«Η πιο επαναστατική πράξη που μπορεί κάποιος να κάνει, είναι ολοφάνερα το να είναι ευτυχισμένος» Hunter “Patch” Adams
“Ανέκαθεν πίστευα ότι ήταν παράξενο και ατυχές το γεγονός οι άνθρωποι να δυσκολεύονται όχι μόνο να δείξουν τα θετικά τους συναισθήματα, αλλά και να τα ζήσουν. Όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η αγάπη, όμως πόσο συχνά αφηνόμαστε να την αισθανθούμε και να τη δείξουμε; Οι περισσότεροι άνθρωποι, στην πραγματικότητα πάσχουν από μοναξιά, ανία και φόβο και δεν υπάρχει κανένα φάρμακο γι αυτό”. Hunter “Patch” Adams
Advertisment
Σήμερα, η κλινική ψυχιατρική υποστηρίζει ότι το γέλιο και το χαμόγελο παράγει αυξανόμενα σεροτονίνη, την “ορμόνη της ευτυχίας”, όπως και το αντίστροφο, ότι δηλαδή ένας χρόνια μελαγχολικός, ανικανοποίητος και αγχώδης τρόπος ζωής μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ίδιας ορμόνης. Από τον Αριστοτέλη και τον Δημόκριτο έως την ινδική γιόγκα του γέλιου και τον Όσσο, γνώριζαν τη θεραπευτική δύναμη του γέλιου και αναγνώριζαν το γέλιο ως τον ήλιο της ψυχής μας.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που φανερώνουν την βελτίωση της υγείας κάποιου ασθενούς, ένα στοιχείο που μας δίνει ξανά ελπίδα, είναι το πρώτο γέλιο μετά από μια μακριά περίοδο καταθλιπτικού σκότους. Τι χειρότερο υπάρχει από το να μας πει ένας ασθενής ότι έχει χάσει το γέλιο του!
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, μια σειρά από γεγονότα λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να νιώσουμε χαλαρωμένοι μετά από ένα καλό γέλιο: Αρχικά εκλύονται κατεχολαμίνες, νευροδιαβιβαστές που απελευθερώνονται προκειμένου να επιτρέψουν στον οργανισμό να αντιδράσει άμεσα μπροστά σε πιθανό κίνδυνο. Οι κατεχολαμίνες αυξάνουν την παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο και στους μύες, μειώνουν το αίσθημα της κούρασης και δημιουργούν ευφορία. Το αίσθημα της ευφορίας μας προδιαθέτει να ξαναγελάσουμε και όταν γελάμε συχνά αυξάνεται η παραγωγή ενδορφινών, φυσικών μορφινών, που έχουν αναλγητική και χαλαρωτική δράση. Παράλληλα,το γέλιο δραστηριοποιεί το αυτόνομο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει μια πληθώρα λειτουργιών του οργανισμού, από την αναπνοή και την πέψη έως την κυκλοφορία του αίματος και την αρτηριακή πίεση. Έτσι,η πέψη γίνεται αποτελεσματικότερη, ο καρδιακός παλμός μειώνεται και παράλληλα πέφτει και η αρτηριακή πίεση.
Advertisment
Πιο συγκεκριμένα, με το γέλιο:
* Αποδυναμώνεται η βασική αιτία ανισορροπίας του οργανισμού, το άγχος. Στην κατάσταση άγχους οι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται, η αναπνοή επιταχύνεται, οι αισθήσεις οξύνονται, το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη και το ήπαρ μεγαλύτερη ποσότητα σακχάρου στο αίμα, τα επίπεδα της θυρεοειδικής ορμόνης αυξάνονται, το στόμα ξεραίνεται, αυξάνεται η παραγωγή ερυθροκυττάρων και λευκοκυττάρων στο αίμα, εκκρίνεται περισσότερη αδρεναλίνη και κορτιζόλη από τα επινεφρίδια κλπ. Όταν όλες αυτές οι νευροφυσιολογικές λειτουργίες παρατείνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα ο οργανισμός εξαντλείται.
* Διεγείρει τους καρδιακούς παλμούς και το κυκλοφορικό σύστημα, ασκεί διάφορους μύες, διεγείρει τα νεύρα και εμβαθύνει τόσο την εισπνοή όσο και την εκπνοή.
* Κάνει μασάζ στο διάφραγμα. Εσωτερικά όργανα όπως οι πνεύμονες και η καρδιά καθώς και οι αρτηρίες που φεύγουν από την καρδιά μπορούν να αποκτήσουν ένα μεγαλύτερο ζωτικό χώρο.
* Η αλλαγή στην εσωτερική πίεση κατά το γέλιο βοηθά διάφορα όργανα (όπως οι πνεύμονες, το ήπαρ, η καρδιά, το πάγκρεας και οι νεφροί) στη λειτουργία τους, κάνοντας μασάζ στη σπλαχνική κοιλότητα και κινητοποιώντας τον πεπτικό σωλήνα.
* Η πίεση του αίματος ρυθμίζεται (αυξάνει ή πέφτει) – ένα εξισορροπημένο κυκλοφορικό σύστημα οδηγεί το σώμα σε αυξανόμενη ενέργεια.
* Επίσης, οι μυϊκές εντάσεις υποχωρούν και η βαθιά χαλάρωση αποδομεί τα στρεσογόνα συμπτώματα.
* Το γέλιο φέρνει άφημα, χαλάρωση, άνοιγμα ακόμη και αποτοξίνωση. Όποιος δεν έχει ένα υγιές χιούμορ, του λείπουν αυτά τα χαρίσματα.
* Το χιούμορ απελευθερώνει το ένστικτο και θέτει τις ωθήσεις για το θεραπευτικό έργο.
Οι αναλγητικές και θεραπευτικές ιδιότητες του γέλιου αξιοποιούνται ήδη:
Παιδιά που αναρρώνουν σε νοσοκομεία και υποβάλλονται σε χημειοθεραπείες ανταποκρίνονται καλύτερα στην αγωγή και καταναλώνουν λιγότερα αναλγητικά, όταν καθημερινά ψυχαγωγούνται από κλόουν και βλέπουν αστείες ταινίες.
Το χιούμορ είναι μια από τις γέφυρες ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο. Μας βοηθά να δημιουργήσουμε το συσχετισμό ανάμεσα στα ασυνείδητα αισθήματα και τα σωματικά συμπτώματα.
Κυρίως, όμως, το γέλιο ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, δηλαδή τις αμυντικές δυνάμεις του σώματός μας, αυξάνοντας τη δραστηριότητα και τον αριθμό κάποιων κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος που ονομάζονται «φυσικοί εξολοθρευτές».
«Το γέλιο είναι ένα αυθόρμητο, φυσιολογικό ανακλαστικό, ένα δώρο της φύσης, μέρος του φυσιολογικού εξοπλισμού μας και τμήμα των εξελικτικών μας αποσκευών. Αυτό μας απαλλάσσει από τις επιθετικές συγκινήσεις, που γεννάει η νόησή μας», γράφει ο ArthurKoestler.
«Κατά κοινή παραδοχή, το γέλιο εκφράζει χαρά. Αναζητώντας όμως τις ρίζες της χαράς, θα φτάσουμε στην ενστικτώδη ανάγκη του ανθρώπου για επιβίωση. Στην προσπάθειά του το ένστικτο αυτό να κοινωνικοποιηθεί, μετατράπηκε σε χαρά! Ίσως γι’ αυτό οι χαρούμενοι άνθρωποι να έχουν μεγαλύτερη ικανότητα επιβίωσης και – φυσικά – θεραπείας. Η χαρά – ή αλλιώς, η ανάγκη της επιβίωσης – διευρύνει τους ορίζοντες της αναζήτησης και δημιουργεί την αίσθηση της προσωπικής δύναμης και αυτάρκειας. Παράλληλα, δημιουργεί τους όρους και τις συνθήκες της προσωπικής μας αίσθησης μοναδικότητας, μέσα σε έναν «απειλητικό» κόσμο – ανθρώπων, συναισθημάτων και καταστάσεων». (Αλέξ. Λουπασάκης, Το γέλιο – η καλύτερη θεραπεία).
Ο καθηγητής ψυχολογίας Charles Gruner δηλώνει ότι : «το γέλιο έρχεται να γεφυρώσει το ψυχο-σωματικό χάσμα ανάμεσα στους ανθρώπους, ο καθένας από τους οποίους θεωρεί τον εαυτό του ως το μόνο βασιλιά! Όχι βέβαια από κοινωνικοπολιτική άποψη, αλλά από την άποψη των επιδιώξεών του, των «θέλω» του κλπ».
Για να μπορέσουμε όμως να γελάσουμε, πρέπει να μπορούμε να γελάμε και με τον εαυτό μας και να μην τον παίρνουμε τόσο σοβαρά. «Εάν παίρνεις τον εαυτό σου πολύ στα σοβαρά, υπάρχει πιθανότητα να καταλήξεις σοβαρά άρρωστος», όπως έλεγε ο MattWeinstein. Μόνο όποιος μπορεί να αφήσει το Εγώ του, μπορεί και να γελάσει. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να φωτίσουμε τους ίσκιους μας, πράγμα που δημιουργεί χώρο για ελαφρότητα και το εσωτερικό μεγαλείο. Το γέλιο δημιουργεί απόσταση από όλα όσα μας στενεύουν και μας μικραίνουν.
Η αίσθηση για το κωμικό, δηλαδή το χιούμορ, δημιουργείται από την ακριβή παρατήρηση και την ολιστική αντίληψη (δηλ. με όλες τις αισθήσεις) των εντάσεων ανάμεσα σε δύο πόλους. Υπερβολική σοβαρότητα μας αρρωσταίνει και η απαγόρευση του γέλιου κάνει τον άνθρωπο μικρό και ελεγχόμενο.
Το χιούμορ και ακόμη περισσότερο το γέλιο σημαίνει θεραπεία, άνοιγμα και αλλαγή.
Ο Patch Adams, ο “γιατρός-κλόουν” και εμπνευστής της γελωτο-θεραπείας, πιστεύει πως το ύψιστο ιδανικό του θεραπευτικού έργου είναι να φέρει γελώντας, ελπίδα και αισιοδοξία στις ψυχές των συνανθρώπων μας.
Το γέλιο και το χιούμορ είναι απολύτως αδιαπραγμάτευτο για το θεραπευτικό έργο. Ακόμη και σε εποχές βαθιάς ψυχικής κατάρρευσης και του βαθύτερου σκοταδιού, μπορεί το γέλιο μιας πεταλούδας να μας δώσει τη δύναμη να συνεχίσουμε να ζούμε και να συνεχίσουμε να γελάμε.
Ένας μύθος των Ινδιάνων Απάτσι λέει:
Ο δημιουργός έφτιαξε τον άνθρωπο ικανό για κάθε τι. Μπορούσε να βλέπει, να ακούει, να μιλάει, να τρέχει. Ο δημιουργός όμως δεν ήταν ικανοποιημένος, μέχρι ο άνθρωπος να μπορεί να κάνει ακόμα ένα πράγμα: να μπορεί να γελάει. Κι έτσι ο άνθρωπος γελούσε, γελούσε, γελούσε. Και ο δημιουργός είπε: «Τώρα μπορείς να ζήσεις».
Της Άννας Φιλίππου, Ομοιοπαθητικού
