Ο Νέος Άνθρωπος
Η λειτουργία της νέας κοινωνίας είναι να ενθαρρύνει την εμφάνιση του νέου ανθρώπου, ενός ατόμου που η χαρακτηροδομή του θα έχει τις ακόλουθες ιδιότητες:
Advertisment
- Προθυμία να εγκαταλείψει όλες τις μορφές του έχει για να υπάρξειολοκληρωτικά.
- Ασφάλεια, αίσθηση ταυτότητας κι εμπιστοσύνη που βασίζονται στην πίστη αυτού που είναι, στην ανάγκη του για σχέσεις, για ενδιαφέρον, αγάπη, αλληλεγγύη με το γύρω κόσμο, στη θέση της επιθυμίας να έχει, να κατέχει, να ελέγχει τον κόσμο κι έτσι να γίνεται σκλάβος των αποκτημάτων του.
- Παραδοχή του γεγονότος ότι κανένας και τίποτα έξω από τον εαυτό του δε μπορεί να δώσει νόημα στη ζωή. Μόνο αυτή η ριζοσπαστική ανεξαρτησία και απόρριψη των υλικών πραγμάτων μπορεί ν’ αποτελέσει την προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη δραστηριότητα αφιερωμένη στη φροντίδα και στην κοινοκτημοσύνη με τους άλλους ανθρώπους.
- Ολοκληρωμένη παρουσία όπου κι αν βρίσκεται κανείς.
- Χαρά που πηγάζει από το συναίσθημα που δοκιμάζει κανείς, όταν δίνει και μοιράζεται και όχι όταν αποθηκεύει κι εκμεταλλεύεται.
- Αγάπη και σεβασμός για τη ζωή σ’ όλες της τις εκδηλώσεις, που να στηρίζεται στη γνώση ότι τα πράγματα και η εξουσία είναι νεκρά, ενώ η ζωή και καθετί που συντελεί στην ανάπτυξή της είναι ιερά.
- Προσπάθεια να ελαττωθεί η απληστία, το μίσος και οι αυταπάτες όσο γίνεται περισσότερο.
- Μια ζωή χωρίς τη λατρεία ειδώλων και χωρίς ψευδαισθήσεις, γιατί θα έχει φτάσει πια κανείς σ’ ένα επίπεδο όπου δε θα υπάρχουν ψευδαισθήσεις.
- Ανάπτυξη της ικανότητας που έχει ο καθένας γι’ αγάπη, μαζί με την ικανότητα για κριτική, πέρα από συναισθηματισμούς σκέψη.
- Απόρριψη του ναρκισσισμού και αποδοχή των τραγικών περιορισμών που ενυπάρχουν στην ανθρώπινη φύση.
- Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη του καθενός και των συνανθρώπων του να γίνει σκοπός ζωής.
- Γνώση ότι για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζεται πειθαρχία και σεβασμός στην πραγματικότητα.
- Επίγνωση, ότι η ανάπτυξη τότε μόνο είναι υγιής όταν γίνεται μέσα στην ίδια τη δομή, κι επίγνωση ακόμα της διαφοράς ανάμεσα στη δομή σαν χαρακτηριστικού της ζωής και την «τάξη» σαν χαρακτηριστικού της μη ζωής, του θανάτου.
- Ανάπτυξη της φαντασίας όχι σαν φυγής από ανυπόφορες καταστάσεις αλλά σαν προσμονής πραγματικών πιθανοτήτων, σαν μέσου για να ξεπεραστούν αυτές οι ανυπόφορες καταστάσεις.
- Όχι εξαπάτηση των άλλων, αλλά ούτε και εξαπάτηση από τους άλλους. Μπορεί κανείς ν’ αποκαλείται αθώος, αλλά όχι και αφελής.
- Αυτογνωσία όχι μόνο του εαυτού που γνωρίζουμε, αλλά και του εαυτού που δε γνωρίζουμε — ακόμα κι αν έχουμε ασαφή γνώση αυτού που δεν ξέρουμε.
- Αίσθηση της ενότητάς μας με όλη τη ζωή, εγκατάλειψη του στόχου της κατάκτησης, υποταγής, εκμετάλλευσης, βιασμού, καταστροφής της φύσης και προσπάθεια κατανόησης και συνεργασίας μαζί της.
- Ελευθερία που δεν είναι αυθαιρεσία αλλά δυνατότητα να γίνουμε ο εαυτός μας όχι σαν συνονθύλευμα από άπληστες επιθυμίες, αλλά σαν μια ευαίσθητα ισορροπημένη δομή που αντιμετωπίζει κάθε στιγμή την προοπτική της ανάπτυξης ή της κατάρρευσης, της ζωής ή του θανάτου.
- Επίγνωση ότι η κακία και η καταστροφικότατα είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της αποτυχίας γι’ ανάπτυξη.
- Γνώση ότι μόνο λίγοι κατάφεραν να φτάσουν την τελειότητα σ’ όλες αυτές τις ιδιότητες. Δεν είχαν όμως τη φιλοσοφία να «φτάσουν το στόχο», γιατί ήξεραν ότι μια τέτοια φιλοδοξία είναι απλώς μια άλλη μορφή της απληστίας και της κατοχής.
- Ευτυχία μέσα στη διαδικασία μιας ολοένα αυξανόμενης ζωντάνιας, όποιο κι αν είναι το απώτερο σημείο που η μοίρα μας επιτρέπει να φτάσουμε. Το να ζει κανείς με όσο μεγαλύτερη πληρότητα μπορεί, είναι τόσο ικανοποιητικό, που τελικά έχει μικρή σημασία το αν μπορούμε να καταφέρουμε όλα αυτά που θέλουμε.
Από το βιβλίο του Έριχ Φρομ – Να έχεις ή να είσαι
Έριχ Φρομ
Γερμανός φιλόσοφος και ψυχαναλυτής (1900 – 1980). Γεννήθηκε στη Γερμανία και σπούδασε κοινωνιολογία και ψυχολογία στα πανεπιστήμια της Χαϊδελβέργης, της Φρανκφούρτης και του Μονάχου.
Advertisment
Ο Έριχ Φρομ προσπάθησε με το έργο του να “συμφιλιώσει” τον Φρόιντ με τον Mαρξ, να συνδυάσει δηλαδή την ψυχανάλυση με τον “ουμανιστικό” μαρξισμό. Ως ψυχαναλυτής ο Φρομ υπέβαλε σε κριτική τον Mαρξ γιατί είχε υποτιμήσει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων παθών και τη σημασία του ψυχολογικού παράγοντα. Παράλληλα όμως επέκρινε τον Φρόιντ γιατί υπογραμμίζοντας τις βιολογικές εξαρτήσεις και επομένως το αμετάβλητο της ανθρώπινης φύσης δεν μπόρεσε να φτάσει σε μιαν ορθή ερμηνεία των ιστορικών και κοινωνικών φαινομένων.
