Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η πιεστική σκέψη (που προκαλείται σε καταστάσεις χρόνιου άγχους και κατάθλιψης) μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο. Εκείνο που χρειάζεται να ανακαλύψουν ακόμη είναι ότι ο διαλογισμός είναι το κλειδί για να προστατεύεις τον εγκέφαλο από υπερφόρτιση..
Το περιοδικό The Economist το διατυπώνει θαυμάσια: “Όπως ακριβώς η πολλή δουλειά αφήνει σημάδια στα χέρια, η υπερβολική σκέψη αφήνει σημάδια στον εγκέφαλο.”
Advertisment
Και οι ιατρικές έρευνες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι ο εγκέφαλος είναι φθίνον όργανο: ο εγκέφαλος των αθλητών δείχνει αλλιώτικος από τον εγκέφαλο εκείνων που χρησιμοποιούν κομπιούτερ.
Στη δεκαετία τού 1960, έρευνες που έγιναν στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας έδειξαν ότι οι ποντικοί που είχαν μεγαλώσει σε περιβάλλον με πολλά ενδιαφέροντα είχαν πιο πυκνό, πιο περίπλοκο εγκέφαλο από ποντικούς σε περιβάλλοντα πληκτικά.
Ακόμη και ηλικιωμένοι ποντικοί που βρίσκονται σε πιο ενδιαφέροντα κλουβιά δείχνουν τις ίδιες αλλαγές στον εγκέφαλό τους, με περισσότερες συνάψεις μεταξύ των κυττάρων, πράγμα που υποστηρίζει το παλιό ρεφρέν “χρησιμοποίησε τον αλλιώς θα τον χάσεις”, τον νου σου.
Advertisment
Όχι μόνο αυξάνονται τα κύτταρα τού εγκεφάλου, αλλά αυξάνεται και η ροή τού αίματος που φέρνει τις αναγκαίες προμήθειες. Έτσι λοιπόν, όχι μόνο ″ τα νεαρά, γεμάτα ενδιαφέροντα ποντίκια αναπτύσσουν 20-25 περισσότερες συνάψεις ανά νευρικό κύτταρο από ό,τι οι βαριεστημένοι σύντροφοί τους″ , αλλά επίσης έχουν και ″80% περισσότερα τριχοειδή αγγεία″ για την παροχή τού αίματος που μεταφέρει ενέργεια.
Πρόσφατες έρευνες τού William Greenough και των συνεργατών του στο Πανεπιστήμιο Urbana-Champaign του Ιλινόις, υπέβαλαν τρεις σειρές ποντικών, ″ ακροβάτες ″, ″εργάτες ″ και ″ καθιστικούς τύπους ″, σε διαφορετικά περιβάλλοντα στους ακροβάτες έδιναν δουλειά που απαιτούσε συντονισμό, στους εργάτες δουλειά που αποτελούσε σωματική πρόκληση, και στους καθιστικούς τύπους καμιά απολύτως πρόκληση.
Οι ακροβάτες έδειξαν μεγάλες αλλαγές στα τμήματα τού εγκεφάλου που αφορούν τον συντονισμό.
Και αν το παρακάνει κανείς; Είναι επίσης γνωστό ότι αν σκεφτόμαστε πάρα πολύ και πιεστικά (αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη), μπορεί πάλι να καταστραφούν τα κύτταρα τού εγκεφάλου. Όπως φαίνεται, χημικές ουσίες που εκκρίνουν τα σκεπτόμενα κύτταρα ίσως να μην απομακρυνθούν αρκετά γρήγορα κι έτσι ίσως να δηλητηριάσουν και να σκοτώσουν τα κύτταρα τού εγκεφάλου.
Για την εκφύλιση ενοχοποιούνται επίσης τα υψηλά επίπεδα κορτικοστεροειδών που κυκλοφορούν στο αίμα λόγω στρες. Μακροχρόνια θεραπεία με αντικαταθλιπτικά οδηγεί στην παρατεταμένη ενεργοποίηση του συστήματος cAMP, σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου με αποτέλεσμα την αυξημένη παραγωγή νευροτροφινών (προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα).
Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν μετά από περίοδο ψυχοθεραπείας. Όταν ο Ruben Gur στο Πανεπιστήμιο Πενσιλβάνια στη Φιλαδέλφεια ζήτησε από άντρες τους οποίους μελετούσε να χαλαρώσουν, εκείνοι δεν μπορούσαν ο εγκέφαλός τους συνέχιζε να επεξεργάζεται ότι έκαναν προηγουμένως, χωρίς οι ίδιοι να το συνειδητοποιούν.
Σημαίνει ουσιαστικά αυτό ότι, όπως και όλοι οι μη-διαλογιστές, δεν είχαν επίγνωση των σκέψεών τους.
Αντίθετα, οι γυναίκες άλλαξαν τις σκέψεις τους προς κάτι τελείως διαφορετικό, χρησιμοποιώντας διαφορετικό μέρος τού εγκεφάλου τους. Αυτή η διαφορά, πιστεύει ο ίδιος, ίσως να εξηγεί το άλλο του εύρημα, το οποίο είναι ότι ο ανδρικός εγκέφαλος χαλάει πολύ πιο γρήγορα από τον γυναικείο.
Παρά το μεγάλο εγκεφαλικό τους ξεκίνημα, όταν φτάνουν στην ηλικία των 45, με τη συγκέντρωση της προσοχής και τη μνήμη τους να υποχωρεί, το εμπρόσθιο μέρος τού εγκεφάλου των ανδρών, που ευθύνεται για τις “πολυσύνθετες σκέψεις” έχει συρρικνωθεί φθάνοντας στο ίδιο μέγεθος με τον εμπρόσθιο μετωπιαίο λοβό των γυναικών της ίδιας ηλικίας.
Έτσι λοιπόν, δεν αποτελεί έκπληξη ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί παρόμοια με το υπόλοιπο βιολογικό μας σύστημα. Η ανάπαυση ανάμεσα σε διαστήματα άσκησης είναι ο φυσικός τρόπος λειτουργίας.
Η έλλειψη τής ανάπαυσης προκαλεί υπερβολή στην εξάσκηση για τους αθλητές και μειώνει την λειτουργία τους…
Το ίδιο ισχύει προφανώς και για τον εγκέφαλο. Και υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα σχέση ανάμεσα στην επίγνωση τής αναπνοής και την κόπωση που προηγείται των καρδιακών προσβολών σε ασθενείς με άγχος, την υπερβολή στην εξάσκηση για τους αθλητές, και το χρόνιο σύμπτωμα κόπωσης σε άλλους…
Και ενώ οι μυς των αθλητών τουλάχιστον αναπαύονται την ώρα που εκείνοι κοιμούνται, ο εγκέφαλος πολλών ανθρώπων δεν αναπαύεται. Αλλάζουν και βλέπουν μια παράσταση που λέγεται όνειρο, τα οποία σε ανθρώπους με στρες και ένταση μπορεί να είναι πραγματικές ταινίες τρόμου.
Δεν προκαλεί έκπληξη αντίστοιχα ότι άλλοι ερευνητές αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο πως υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ της εγρήγορσης και λειτουργίας από τη μια πλευρά και της χαλάρωσης από την άλλη.
Το κλειδί για τη μείωση των απωλειών τού εγκεφάλου με την ηλικία είναι η ικανότητα να χαλαρώνουμε τον εγκέφαλο, πράγμα που σημαίνει να επιτρέπουμε στο νου να σταματά και να αναπαύεται.
Το πρώτο ουσιώδες βήμα είναι να αποκτήσουμε την επίγνωση των σκέψεών μας. Αυτό είναι το κλειδί τού διαλογισμού. Τότε μπορείς να δοκιμάσεις μια αληθινή έκπληξη. Οι σκέψεις είναι πολύ ντροπαλές.
Μόλις αποκτήσεις την επίγνωσή τους, αρχίζουν να διαλύονται, αφήνοντας πίσω τους εκείνη ″την ειρήνη που ξεπερνά την κατανόησή μας ″ .
Καλό διαλογισμό λοιπόν!
