Υπέρταση, δηλαδή αυξημένη πίεση του αίματος στα τοιχώματα των αρτηριών, μπορεί να δημιουργηθεί από βιολογικούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι τα προβλήματα στα νεφρά. Βέβαια, εδώ υπάρχει ένας φαύλος κύκλος: Η υπέρταση κάνει ζημιά στα νεφρά και τα νεφρά όταν έχουν ζημιά, δημιουργούν υπέρταση. Ένας άλλος λόγος είναι αν καταναλώνεις μεγάλες ποσότητες αλατιού και αλμυρών.
Για να ορίσουμε τι θα πει γενικά υπέρταση, θα μιλήσουμε αρχικά για το πώς μετράται η πίεση του αίματος σ’ έναν άνθρωπο. Η καρδιά όταν συστέλλεται εξακοντίζει αίμα. Εκείνη την ώρα μετράμε την πίεση που ασκείται στα τοιχώματα των αρτηριών. Την πίεση αυτή την ονομάζουμε συστολική ή «μεγάλη» και κατά μέσο όρο περιμένουμε να είναι στα 120 mm στήλης υδραργύρου. (Στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να το λέμε 12 και όχι 120.) Την ώρα που η καρδιά χαλαρώνει μετράμε τη διαστολική πίεση. Αυτή την πίεση την περιμένουμε κατά μέσο όρο να είναι γύρω στα 80 mm στήλης υδραργύρου. (Στα ελληνικά 8.)
Advertisment
Αν ένας άνθρωπος έχει συστηματικά αυξημένες τη συστολική και τη διαστολική πίεση λέμε ότι έχει πρόβλημα υπέρτασης. Αν αποκλείσουμε τις βιολογικές αιτίες, τότε έχουμε ιδιοπαθή υπέρταση. Εκεί, ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.
Πριν πάμε παρακάτω, αξίζει να σημειώσουμε ότι η μεν συστολική (η μεγάλη) επηρεάζεται πολύ πιο άμεσα από αυτό που συμβαίνει γύρω μας, ενώ η διαστολική πίεση δείχνει σε ποια κατάσταση βρίσκεται η καρδιά μας. Εάν διαπιστώνεις ότι η συστολική σου πίεση είναι πάνω από 14, αλλά η διαστολική παραμένει στο 8, δε χρειάζεται να ανησυχήσεις πολύ. Αν, όμως, η μεν συστολική δεν περνάει το 13-14, αλλά η διαστολική περνάει το 8 και φτάνει στο 9, η πληροφορία αυτή είναι σημαντική για την υγεία σου, γιατί δεν επηρεάζεται τόσο πολύ από την άμεση πραγματικότητα όσο από τις μόνιμες συνήθειες της ζωής σου. Πάντως, καλό θα ήταν, αν διαπιστώνεις ότι η μικρή σου πίεση συστηματικά περνάει το 9, να ενημέρωνες το γιατρό σου.
Η ιδιοπαθής υπέρταση εμφανίζεται συχνότερα στους άντρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. ΓΓ αυτό, στην περιγραφή μου γύρω από τα στοιχεία της συμπεριφοράς που συναντάμε συχνά σε άτομα με ιδιοπαθή υπέρταση, θα χρησιμοποιήσω το αρσενικό γένος ως παράδειγμα, όπως στις ημικρανίες χρησιμοποίησα το θηλυκό γένος.
Advertisment
Το ένα χαρακτηριστικό που συναντάμε σε ανθρώπους με ιδιοπαθή υπέρταση είναι ότι απωθούν τα συναισθήματα τους. Παράλληλα, αν νιώθουν κάτι έντονο, δεν το εκτονώνουν. Θυμώνουν εύκολα, αλλά δεν το δείχνουν. Αυτό συμβαίνει για τον εξής λόγο: Οι άνθρωποι αυτοί θέλουν να ξεχωρίζουν και να διακρίνονται από τους άλλους. Ταυτόχρονα, δεν αντέχουν τον ανταγωνισμό και τις συγκρούσεις. Μ’ άλλα λόγια, ενώ είναι από τη φύση τους συγκεντρωτικοί και θέλουν να ασκούν έλεγχο στο περιβάλλον τους, ταυτόχρονα έχουν δημοκρατικές απόψεις. Το αποτέλεσμα είναι να μπλοκάρουν τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις.
Ένα ακόμα στοιχείο που έχουν αυτοί οι άνθρωποι είναι ότι απειλούνται εύκολα. Αισθάνονται ότι χρειάζεται να βρίσκονται διαρκώς σε μία κατάσταση εγρήγορσης, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το απρόβλεπτο. Η συνέπεια όλων αυτών των χαρακτηριστικών είναι να δέχονται συνεχώς πίεση την οποία δεν εκτονώνουν, με αποτέλεσμα να τους ανεβαίνει η .. .πίεση.
Η υπέρταση κι εσύ
Από τις περιγραφές που κάναμε παραπάνω για τα στοιχεία συμπεριφοράς των ανθρώπων που καταλήγουν με ιδιοπαθή υπέρταση, βγαίνει ένα συμπέρασμα. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν αδυναμία εκτόνωσης συναισθημάτων, θέμα για το οποίο μιλήσαμε εκτενώς στο πρώτο μέρος, αλλά τώρα θα επανέλθουμε.
Η αδυναμία εκτόνωσης συναισθημάτων έχει τρεις διαφορετικές πτυχές. Η πρώτη είναι η άρνηση: Αρνείσαι να αντιληφθείς τα συναισθήματα που σου δημιουργούνται. Μιλάς με κάποιον και έχεις θυμώσει, αλλά δεν καταλαβαίνεις ότι έχεις θυμώσει. Ο δεύτερος είναι η απώθηση: Σ’ αυτή την περίπτωση έχεις μεν αντιληφθεί το θυμό σου ή κάποια άλλα συναισθήματα, αλλά τα βάζεις στην άκρη γιατί πιστεύεις πως τα συναισθήματα δεν είναι καλοί σύμβουλοι. Το τρίτο είναι ο έλεγχος ή η αναστολή της έκφρασης των συναισθημάτων. Βλέπουμε, λοιπόν, πως σε κάθε άτομο που δεν εκφράζει τα συναισθήματα του μπορούν να λειτουργούν τρεις διαφορετικοί μεταξύ τους μηχανισμοί.
Για να έρθεις σε επαφή με τα συναισθήματα σου ξεκινά από πάρα πολύ απλές ασκήσεις. Μία άσκηση είναι: Βάλε μουσική χωρίς λόγια, πάρε ένα χαρτί και γράψε τι συναισθήματα σου δημιουργούνται. Ίσως διαπιστώσεις ότι, έχεις μεν την ικανότητα να νιώσεις, αλλά δεν έχεις την ικανότητα να περιγράψεις αυτό που νιώθεις. Αν απωθείς τα συναισθήματα σου, διερεύνησε τι σ’ εμποδίζει να τα νιώσεις. Κάτι ανάλογο ισχύει και με το να ελέγχεις την έκφραση ή την εκτόνωση των συναισθημάτων σου.
Για τα άτομα που πάσχουν από ιδιοπαθή υπέρταση και ταυτόχρονα δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να εκφράζουν τα συναισθήματα τους, να διεκδικούν και τα λοιπά, υπάρχουν δύο άλλοι δρόμοι. Ο ένας είναι να μάθουν να χαλαρώνουν με την έννοια που αναφέραμε στο κεφάλαιο περί χαλάρωσης. Δηλαδή, να μπορούν να χαλαρώνουν με τρόπο που ν’ αδειάζει ο νους τους και όχι απλώς να ξεκουράζονται. Εάν μετρήσεις την πίεση σου, αμέσως μετά κάνεις μία χαλάρωση 20 λεπτών και βάλεις κάποιον άλλο να σ’ την ξαναμετρήσει, θα διαπιστώσεις ότι είναι αρκετά μειωμένη. Αυτό είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα ώστε ν’ αρχίσεις να αποκτάς τη νοοτροπία της χαλαρότερης αντιμετώπισης των πραγμάτων.
Αν συμβαίνει να είσαι άτομο που ούτε να χαλαρώσει ούτε να ξεκουραστεί μπορεί, ίσως να σε βοηθούσε η σωματική άσκηση. Εκεί, όμως, χρειάζεσαι κάποια άσκηση η οποία να δίνει τη δυνατότητα εκτόνωσης. Για παράδειγμα, αν κάνεις ρυθμική γυμναστική, γυμνάζεσαι μεν, αλλά δεν εκτονώνεσαι. Αν, όμως, κάνεις φλαμέγκο, καράτε ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα έχει εκρήξεις, είναι πολύ πιθανό να μειώσεις την ιδιοπαθή υπέρταση σου.
Μιας και η ιδιοπαθής υπέρταση είναι συχνότερη σε άντρες 30-40 ετών, αξίζει να αναφέρουμε ότι κάποια από τα φάρμακα που παίρνουν προκειμένου να μειωθεί η πίεση τους, επηρεάζουν πολύ τη σεξουαλική τους δραστηριότητα. Δε θα ήθελες ανάμεσα στα 30 και στα 40 να έχεις πρόβλημα στύσης, υποθέτω. Αυτός είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος ν’ ασχοληθείς είτε με τη χαλάρωση είτε με την εκτόνωση. Βέβαια, τα φάρμακα νέας γενιάς έχουν βελτιωθεί όσον αφορά το θέμα της σεξουαλικής απόδοσης. Όμως, δεν ξέρουμε ακόμα ποιες είναι οι μακροχρόνιες παρενέργειες που δημιουργούν. Η χαλάρωση και η εκτόνωση, όμως, δε δημιουργούν παρενέργειες. Αποφασίζεις μόνος σου.
Γιώργος Πιντέρης Ph. D. – Χαρά η καλύτερη θεραπεία (Εκδόσεις Ψυχογιός)
