Συχνά, στους θεραπευόμενους που ξεκινούν το ταξίδι τους για την ανάρρωση από οικογενειακό τραύμα, παρατηρούμε ορισμένα σημαντικά χαρακτηριστικά «μη υγιών» οικογενειών. Σαφώς αν δεν ξέρουμε τι σημαίνει ψυχική υγεία, είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε τι είναι τελικά «μη ψυχικά υγιές».
Μπορεί να μοιάζει εύκολο, αλλά στην πραγματικότητα, πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουμε τι κάνει μία οικογένεια υγιή ή ισορροπημένη. Λέξεις όπως «ψυχικά υγιές» ή «μη υγιές» έχουν γίνει τόσο συνηθισμένες, αλλά λίγοι από εμάς θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για τη χρήση αυτών των λέξεων σε σχέση με την οικογένεια.
Advertisment
Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά ώστε να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε καλύτερα:
Σεβασμός των συναισθηματικών και σωματικών ορίων
Τα παιδιά και τα άλλα μέλη της οικογένειας απαιτείται να έχουν ιδιωτικότητα και όλα τα μέλη οφείλουν να το κατανοούν και το σέβονται. Στις υγιείς οικογένειες, οι γονείς κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της συναισθηματικής «εργασίας» με τα παιδιά τους, «καλλιεργώντας» τους την ενσυναίσθηση, τον αυτοέλεγχο και τις κατάλληλες συμπεριφορές, ως απάντηση σε δύσκολα συναισθήματα ή στρες. Ο ρόλος των παιδιών είναι να μαθαίνουν μέσα από το παράδειγμα των γονέων τους.
Αντιμετώπιση κάθε μέλους της οικογένειας ως άτομο με δίκη του προσωπική γνώμη και άποψη
Ο καθένας μπορεί να έχει άποψη και όλα τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να σέβονται και να επιτρέπουν να εκφράζεται αυτή η άποψη, ακόμα κι αν τα ενήλικα μέλη της οικογένειας θα πάρουν την τελική απόφαση. Σε οικογένειες όπου υπάρχει ελάχιστος χώρος για διαφορετικές απόψεις, είναι σύνηθες φαινόμενο τα παιδιά να γίνονται ενήλικες οι οποίοι δεν ξέρουν ποιοι πραγματικά είναι. Όταν σου επιβάλλεται το πώς και το τι να σκέφτεσαι, είναι φυσιολογικό να μην ξέρεις πώς να το κάνεις αυτό για τον εαυτό σου.
Advertisment
Θέσπιση δίκαιων και κατάλληλων, για την κάθε ηλικία, κανόνων και προσδοκιών
Όλες οι οικογένειες έχουν κανόνες και είναι αναμενόμενο σε κάθε οικογένεια να διαφέρουν, όμως κανόνες που είναι ασυνεπείς ή ακατάλληλοι για την εκάστοτε ηλικία, δημιουργούν ένα περιβάλλον σύγχυσης και χάους. Τα παιδιά εξακολουθούν να μεγαλώνουν και να μαθαίνουν, επομένως οι προσδοκίες του γονέα/φροντιστή τους, δεν πρέπει να είναι οι ίδιες με τις προσδοκίες που έχει από τον εαυτό του ή άλλους ενήλικες.
Κάλυψη των αναγκών όλων των μελών της οικογένειας
Όλα τα μέλη ενδιαφέρονται για την υγεία και την ευημερία των άλλων, αλλά με τρόπο κατάλληλο και ανάλογο της ηλικίας του κάθε μέλους. Οι γονείς πρωτίστως παρέχουν συναισθηματική φροντίδα στα ανήλικα παιδιά, όχι το αντίστροφο. Όσο καλύτερα μπορούν, οι υπόλοιποι επίσης επιδιώκουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των άλλων μελών της οικογένειάς τους.
Όλα τα μέλη της οικογένειας αισθάνονται ασφάλεια και προστασία
Τα παιδιά σε ψυχικά υγιείς οικογένειες αισθάνονται ασφαλή να μαθαίνουν και να ανακαλύπτουν, να εξελίσσονται και να διδάσκονται από τα λάθη τους. Κατανοούν τα λάθη ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και αντιλαμβάνονται ότι αυτά δεν θα αμφισβητήσουν ή θα απειλήσουν την ασφάλεια και την προστασία τους. Η αγάπη μεταξύ των μελών μίας οικογένειας δεν περνάει μέσα από τον δρόμο της «τελειότητας».
Τα λάθη και η συγχώρεσή τους μέσα από υγιείς διαδικασίες
Τα μέλη της οικογένειας καταλαβαίνουν ότι όλοι είμαστε άνθρωποι που μεγαλώνοντας αποκτούμε συνεχώς νέες γνώσεις. Η κάθε σύγκρουση αντιμετωπίζεται με κατάλληλο και ασφαλή τρόπο, με τους ενήλικες να διαμορφώνουν τους σωστούς τρόπους διαχείρισης διαφωνιών και εντάσεων. Αυτές οι οικογένειες διερευνούν τα πιθανά λάθη ώστε να βελτιωθούν μέσα από αυτά, αντί να ντροπιάζουν και να εκθέτουν τα εμπλεκόμενα μέλη για αυτά. Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες για μία άσχημη συμπεριφορά τους, αλλά επίσης γνωρίζουν ότι θα συγχωρηθούν και για τα λάθη τους, αντί να τα «κρατούν εναντίον» τους για χρόνια μετά.
Ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να σκεφτούμε το οικογενειακό μας ιστορικό και για το αν θυμόμαστε κάποιο από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Τα άτομα που βίωσαν τραύμα οικογενειακής προέλευσης δεν θα έχουν αυτές τις εμπειρίες. Αυτή η λίστα μπορεί απλώς να μας δώσει μία ιδέα – εάν κανένα από αυτά δεν έγινε στο σπίτι μας, αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι τα πράγματα για εμάς, ήταν -το λιγότερο- δύσκολα.
Χρειάζεται βέβαια να διευκρινήσουμε ότι αν μεμονωμένα, ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν είναι συνυφασμένο με τα όσα βιώσαμε στην οικογένεια μας, δεν σημαίνει απαραίτητα και την παντελή έλλειψη ψυχικής ισορροπίας. Για παράδειγμα, διαφορετικά νοικοκυριά μπορεί να έχουν διαφορετικές ιδέες για το αν και πώς τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους, με βάση τις ατομικές οικογενειακές δυναμικές, όπως η κουλτούρα, η μόρφωση, η γενιά και πολλοί άλλοι παράγοντες.
Βιβλιογραφία:
Gillis Kaytlyn, Breaking the Cycle: the 6 Stages of Healing from Childhood Family Trauma: Support and Recovery for What You Were Once Powerless to Change. 2023. Clara’s Voice Publishing.
Gillis Kaytlyn, Invisible Bruises: How a Better Understanding of the Patterns of Domestic Violence can Help Survivors Navigate the Legal System. 2021. Lisa Nicole Publishing.
- Τα Σύνδρομα των Πόλεων: Ψυχολογικές καταστάσεις που παίρνουν το όνομά τους από διάσημες πόλεις και τι σημαίνουν - 18 Απριλίου 2024
- Οι πιο «τρομακτικές» μάσκες είναι εκείνες που δεν φαίνονται… - 14 Μαρτίου 2024
- Για «τι» θα μιλήσουμε στην ψυχοθεραπεία; - 13 Φεβρουαρίου 2024
