φοιτητές μίλησαν με τις φοιτήτριες χωρίς να τις βλέπουν και δεν ήξεραν αν στην πραγματικότητα μιλούσαν με τη φοιτήτρια που εικονιζόταν στη φωτογραφία. Οι μισοί θεωρούσαν ότι μιλούσαν με τις ελκυστικές και οι άλλοι μισοί με τις μη ελκυστικές. Το ενδιαφέρον σημείο ήταν αν οι γυναίκες θα το καταλάβαιναν αυτό και αν θα προσπαθούσαν να ακολουθήσουν το στερεότυπο που κατά κάποιο τρόπο τους επιβαλλόταν. Με τον τρόπο αυτό το πείραμα απέκλειε κάθε επιρροή που θα μπορούσαν να έχουν οι διαφορετικές προσωπικότητες και επικεντρωνόταν μόνο στο αποτέλεσμα που έχουν οι προσδοκίες.
Όταν ανεξάρτητοι παρατηρητές άκουσαν τις κασέτες από τις συνομιλίες ανακάλυψαν ότι οι φοιτήτριες που μιλούσαν με φοιτητές που νόμιζαν ότι ήταν ελκυστικές, οι φοιτήτριες υιοθετούσαν μία συμπεριφορά που ταίριαζε περισσότερο με άτομα που είναι ελκυστικά: μιλούσαν πιο ζωντανά και έδειχναν να απολαμβάνουν τη συζήτηση. Αυτό που συνέβαινε ήταν ότι οι γυναίκες συμμορφωνόντουσαν ως προς το στερεότυπο που οι άνδρες πρόβαλαν σε αυτές. Έτσι λοιπόν οι άνθρωποι πραγματικά καταλαβαίνουν πώς οι άλλοι τους βλέπουν και αλλάζουν τη συμπεριφορά τους για να συμφωνεί προς σε αυτό το στερεότυπο.
Βέβαια αυτό το πείραμα έγινε διαμορφώνοντας κατά κάποιον τρόπο το στερεότυπο της ελκυστικότητας, αλλά ο ίδιος κανόνας ισχύει σε πολλές πλευρές τις καθημερινότητας. Σκεφθείτε άλλα στερεότυπα όπως ταξικά, φυλετικά και εθνικά. Το καθένα από αυτά δημιουργεί ένα κύκλο προσδοκιών στο μυαλό των ανθρώπων, προσδοκίες που είναι αρκετά δύσκολο να τις αγνοήσει κανείς.
Το να καταλάβουμε λοιπόν ποιες είναι οι προσδοκίες των άλλων προς το πρόσωπό μας μας επηρεάζει άμεσα και συγκεκριμένα την συμπεριφορά μας που είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για να καταλάβουμε ότι μπορούμε να φαινόμαστε αρκετά διαφορετικοί άνθρωποι μέσα στην καθημερινή μας ζωή.
Τέλος σκεφθείτε αυτό: στην πραγματικότητα δύο άνθρωποι επηρεάζουν ασταμάτητα ο ένας τον άλλον με το να προσπαθούν να εκπληρώσουν τις προσδοκίες που έχει ο ένας για τον άλλον. Φυσικά έχουμε άμεσο έλεγχο μόνο πάνω στις δικές μας προσδοκίες για τους άλλους. Έτσι μία παρατήρηση για αυτό το πείραμα είναι ότι αλλάζοντας τις δικές μας προσδοκίες για τους άλλους μπορούμε να αλλάξουμε την συμπεριφορά τους προς στο χειρότερο ή αν θέλουμε προς το καλύτερο.
Το αποτέλεσμα μπορεί να φαίνεται απλό, αλλά είναι μία ισχυρή συνειδητοποίηση ότι η συμπεριφορά των άλλων είναι εν μέρη ο τρόπος που εμείς τους βλέπουμε, όπως αντίστοιχα η συμπεριφορά μας είναι εν μέρη οφείλεται στο πώς μας βλέπουν οι άλλοι.
