Η σόγια οφείλει το όνομά της στην ιαπωνική λέξη shou yu που είναι η λέξη που χρησιμοποιείται για τη σάλτσα σόγιας. Shou yu ή chiang yu σημαίνει έλαιο από chiang παρόλο που η σάλτσα αυτή ούτε περιέχει ούτε χρησιμοποιούνται έλαια για την παρασκευή της.
Η επιστημονική της ονομασία είναι Γλυκίνη η μαξ (Glycine max) και ανήκει στα είδη των ψυχανθών. Είναι ιθαγενές μονοετές φυτό της Ανατολικής Ασίας που εδώ και χιλιάδες χρόνια αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής διατροφής των λαών της Ασίας ενώ, 5.000 και πλέον χρόνια χρησιμοποιείται στην Κίνα για να προσθέτει κυρίως άζωτο στο έδαφος, σύμφωνα με τη διαδικασία της αμειψισποράς (είναι η διαδικασία εναλλαγής καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι, με σκοπό τον εμπλουτισμό του εδάφους με συστατικά που άλλα φυτά απορροφούν και άλλα αποδίδουν στο έδαφος).
Advertisment
Στην Κίνα και την Ιαπωνία την αποκαλούν «ανώτατο φασόλι» ενώ τα παλιά χρόνια, την τιμούσαν ως ιερό φυτό.
Η καλλιέργεια της σόγιας
Η σόγια είναι μια χαμηλού κόστους πηγή πρωτεΐνης. Μπορεί να παράγει τουλάχιστον διπλάσια πρωτεΐνη ανά στρέμμα από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη καλλιέργεια φυτών ή δημητριακών, 5 έως 10 φορές περισσότερη πρωτεΐνη ανά στρέμμα από την παύση καλλιέργειας για τη βόσκηση των ζώων που κάνουν γάλα, και μέχρι και 15 φορές περισσότερη πρωτεΐνη ανά στρέμμα από τα χωράφια παύσης καλλιέργειας για την παραγωγή κρέατος. Η πλούσια διατροφική της αξία και η εύκολη καλλιέργειά της, αύξησαν τη φήμη της και την έκαναν δημοφιλή και σε άλλα μέρη του κόσμου. Στην
Ευρώπη δοκιμάστηκε η καλλιεργειά της, μόλις στα μέσα του προγούμενου αιώνα, στη Γαλλία και την Ουγγαρία.
Advertisment
Η σόγια χρειάζεται ξηρό χώμα, πλούσιο σε ασβέστιο. Δεν θέλει πολύ υγρασία γι’αυτό, τα εδάφη που κρατάνε νερό, δεν είναι κατάλληλα για την καλλιέργειά της.
Αντέχει στην ξηρασία και μπορεί να αναπτυχθεί κανονικά ακόμα κι αν δεν βρέξει καθόλου από την περίοδο της σποράς μέχρι και τη συγκομιδή της. Αντέχει όμως και στις χαμηλές θερμοκρασίες, περισσότερο από το φασόλι, παρόλο που δεν θεωρείται χειμωνιάτικο φυτό.
Η διατροφική αξία της σόγιας
Η σόγια έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, ίδια με εκείνη που έχουν τα όσπρια ενώ είναι η μόνη φυτική τροφή που περιέχει πρωτεΐνη βιολογικής αξίας, ίση με εκείνη των αβγών, του γάλακτος και του κρέατος. Περιέχει ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, σελήνιο, ψευδάργυρο και φυλικό οξύ, ω-6 και ω-3. Είναι πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα.
Περιέχει – διαλυτές κυρίως – φυτικές ίνες καθώς και λυσίνη, ένα απαραίτητο αμινοξύ που δεν συναντάμε εύκολα στο φυτικό βασίλειο.
Η σόγια περιέχει τις ισοφλαβόνες, στις οποίες κυρίως αποδίδονται, τα οφέλη της στην υγεία μας. Οι ισοφλαβόνες είναι ένα είδος φυτικών οιστρογόνων που παρουσιάζουν αντιοξειδωτική δράση και συμβάλλουν θετικά στην υγεία των κυττάρων.
Διατροφική αξία / 100 γρ.
Ενέργεια 141kcal
Πρωτεΐνες 13g
Υδατάνθρακες 11g
Λίπος 6,80g
Κορεσμένα λιπαρά οξέα 0,79g
Ασβέστιο 197mg
Βιταμίνη C 29mg
Πόσες θερμίδες έχει η σόγια;
Η σόγια περιέχει ελάχιστο λίπος, ενώ 100 γρ. σόγιας έχουν μόλις 141 θερμίδες. Αυτό, την καθιστά ως μία τροφή, ιδανική για ολιγοθερμιδική δίαιτα και για έλεγχο ή χάσιμο βάρους.
Το λάδι σόγιας
Το σογιέλαιο είναι ένα πολύτιμο προϊόν που προέρχεται από την επεξεργασία της σόγιας και χρησιμοποιείται σε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές.
Αποτελεί ένα πολύ βασικό συστατικό για τις σάλτσες που χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και είναι το βασικό λάδι της ταϊλανδέζικης και της ιαπωνικής κουζίνας.
Έρευνες έχουν δείξει ότι το σογιέλαιο ενισχύει σημαντικά την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό και μάλιστα, όσο πιο πολλή σόγια καταναλώνει κάποιος – σαν σάλτσα στη σαλάτα – τόσο καλύτερη είναι και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Συγκεκριμένα, από έρευνα διαπιστώθηκε ότι, δύο κουταλιές της σούπας (32 γρ.) σογιέλαιου, είναι η κατάλληλη ποσότητα για τη μέγιστη πρόσληψη θρεπτικών ουσιών.
Σήμερα, πάνω από 120 διαφορετικά προϊόντα παρασκευάζονται από τη σόγια, όπως για παράδειγμα, υποκατάστατα κρέατος, τυριά, βούτυρο, γάλα, κακάο κ.λ.π. ενώ οι κυριότερες χώρες – παραγωγοί της σόγιας είναι οι ΗΠΑ με ποσοστό 32%, η Βραζιλία με ποσοστό 28%, Αργεντινή με 21%, Κίνα με 7% και Ινδία με 4%.
Τα οφέλη στην υγεία μας από την κατανάλωση της
Λόγω του ασβεστίου που περιέχει, η κατανάλωση σόγιας στην καθημερινή διατροφή μας, περιορίζει τον κίνδυνο εμφάνισης της οστεοπόρωσης.
Η πρωτεΐνη της σόγιας μειώνει την LDL χοληστερόλη, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
Η σόγια είναι πλούσια σε ισοφλαβόνες και οι έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ισοφλαβόνες, μειώνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως είναι οι εξάψεις, για παράδειγμα.
Επίσης, οι ισοφλαβόνες, φαίνεται ότι προστατεύουν από κάποιες μορφές καρκίνου όπως του προστάτη και του παχέος εντέρου.
Δυσανεξία στη σόγια
Υπάρχουν αρκετοί που παρουσιάζουν αλλεργία ή δυσανεξία στη σόγια και αυτά τα περιστατικά εντοπίζονται κυρίως κατά την κατανάλωση της γενετικώς τροποποιημένης σόγιας, σύμφωνα με βρετανούς επιστήμονες.
Τι να κάνετε;
Αρχικά, τρώτε μικρές ποσότητες σόγιας, προκειμένου να διαπιστώσετε αν είστε αλλεργικός/ή σε αυτήν. Επίσης, αν έχετε αλλεργία στο σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, ρεβίθια, αρακά και φιστίκια, έχετε περισσότερες πιθανότητες να είστε αλλεργικοί και στη σόγια.
Οι παρενέργειες από τη σόγια είναι σε γενικές γραμμές, σπάνιες, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν κάποια περιστασιακά εντερικά προβλήματα, πόνο στο στομάχι ή διάρροια.
Είναι ασφαλής ή όχι η σόγια που καταναλώνουμε;
Από τη μία, ακούμε για τα μεγάλα οφέλη της κατανάλωσης σόγιας στην υγεία μας, γνωρίζουμε ότι οι Ιάπωνες που έχουν ενσωματωμένη στην καθημερινή διατροφή τους, τη σόγια, είναι από τους πιο υγιείς ανθρώπους του πλανήτη ωστόσο, υπάρχει ένα πλήθος από αντικρουόμενα αποτελέσματα μελετών και ερευνών, που έχουν διχάσει τους καταναλωτές.
Υπάρχουν επίσης, αντικρουόμενες έρευνες για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, όσον αφορά την επίδραση τους στην υγεία. Και σε ό,τι αφορά τη σόγια, αρκεί να πούμε ότι, μόνο στη χώρα μας, σύμφωνα με τις έρευνες της Greenpeace, εισάγονται κάθε χρόνο πάνω από 250.000 τόνοι μεταλλαγμένης σόγιας από τις HΠA και την Aργεντινή.
Στα παραπάνω, έρχονται να προστεθούν και άρθρα καταξιωμένων συντακτών, όπως είναι εκείνο της Sarah Pope, από το «The Healthy Home Economist», στο οποίο δηλώνει σοκαρισμένη διότι ενώ υπάρχουν τόσες διαθέσιμες επιστημονικές πληροφορίες γύρω από το ότι η σόγια δεν αποτελεί υγιεινή επιλογή στη διατροφή, ο πολύς κόσμος θεωρεί ότι είναι ωφέλιμη. Η Pope αναφέρει:
Έλαβα πρόσφατα ένα mail από κάποια αναγνώστρια που είχε επισκεφτεί πολλούς γιατρούς, τόσο συμβατικής όσο και ολιστικής προσέγγισης, και όλοι εκτός από έναν της είπαν ότι η σόγια στη διατροφή της θα μπορούσε να την ανακουφίσει από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Επίσης πρόσφατα, είχα και μια απίστευτη συνομιλία με έναν γιατρό Εσωτερικής Παθολογίας, ο οποίος δεν είχε ιδέα ότι η σόγια αποτελεί έναν ισχυρό βρογχοκηλογόνο παράγοντα που καταστέλλει τη λειτουργία του θυρεοειδούς.
Να είστε προσεκτικοί, γιατί υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι! Φροντίστε να κάνετε έρευνα και να βρίσκεστε σε εγρήγορση ανά πάσα στιγμή όταν πρόκειται για διατροφικές συμβουλές, ακόμη και αν προέρχονται από γιατρούς!
Για εσάς που μόλις αιφνιδιαστήκατε μαθαίνοντας ότι η σόγια δεν είναι στην πραγματικότητα η υγιεινή τροφή που νομίζατε, παραθέτω 170 επιστημονικούς λόγους που αποδεικνύουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Η σόγια που έχει υποστεί ζύμωση είναι ακίνδυνη σε μικρές ποσότητες για μερικούς ανθρώπους
Έχετε υπόψη σας ότι η σόγια που έχει υποστεί ζύμωση και που χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες στην παραδοσιακή ασιατική κουζίνα είναι ακίνδυνη για όσους η λειτουργία του θυρεοειδούς είναι φυσιολογική. Μόνο η σούπα μίσο, το τέμπε, το νάττο και η παραδοσιακή σάλτσα σόγιας εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Επιπλέον, αν θέλετε να ρίξετε μια μικρή ποσότητα λαχανικού edamame στη σαλάτα σας ή μερικά κυβάκια τόφου στη σούπα μίσο που και που, δεν υπάρχει πρόβλημα. Απλώς φροντίστε να μην το εντάσσετε συχνά στη διατροφή σας!
Αν όμως έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα με τον θυρεοειδή σας, είναι προτιμότερο να αποφύγετε τη σόγια εντελώς, διότι αποτελεί ισχυρό καταστολέα του θυρεοειδούς ακόμη κι αν έχει υποστεί ζύμωση.
Κίνδυνοι από την κατανάλωση σόγιας
1. Το 1991, μια μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση 2 μόνο κουταλιών της σούπας ημερησίως ψημένων σπόρων σόγιας για 3 μήνες από υγιείς ενήλικες που λάμβαναν επαρκή ποσότητα ιωδίου από τη διατροφή τους προκάλεσε καταστολή του θυρεοειδούς και συμπτώματα δυσφορίας, δυσκοιλιότητας, υπνηλίας και βρογχοκήλης! (Nippon Naibunpi Gakkai Zasshi 1991, 767: 622-629).
Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι το μασούλημα edamame αντί του ποπ κορν αποτελεί πιο υγιεινή συνήθεια;
2. Σε 6 προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με φυσιολογικό έμμηνο κύκλο χορηγήθηκαν 45 mg ισοφλαβονών σόγιας ημερησίως. Αυτή η ποσότητα είναι ισοδύναμη με μόνο 1-2 φλιτζάνια γάλα σόγιας ή 1/2 φλιτζάνι αλεύρι σόγιας! Μόλις ένα μήνα μετά, όλες παρουσίασαν καθυστέρηση στην έμμηνο ρύση και αποτελέσματα παρόμοια με αυτά της ταμοξιφαίνης, ενός αντιοιστρογόνου φαρμάκου που χορηγείται σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού (American Journal of Clinical Nutrition 1994 Sep;60 (3): 333 – 340).
3. Τα οιστρογόνα που λαμβάνονται μέσω της διατροφής υπό τη μορφή προϊόντων σόγιας, βρέθηκε ότι μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στο ενδοκρινικό σύστημα των γυναικών με επιπτώσεις παρόμοιες με αυτές από τη λήψη του φαρμάκου ταμοξιφαίνη που χορηγείται για τον καρκίνο του μαστού (Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine 1995 Jan;208(1):51-9).
4. Τα οιστρογόνα που λαμβάνονται σε μικρές ποσότητες μέσω της διατροφής βρέθηκε ότι διεγείρουν τα κύτταρα του μαστού όπως η τοξική χημική ένωση DDT και αυξάνουν την ενζυματική δραστηριότητα, πράγμα που οδηγεί στην ανάπτυξη καρκίνου του μαστού (Environmental Health Perspectives 1997 Apr;105 (Suppl 3):633-636).
5.Οι ισοφλαβόνες σόγιας, όπως η γενιστεΐνη και η δαϊδζείνη, φαίνεται ότι ενισχύουν την υπάρχουσα ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, γεγονός που αποδεικνύει ότι η κατανάλωση προϊόντων σόγιας είναι επικίνδυνη από γυναίκες που ήδη πάσχουν από καρκίνο του μαστού. (Annals of Pharmacotherapy 2001 Sep;35(9):118-21).
6. Υπάρχουν άμεσες αποδείξεις ότι οι ισοφλαβόνες σόγιας γενιστεΐνη και δαϊδζείνη κατέστειλαν τον άξονα υπόφυσης – θυρεοειδούς στους μεσήλικες αρουραίους που τρέφονταν με 10 mg ισοφλαβονών σόγιας ανά κιλό βάρους μετά από μόλις 3 εβδομάδες συγκριτικά με τα ποντίκια που κατανάλωναν κανονική τροφή (Experimental Biology and Medicine 2010 May;235(5):590-8).
7. Μην τρώτε σόγια όταν είστε έγκυος! Επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι τα αρσενικά έμβρυα τα οποία είχαν εκτεθεί σε φυτοοιστρογόνα σόγιας είχαν περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη αργότερα στη ζωή τους (Prostate 1994;24(2):67-78).
8. Μην εντάσσετε προϊόντα σόγιας στη διατροφή των κοριτσιών! Η γενιστεΐνη (φυτοοιστρογόνο σόγιας) που χορηγήθηκε σε θηλυκούς αρουραίους οι οποίοι βρίσκονταν στην ανάπτυξη είχε ως αποτέλεσμα σημαντική επιτάχυνση εμφάνισης πρώιμης εφηβείας (Toxicol Sci 1999 Oct;51(2):236-44).
Επιπλέον, η έκθεση στη σόγια σε νεαρή ηλικία σχετίστηκε με την ανάπτυξη λιγότερο θηλυκών τυπικών χαρακτηριστικών σε κορίτσια ηλικίας 42 μηνών (Environ Health Perspect v. 119(12); Dec 2011).
9. Και κάτι που αφορά τους άντρες: οι πρωτεΐνες σόγιας σε σκόνη καταστρέφουν τον ανδρισμό σας! Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 12 άνδρες ηλικίας από 18 ετών και άνω, έδειξε πτώση τεστοστερόνης σε ποσοστό 19% ύστερα από μόλις 28 ημέρες λήψης 56 γραμμαρίων συμπληρωμάτων πρωτεϊνών σόγιας σε σκόνη (Prev 2007;16:829-33).
10. Μην δίνετε στα μωρά σας τροφές που περιέχουν σόγια! Νεογέννητα κορίτσια που η διατροφή τους περιείχε γενισίνη (γλυκοζυλιωμένη μορφή γενιστεΐνης) παρουσίασαν προβλήματα στο αναπαραγωγικό τους σύστημα με τη μορφή της καθυστέρησης κολπικού ανοίγματος, διαταραχών εμμήνου ρύσεως, μειωμένης γονιμότητας και καθυστέρησης τοκετού. (Environmental Health Perspective 2009 Dec;117(12):1883-9).
Δεν έχετε πειστεί ακόμα; Δεν ξέρω για σας, αλλά 10 λόγοι για μένα είναι αρκετοί! Εξακολουθείτε να θέλετε να μάθετε και τους υπόλοιπους 160 λόγους; H δρ Kaayla Daniel, συγγραφέας του βιβλίου «The Whole Soy Story», έχει συγκεντρώσει την υπόλοιπη λίστα εδώ.
