Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη στιγμή του θανάτου του. Ωστόσο, οι γιατροί και οι νοσοκόμες που αναλαμβάνουν τη φροντίδα ασθενών που πλησιάζουν στο τέλος του κύκλου της ζωής τους, γνωρίζουν ότι ορισμένα συμπτώματα συνδέονται άμεσα με το επερχόμενο τέλος. Αυτά τα σημάδια του επικείμενου θανάτου είναι χαρακτηριστικά της φυσικής διαδικασίας της οργανικής απόπτωσης.
Φυσικά, δεν είναι το σύνολο των συμπτωμάτων του θανάτου κοινά για όλους τους ανθρώπους, ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν κάποιο συνδυασμό από αυτά, κατά τις τελευταίες ημέρες και ώρες της ζωής τους…
Advertisment
1. Απώλεια της όρεξης
Οι ανάγκες για θερμιδική ενέργεια υποχωρούν. Το άτομο μπορεί να αρχίσει να αντιστέκεται ή να αρνείται τα γεύματα και τα υγρά, ή να δέχεται μόνο μικρές ποσότητες από εύπεπτες τροφές όπως ζεστά δημητριακά. Η πρώτη τροφή που θα απορρίψει είναι το κρέας, καθώς είναι δύσκολο πλέον να το χωνέψει, ακόμη κι αν πρόκειται για το αγαπημένο του φαγητό.
Πολύ κοντά στο τέλος της ζωής, το πρόσωπο που πεθαίνει μπορεί να είναι σωματικά εντελώς αδύναμο να καταπιεί.
Advertisment
Πώς να βοηθήσετε: Μην πιέζετε τον άνθρωπό σας να φάει. Ακολουθήστε τα σημάδια της διάθεσής του, ακόμη κι αν εσείς στεναχωριέστε που χάνει το ενδιαφέρον του για φαγητό. Σε τακτά χρονικά διαστήματα μπορείτε να του βρέχετε τα χείλη με τρίμματα πάγου ή να του δίνετε μικρές γουλιές νερό. Επίσης, βρέχετε με ένα χλιαρό υγρό πανί την περιοχή γύρω από το στόμα του, για να αισθάνεται ανακούφιση.
2. Υπερβολική κούραση και υπνηλία
Το άτομο μπορεί να αρχίσει να κοιμάται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας και της νύχτας, καθώς ο μεταβολισμός του επιβραδύνεται και με δεδομένο ότι η άρνηση για τροφή και νερό συμβάλλουν στην αφυδάτωσή του. Όσο και να προσπαθήσετε θα είναι δύσκολο να τον ξυπνήσετε. Η κόπωση που νιώθει είναι τόσο έντονη ώστε οι εξωτερικές παρεμβάσεις δεν τον επηρεάζουν διόλου.
Πώς να βοηθήσετε: Αφήστε τον να κοιμηθεί, αλλά αποφύγετε να βρίσκεστε πολλά άτομα στο δωμάτιό του. Κι αυτό διότι υπάρχει η εκτίμηση ότι εξακολουθεί να διατηρεί την αίσθηση της ακοής του, ακόμη κι αν βρίσκεται σε κώμα.
3. Αυξημένη σωματική αδυναμία
Μείωση στην πρόσληψη τροφής και έλλειψη ενέργειας οδηγεί σε ακόμη λιγότερη ενέργεια, ακόμη και για απλές δραστηριότητες όπως το να σηκώσει το κεφάλι του ή να μετατοπίσει τη θέση του στο κρεβάτι. Ο άνθρωπός σας μπορεί να έχει δυσκολία ακόμη και να πιει νερό από ένα καλαμάκι.
Πώς να βοηθήσετε: Φροντίστε ώστε να αισθάνεται όσο πιο αναπαυτικά γίνεται.
4. Ψυχική σύγχυση ή αποπροσανατολισμός
Τα όργανα αρχίζουν να παρουσιάζουν ανεπάρκεια, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Η λειτουργία της συνείδησης αλλάζει. Το άτομο αρχίζει να μην αναγνωρίζει πόσοι ή ποιοι είναι στο δωμάτιο κοντά του, μιλά ή απαντά όλο και πιο σπάνια. Μπορεί, επίσης, να μιλά σε άτομα που δεν βρίσκονται στο δωμάτιο (οραματισμός του τέλους), να έχει χάσει την αίσθηση του χρόνου ή να είναι πολύ ανήσυχος με τα κλινοσκεπάσμαά του.
Πώς να βοηθήσετε: Παραμείνετε ήρεμοι και καθησυχαστικοί. Μιλήστε του με απαλή φωνή και προσδιορίστε του ότι είστε εσείς, όταν τον πλησιάζετε, λέγοντάς το όνομά σας.
5. Δυσκολία στην αναπνοή
Οι εισπνοές και οι εκπνοές του είναι κοφτές και ακανόνιστες.Είναι χαρακτηριστική η εξής ανάσα: μια δυνατή, βαθιά εισπνοή που ακολουθείται από μια παύση (δεν αναπνέει) για διάστημα πέντε δευτερολέπτων έως ένα ολόκληρο λεπτό, πριν πάρει ξανά μια δυνατή, βαθιά αναπνοή που θα συνεχίσει και πάλι να υποχωρεί αργά.
Μερικές φορές παρατηρούνται και υπερβολικές εκκρίσεις σάλιου μαζί με τραχείς εισπνοές και εκπνοές που κάποιοι ονομάζουν «επιθανάτιο ρόγχο».
Πώς να βοηθήσετε: Ο επιθανάτιος ρόγχος μπορεί να είναι μαρτυρικός για εσάς που τον ακούτε, όχι όμως και γιοα τον άνθρωπο που πεθαίνει, καθώς δεν αντιλαμβάνεται ότι άλλαξε η αναπνοή του. Το μόνο που μπορείτε και πρέπει να κάνετε είναι να φροντίσετε ώστε να βρίσκεται σε άνετη θέση. Δηλαδή, το κεφάλι του να είναι ελαφρώς κεκλιμένο αλλά σταθερό πάνω σε μαξιλάρι, ή το κεφάλι και το σώμα του να γέρνει ελαφρά προς μία πλευρά. Βρέξτε το στόμα του με ένα υγρό πανί και ενυδατώστε τα χείλη του με βούτυρο-κακάο ή βαζελίνη.
Αν υπάρχει πολύ φλέγμα, αφήστε το να κυλίσει φυσικά από το στόμα του. Ένας υγραντήρας στο δωμάτιο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει, όπως και η παροχή οξυγόνου για να νιώθει πιο άνετα. Να είστε ήρεμοι, να του χαϊδεύετε το χέρι και να του μιλάτε σιγανά.
6. Απομόνωση στον εαυτό του
Καθώς το σώμα σβήνει, ο άνθρωπος που πεθαίνει μπορεί να χάσει σταδιακά το ενδιαφέρον του για όσους βρίσκονται δίπλα του. Μπορεί να σταματήσει να τους μιλάει ή να αρχίσει να τους ψιθυρίζει ακατάληπτα, να σταματήσει να αποκρίνεται στις ερωτήσεις τους ή απλά να τους αγνοεί.
Ωστόσο, λίγο πριν το τέλος, το πρόσωπο που πεθαίνει μπορεί να σας εκπλήξει με μια απρόσμενη διαύγεια και συνειδητότητα. Αυτό μπορεί να διαρκέσει λιγότερο από μία ώρα ή μέχρι μία πλήρη ημέρα.
Πώς να βοηθήσετε: Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό είναι ένα φυσικό μέρος της διαδικασίας του θανάτου και όχι μια αντανάκλαση της σχέσης σας. Διατηρήστε μια φυσική παρουσία αγγίζοντας το πρόσωπο που πεθαίνει και συνεχίστε να του μιλάτε εφόσον το κρίνετε σκόπιμο, χωρίς να απαιτείτε τίποτα.
7. Αλλαγές στην ούρηση
Καθώς το άτομο χάνει το ενδιαφέρον του για τριοφή και νερό, είναι φυσικό να περιορίζεται και η διάθεση για ούρηση. Επίσης, η πτώση της αρτηριακής πίεσης που αποτελεί μέρος της διαδικασίας του θανάτου συμβάλλει στο να κλείσουν σταδιακά τα νεφρά. Τα συμπυκνωμένα ούρα που τελικά χύονται είναι καφετί, κόκκινα, ή έχουν το χρώμα του τσαγιού.
Λίγο πριν το τέλος, ωστόσο, μπορεί να συμβεί πλήρης απώλεια ελέγχου της κύστης ή του εντέρου.
Πώς να βοηθήσετε: Το ιατρικό προσωπικό μπορεί να αποφασίσει ότι μερικές φορές ένας καθετήρας είναι απαραίτητος, αν και όχι στις τελευταίες ώρες της ζωής. Η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να αυξήσει τις τοξίνες του αίματος και να οδηγήσουν σε ένα ήπιο κώμα πριν από το θάνατο. Προσθέστε ένα αδιάβροχο υπόστρωμα όταν αλλάζετε σεντόνια.
8. Πρήξιμο στα πόδια και τους αστραγάλους
Καθώς οι νεφροί είναι λιγότερο ικανοί να επεξεργάζονται τα σωματικά υγρά, αυτά μπορεί να συσσωρευτούν σε περιοχές του σώματος μακριά από την καρδιά, στα πόδια και τους αστραγάλους ιδιαίτερα. Αυτά τα σημεία και μερικές φορές, επίσης, τα χέρια, το πρόσωπο ή τα πόδια μπορεί να παρουσιάζουν πρησμένη εμφάνιση.
Πώς να βοηθήσετε: Συνήθως δεν υπάρχει ειδική αντιμετώπιση (όπως διουρητικά). Το χαρακτηριστικό πρήξιμο συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία του θανάτου.
9. Υγρασία στις άκρες των δακτύλων χεριών και ποδιών
Ώρες ή λεπτά πριν από το θάνατο, η κυκλοφορία του αίματος αναστρέφεται προκειμένου να βοηθήσει τα ζωτικά όργανα. Καθώς συμβαίνει αυτό, τα άκρα (χέρια, πόδια, δάχτυλα χεριών και ποδιών) παγώνουν. Οι επιφάνειες των νυχιών μπορεί επίσης να αποκτήσουν πιο θαμό χρώμα ή να μελανιάσουν.
Πώς να βοηθήσετε: Μια ζεστή κουβέρτα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στον άνθρωπο που πεθαίνει, μπορεί όμως και να δυσανασχετίσει από το βάρος που ξαφνικά σισθάνεται στα πόδια του. Σε αυτήν την περίπτωση, αφαιρέστε τα σκεπάσματα.
10. Διάστικτες φλέβες
Το δέρμα, το οποίο είχε τις τελευταίες μέρες αποκτήσει μια ομοιόμορφα ωχρή ή σταχτί απόχρωση, παρουσιάζει σταδιακά ελαφρώς μωβ, κόκκινα και μπλε στίγματα, ως ένα από τα τελευταία σημάδια του θανάτου που πλησιάζει. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος. Τα στίγματα μπορεί να εμφανιστούν πρώτα στα πέλματα των ποδιών.
Πώς να βοηθήσετε: Δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσατε να κάνετε.
Σημείωση: Αυτά τα γενικά συμπτώματα του επικείμενου θανάτου μπορεί να ποικίλουν σε αλληλουχία και συνδυασμό από άτομο σε άτομο. Εάν ένα άτομο είναι σε μηχανική υποστήριξη (αναπνευστική, σωλήνα σίτισης), η διαδικασία του θανάτου μπορεί να είναι διαφορετική. Τα σημάδια που αναφέρονται εδώ περιγράφουν μια φυσική διαδικασία θανάτου, η δε παρουσίασή τους είναι χρήσιμη για όλους μας, ώστε να γνωρίζουμε πώς θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε κάποιον αγαπημένο μας να φύγει με ηρεμία…
Λεωνίδας Καλλιδώνης
