Γράφει η Χαρίκλεια Μανουσάκη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας κι Επικοινωνίας. Επιστημονική Συνεργάτης σε Θέματα Ψυχικής Υγείας
Για τα μικρά παιδιά, κάθε τι που λαμβάνει χώρα στην πραγματικότητα τους είναι σημαντικό. Όταν ένα παιδί δυσκολεύεται το εκφράζει κι αναζητά να κάνει την παρουσία του αισθητή, στους γονείς του, τους παρόχους δηλαδή, ασφάλειας και επιβεβαίωσης. Κάθε «θορυβώδης» και δύσκολη συμπεριφορά δεν είναι παρά έκφραση δυσφορίας κι έκκληση για βοήθεια. Στην ηλικία έως τα τέσσερα χρόνια, τα παιδιά αναπαριστούν την πραγματικότητα περισσότερο με σύμβολα και χειρονομίες, παρά με λέξεις. Δεν μπορούν ακόμα να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από τους άλλους, ενώ μπερδεύουν συχνά τις αιτιώδεις σχέσεις. Τα μικρούλια, δυσκολεύονται ακόμη περισσότερο εάν την ευθύνη της ανατροφής τους την έχουν περισσότεροι από δύο ενήλικες (παπούδες, γιαγιάδες, βοηθητικό προσωπικό). Αυτό καθιστά την πραγματικότητα τους, μη σταθερή, καθώς για το ίδιο θέμα, ενδεχομένως να έχουν διαφορετικές απαντήσεις από διαφορετικούς ενήλικες, οδηγώντας σε ασταθές για τα ίδια, περιβάλλον.
Advertisment
Θα βοηθούσε πολύ να παρατηρήσουμε προσεκτικά τι πυροδοτεί τη «δύσκολη» συμπεριφορά τους, ώστε να είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τις κατάλληλες επιλογές και να βρούμε τρόπους διαπραγμάτευσης, όταν εκφράζουν τη δυσφορία τους. Στο στάδιο ανάπτυξης έως τα πέντε έτη περίπου, η προσοχή των παιδιών είναι εστιασμένη στο «θέλω», οπότε μπορούμε να ενισχύσουμε την επιλογή δραστηριοτήτων με νοήματα και τη γλώσσα του σώματος, ή δείχνοντας τις λύσεις με τα χέρια μας.
Βοηθά πολύ το να μένουμε «συνδεδεμένοι» με το παιδί, να χαμηλώνουμε στο ύψος των ματιών του, να το μιλάμε ήρεμα, να το αγκαλιάζουμε και να δείχνουμε πολύ μεγάλη προσοχή σε αυτό που θέλει να μας πει. Παρατηρούμε και εκφράζουμε λεκτικά ή/και σωματικά τα δικά μας συναισθήματα, αλλά και αυτά του παιδιού μας. Μιλούμε με σαφήνεια κι ειλικρίνεια για τις σκέψεις μας, βοηθώντας το παιδί να αναγνωρίσει την γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων (π.χ. «τώρα νιώθεις θυμωμένος;»), την κοινωνικώς αποδεκτή συμπεριφορά, αλλά και την προσδοκία από επιθυμητές ενέργειες και πράξεις (π.χ. «θα ήθελες να με βοηθήσεις να ετοιμάσουμε ένα σάντουιτς»;) Η συμπεριφορά μας, θα το βοηθήσει να αυτορρυθμιστεί, καθώς θα εκτονώσει, μέσω αποδεκτής επικοινωνίας τα συναισθήματα του. Επιπλέον, στα παιδιά αρέσει να τους φερόμαστε σαν να είναι ενήλικες και κάθε δραστηριότητα μαζί μας (εάν η ηλικία τους το επιτρέπει), τα ενθαρρύνει και τους δίνει αξία. Δείχνουμε έμπρακτα την αγάπη και την αφοσίωση μας, που τόσο έχουν ανάγκη. Το νέο μας μωρό χρειάζεται περισσότερο τη φροντίδα μας, όμως και οι ανάγκες του πρώτου μας παιδιού είναι αυξημένες.
Εάν βρούμε το χρόνο, καλό είναι να μαγνητοφωνήσουμε για λίγα λεπτά την επικοινωνία μας με το παιδί. Αργότερα, μπορούμε να ακούσουμε με ησυχία και προσοχή το απόσπασμα και να διαπιστώσουμε ποιο μοτίβο επικοινωνίας ακολουθούμε: πόσο και πότε μιλάμε, προστάζουμε, παροτρύνουμε, παρακαλούμε; Πώς απαντά και πώς επικοινωνεί το παιδί μας μαζί μας; Τι συναισθήματα μας αφήνει το άκουσμα της αλληλεπίδρασης μας μαζί του; Ακούγοντας προσεκτικά ένα ηχητικό απόσπασμα, ίσως να αποφασίσουμε πόσο αποτελεσματική είναι η επικοινωνία μας και να σκεφθούμε τυχόν διορθωτικές κινήσεις, που θα τη διευκολύνουν ακόμη περισσότερο στο μέλλον.
Advertisment
Η Χαρίκλεια Μανουσάκη είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας κι Επικοινωνίας – Επιστημονική Συνεργάτης σε Θέματα Ψυχικής Υγείας και Διαχείρισης Σχέσεων
Solutions Focused Coaching, Συστημική Σύμβουλος, Συστημική Αναπαράσταση, Play Therapy, EFT, NLP, Marte Meo
