«Το πιο ωραίο και σε μεγαλύτερο κίνδυνο εξαφάνισης είδος στα δάση του Αμαζονίου δεν είναι το τζάγκουαρ ή ο αετός άρπυια», λέει ο Μαρκ Πλότκιν, «Είναι οι απομονωμένες και αποκομμένες φυλές». Με μια δραστήρια και αφυπνιστική ομιλία, ο εθνοβοτανολόγος μας φέρνει στον κόσμο των αυτόχθονων φυλών του δάσους και τα απίστευτα ιαματικά φυτά που οι σαμάνοι χρησιμοποιούν ως γιατρικά. Σκιαγραφεί τις προκλήσεις και τους κινδύνους που τους απειλούν – και τη σοφία τους – και μας προτρέπει να προστατεύσουμε αυτό το αναντικατάστατο αποθετήριο γνώσης.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία
Λοιπόν, είμαι εθνοβοτανολόγος. Δηλαδή, επιστήμονας που δουλεύει σε τροπικό δάσος καταγράφοντας τη χρήση των τοπικών φυτών από τους ανθρώπους. Το κάνω πάρα πολύ καιρό και θέλω να σας πω ότι αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν τα δάση και τα θαυμάσια γιατρικά τους καλύτερα από όσο ήδη ξέρουμε ή πρόκειται ποτέ να μάθουμε. Επίσης όμως, αυτοί οι πολιτισμοί, αυτοί οι αυτόχθονες πολιτισμοί, εξαφανίζονται πολύ πιο γρήγορα από τα ίδια τα δάση. Και το σπουδαιότερο είδος σε μεγαλύτερο κίνδυνο εξαφάνισης στα δάση του Αμαζονίου δεν είναι το τζάγκουαρ, ή ο αετός άρπυια, είναι οι απομονωμένες και αποκομμένες φυλές.
0:50
Πριν τέσσερα χρόνια χτύπησα το πόδι μου σε ορειβατικό ατύχημα και πήγα στο γιατρό. Μου έβαλε θερμαντική αλοιφή, ψυκτικό σπρέι, μου χορήγησε ασπιρίνη, παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη, ενέσεις κορτιζόνης. Καμία βελτίωση. Μετά από μερικούς μήνες, ήμουν στον βορειοανατολικό Αμαζόνιο, έφτασα σε ένα χωριό και ο σαμάνος είπε «Κουτσαίνεις». Ποτέ δεν θα το ξεχάσω όσο ζω. Με κοίταξε στα μάτια και είπε, «Βγάλε το παπούτσι σου και δώσε μου τη ματσέτα σου». (Γέλια) Πήγε σε ένα φοινικόδενδρο και έκοψε μια φτέρη, την έριξε στη φωτιά, την έβαλε πάνω στο πόδι μου, την έριξε σε ένα μπρίκι με νερό και με έβαλε να πιω το τσάι. Ο πόνος εξαφανίστηκε για επτά μήνες. Όταν επανήλθε, πήγα πάλι στον σαμάνο. Μου έκανε την ίδια θεραπεία και είμαι μια χαρά εδώ και τρία χρόνια. Ποιος θα προτιμούσατε να σας περιθάλψει; (Χειροκρότημα) Μην το παρεξηγήσετε όμως, η δυτική ιατρική είναι το πιο επιτυχημένο σύστημα περίθαλψης που έχει γίνει ποτέ αλλά έχει αρκετά κενά. Πού είναι η θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού; Η θεραπεία για τη σχιζοφρένεια; Για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση; Για την αϋπνία; Το γεγονός είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν κάποιες φορές να θεραπεύσουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε.
2:14
Εδώ ένας γιατρός φυλής στον βορειοανατολικό Αμαζόνιο περιθάλπει τη λεϊσμανίαση, μια πραγματικά βαριά πρωτοζωική νόσο που προσβάλλει 12 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η δυτική θεραπεία είναι ενέσεις αντιμονίου. Είναι οδυνηρές, είναι ακριβές, και πιθανότατα δεν κάνουν καλό στην καρδιά σας. Ανήκει στα βαρέα μέταλλα. Αυτός ο άνθρωπος τη θεραπεύει με τρία φυτά από το δάσος του Αμαζονίου.
2:36
Αυτός είναι ο μαγικός βάτραχος. Ο συνάδελφός μου, ο εκλιπών διάσημος Λόρεν Μάκινταϊρ, που ανακάλυψε τη λίμνη όπου πηγάζει ο Αμαζόνιος, τη Λαγκούνα Μάκινταϊρ στις Περουβιανές Άνδεις, χάθηκε στα σύνορα Περού-Βραζιλίας πριν περίπου 30 χρόνια. Διασώθηκε από μια ομάδα απομονωμένων Ινδιάνων που λέγονται Ματσές. Του έγνεψαν να τους ακολουθήσει στο δάσος, πράγμα που έκανε. Εκεί έβγαλαν καλάθια από φύλλα φοινικιάς. Από μέσα έβγαλαν κάτι πράσινους πιθηκοβατράχους, είναι τεράστιοι, κάπως έτσι — κι άρχισαν να τους γλείφουν. Προκύπτει πως είναι άκρως παραισθησιογόνοι. Ο Μάκινταϊρ έγραψε σχετικά και το διάβασε ο συντάκτης του περιοδικού High Times. Βλέπετε, οι εθνοβοτανολόγοι έχουν φίλους σε κάθε παράξενη κουλτούρα. Και αυτός αποφάσισε να κατέβει στον Αμαζόνιο να το δοκιμάσει, ή να το γλύψει κι αυτός, και το έκανε, και έγραψε, «Η πίεσή μου χτύπησε κόκκινο, έχασα εντελώς τον έλεγχο των σωματικών μου λειτουργιών, ήμουν κομμάτια και λιποθύμησα, ξύπνησα σε μια αιώρα έξι ώρες μετά, ένιωθα σαν θεός για δύο ημέρες». (Γέλια) Ένας Ιταλός χημικός το διάβασε και είπε, «Δεν ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για τη θεολογική πτυχή του πιθηκοβάτραχου. Τι προκάλεσε την αλλαγή στην αρτηριακή πίεση;» Είναι ένας Ιταλός χημικός που ερευνά μια νέα θεραπεία για την υψηλή αρτηριακή πίεση με βάση πεπτίδια στο δέρμα του πράσινου πιθηκοβάτραχου, και άλλοι επιστήμονες ψάχνουν για τη θεραπεία κάποιου είδους ανθεκτικού σταφυλόκοκκου. Θα είναι ειρωνικό αν οι απομονωμένοι Ινδιάνοι και ο μαγικός τους βάτραχος αποδειχθούν ως μια από τις θεραπείες.
4:06
Εδώ ένας σαμάνος του βορειοανατολικού Αμαζονίου στην τελετή παρασκευής του ψυχοτροπικού ποτού γιάχε. Τον πήγα στο Λος Άντζελες για να συναντήσει στέλεχος ιδρύματος για να βρει οικονομική στήριξη για την προστασία του πολιτισμού τους. Αυτός ο τύπος κοίταξε τον μάγο της φυλής και είπε, «Μάλλον δεν φοίτησες στην Ιατρική, έτσι δεν είναι;» Ο σαμάνος είπε, «Όχι, δεν φοίτησα». Αυτός είπε, «Τότε, τι μπορεί να ξέρεις για θεραπείες;» Ο σαμάνος τον κοίταξε και είπε, «Να σου πω. Αν έχεις κάποια μόλυνση, πήγαινε σε έναν γιατρό. Μα πολλές ανθρώπινες παθήσεις είναι νόσοι της καρδιάς, του μυαλού και του πνεύματος. Η δυτική ιατρική δεν τις αγγίζει. Εγώ τις θεραπεύω». (Χειροκρότημα)
4:49
Δεν είναι όλα όμως ρόδινα όταν μαθαίνεις για τα φάρμακα από τη φύση. Αυτή είναι μια οχιά από τη Βραζιλία, το δηλητήριό της οποίας μελετήθηκε εδώ στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο. Αργότερα εξελίχθηκε σε αναστολείς ενζύμου αγγειοτασίνης. Είναι θεραπεία πρώτης γραμμής για την υπέρταση. Η υπέρταση προκαλεί πάνω από το 10% όλων των θανάτων στον πλανήτη κάθε μέρα. Μια βιομηχανία τεσσάρων δις δολαρίων βασίζεται στο δηλητήριο ενός βραζιλιάνικου φιδιού και οι Βραζιλιάνοι δεν πήραν δεκάρα. Δεν γίνονται έτσι οι δουλειές.
5:21
Το τροπικό δάσος θεωρείται ως η σπουδαιότερη έκφραση της ζωής στη Γη. Υπάρχει ένα ρητό στο Σουρινάμ που λατρεύω: «Τα τροπικά δάση κρύβουν απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν έχουμε κάνει ακόμα». Αλλά όπως όλοι γνωρίζετε, εξαφανίζεται με ταχείς ρυθμούς. Εδώ στη Βραζιλία, στον Αμαζόνιο, σε όλο τον κόσμο. Τράβηξα αυτή τη φωτογραφία από μικρό αεροπλάνο που πέταγε πάνω από τα ανατολικά σύνορα του εθνικού πάρκου Ζίνγκου στην πολιτεία του Μάτο Γκρόσο, στα βορειοδυτικά μας. Στο πάνω μισό της φωτογραφίας βλέπετε πού ζουν οι Ινδιάνοι. Η γραμμή στη μέση είναι το ανατολικό σύνορο του πάρκου. Πάνω μισό Ινδιάνοι, κάτω μισό λευκοί. Πάνω μισό θαυματουργά φάρμακα, κάτω μισό μόνο κάτι ισχνές αγελάδες. Πάνω μισό ο άνθρακας δεσμεύεται στο δάσος όπου ανήκει, κάτω μισό ο άνθρακας στην ατμόσφαιρα όπου κινεί την κλιματική αλλαγή. Στην πραγματικότητα, η δεύτερη αιτία που ο άνθρακας εκλύεται στην ατμόσφαιρα είναι η καταστροφή των δασών.
6:21
Μιλώντας όμως για καταστροφή, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Αμαζόνιος είναι η πιο θαυμαστή φύση. Είναι μέρος ομορφιάς και θαυμασμού. Ο μεγαλύτερος μυρμηγκοφάγος του κόσμου ζει στα τροπικά δάση και φτάνει τα 41 κιλά. Η γιγαντιαία αράχνη που τρώει πουλιά είναι η μεγαλύτερη του κόσμου. Βρίσκεται στον Αμαζόνιο επίσης. Το άνοιγμα των φτερών του αετού άρπυια είναι πάνω από 2,13 μέτρα. Και ο μαύρος αλιγάτορας – αυτά τα τέρατα μπορούν να ξεπεράσουν το μισό τόνο. Είναι γνωστοί ανθρωποφάγοι. Η ανακόντα, το μεγαλύτερο φίδι, το καπιμπάρα, το μεγαλύτερο τρωκτικό. Ένα δείγμα από εδώ στη Βραζιλία έφτασε τα 91 κιλά.
7:08
Πάμε να δούμε πού ζουν αυτά τα πλάσματα, στον βορειονανατολικό Αμαζόνιο, την περιοχή της φυλής Ακούριο. Οι απομονωμένοι λαοί έχουν έναν μυστικιστικό και συμβολικό ρόλο στη φαντασία μας. Είναι οι άνθρωποι που γνωρίζουν τη φύση καλύτερα. Είναι οι άνθρωποι που ζουν σε πλήρη αρμονία με τη φύση. Με τα δικά μας μέτρα, κάποιοι θα τους απέρριπταν ως πρωτόγονους. «Δεν ξέρουν πώς να ανάψουν φωτιά, τουλάχιστον, δεν ήξεραν όταν τους πρωτοβρήκαμε». Αλλά ξέρουν το δάσος πολύ καλύτερα από εμάς. Οι Ακούριος έχουν 35 λέξεις για το μέλι και οι υπόλοιποι Ινδιάνοι τους εκτιμούν ως τους πραγματικούς αφέντες του σμαραγδένιου βασιλείου. Εδώ βλέπετε το πρόσωπο του φίλου μου, του Πόνεϊ. Όταν ήμουν νέος φανατικός των Ρόλινγκ Στόουνς στην πατρίδα μου τη Νέα Ορλεάνη, ο Πόνεϊ ήταν νομάδας του δάσους που περιπλανιώταν στις ζούγκλες του βορειοανατολικού Αμαζονίου με μια μικρή ομάδα, ψάχνοντας για κυνήγι, ψάχνοντας για ιαματικά φυτά, ψάχνοντας για ταίρι σε άλλες μικρές νομαδικές ομάδες. Είναι όμως άνθρωποι σαν αυτούς που γνωρίζουν πράγματα που εμείς αγνοούμε, και μπορούν να μας διδάξουν πολλά.
8:17
Ωστόσο, αν πάτε στα περισσότερα δάση του Αμαζονίου, δεν υπάρχουν αυτόχθονες φυλές. Να τι θα βρείτε: γλυπτά σε πέτρες όπου αυτόχθονες φυλές, απομονωμένες φυλές, ακονίζουν την κόψη του πέτρινου τσεκουριού. Αυτοί οι πολιτισμοί που κάποτε χόρευαν, έκαναν έρωτα, υμνούσαν τους θεούς, λάτρευαν το δάσος, το μόνο που απέμεινε από αυτούς είναι ένα αποτύπωμα σε πέτρα, όπως βλέπετε εδώ.
8:42
Ας πάμε στον δυτικό Αμαζόνιο, που είναι όντως το επίκεντρο των απομονωμένων φυλών. Κάθε μία από αυτές τις κουκκίδες αντιπροσωπεύει μια μικρή απομονωμένη φυλή και η αποκάλυψη σήμερα είναι ότι πρέπει να υπάρχουν 14 με 15 απομονωμένες φυλές μόνο στον Αμαζόνιο που βρίσκεται στην Κολομβία.
9:00
Γιατί έχουν απομονωθεί αυτοί οι άνθρωποι; Ξέρουν ότι υπάρχουμε, ότι υπάρχει έξω κόσμος. Είναι ένα είδος αντίστασης. Επέλεξαν να μείνουν απομονωμένοι, και θεωρώ ανθρώπινο δικαίωμά τους το να παραμείνουν έτσι. Γιατί κρύβονται αυτές οι φυλές από τον άνθρωπο; Ορίστε γιατί. Προφανώς, κάποια από αυτά ξεκίνησαν το 1492. Αλλά στην αλλαγή του προηγούμενου αιώνα είχαμε το εμπόριο του καουτσούκ. Η ζήτηση για φυσικό καουτσούκ από τον Αμαζόνιο έδωσε έναυσμα στο βοτανικό ισοδύναμο του πυρετού του χρυσού. Καουτσούκ για ελαστικά ποδηλάτων, για ελαστικά αυτοκινήτων, για ζέπελιν. Ήταν μια τρελή κούρσα για την εύρεση καουτσούκ και ο άνθρωπος στα αριστερά, ο Χούλιο Αράνα, είναι ένας από τους πραγματικούς κακούργους της ιστορίας. Οι άνθρωποί του, η εταιρεία του, και άλλες αντίστοιχες εταιρείες σκότωσαν, σφαγίασαν, βασάνισαν, κατακρεούργησαν Ινδιάνους όπως τους Γουιτότο που βλέπετε στη δεξιά πλευρά της διαφάνειας.
9:56
Ακόμη και σήμερα, όταν οι άνθρωποι φεύγουν από το δάσος, δεν τους βγαίνει σε καλό. Αυτοί είναι Νούκακ. Βρέθηκαν τη δεκαετία του ’80. Σε ένα χρόνο, όλοι πάνω από 40 πέθαναν. Θυμηθείτε, είναι κοινότητες χωρίς γραπτή γλώσσα. Οι γηραιοί είναι οι βιβλιοθήκες τους. Κάθε φορά που ένας σαμάνος πεθαίνει είναι σα να καίγεται μια βιβλιοθήκη. Εκδιώχθηκαν βίαια από τα εδάφη τους. Οι έμποροι ναρκωτικών κατέλαβαν τη γη των Νούκακ και αυτοί ζουν σαν ζητιάνοι σε δημοτικά πάρκα της ανατολικής Κολομβίας. Από τη γη των Νούκακ θα σας πάω νοτιοδυτικά, στην πιο εντυπωσιακή φύση του κόσμου: στο Εθνικό Πάρκο Τσιριμπικέτε. Περιστοιχίζεται από τρεις απομονωμένες φυλές και χάρις στην κυβέρνηση της Κολομβίας και σε συναδέλφους εκεί τώρα επεκτάθηκε. Ξεπερνά την πολιτεία του Μέριλαντ. Είναι συσσωρευμένος θησαυρός βοτανικής βιοποικιλότητας. Πρώτη φορά ερευνήθηκε βοτανολογικά το 1943 από τον μέντορά μου, τον Ρίτσαρντ Σούλτες, που εδώ τον βλέπετε στην κορυφή του όρους Μπελ, το ιερό βουνό των Καριχόνας. Επιτρέψτε μου να σας δείξω πώς είναι σήμερα. Πετώντας πάνω από το Τσιριμπικέτε, συνειδητοποιούμε ότι τα βουνά παραμένουν χαμένα. Κανείς επιστήμονας δεν τα έχει ανέβει. Κανείς δεν έχει ανέβει στο όρος Μπελ μετά τον Σούλτες το ’43. Και θα σταματήσουμε εδώ με το όρος Μπελ στο ανατολικό μέρος της φωτογραφίας. Να σας δείξω πώς είναι σήμερα.
11:20
Όχι μόνο είναι θησαυροφυλάκιο βιοποικιλότητας, όχι μόνο στεγάζει τρεις απομονωμένες φυλές, αλλά είναι το μεγαλύτερο θησαυροφυλάκιο προκολομβιανής τέχνης στον κόσμο: πάνω από 200.000 πίνακες. Ο Ολλανδός επιστήμονας Τόμας βαν ντερ Χάμεν το περιέγραψε σαν την Καπέλα Σιξτίνα του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.
11:42
Φεύγουμε νοτιοανατολικά του Τσιριμπικέτε ξανά στον κολομβιανό Αμαζόνιο. Έχει έκταση μεγαλύτερη από την περιοχή της Νέας Αγγλίας. Ο Αμαζόνιος είναι τεράστιο δάσος και η Βραζιλία έχει μεγάλο μέρος του αλλά όχι το σύνολο. Κατεβαίνοντας στα δύο εθνικά πάρκα Καχουινάρι και Πουρέ στον κολομβιανό Αμαζόνιο – στα δεξιά είναι τα σύνορα με τη Βραζιλία – που φιλοξενούν πολλές ομάδες απομονωμένων και αποκομμένων φυλών. Για κάποιον που ξέρει, βλέποντας τις οροφές αυτών των μαλόκας, τις μακριές καλύβες, διακρίνεις την πολιτισμική βιοποικιλότητα. Ουσιαστικά, είναι διαφορετικές φυλές. Όσο απομονωμένες και να είναι αυτές οι περιοχές, θα σας δείξω πώς ο έξω κόσμος συρρέει σε αυτές. Εδώ, το εμπόριο και οι μεταφορές αυξάνονται στο Πουτουμάγιο. Με τον περιορισμό του εμφυλίου πολέμου στην Κολομβία, αρχίζει να εισέρχεται κόσμος από αλλού. Στα βόρεια έχουμε παράνομη εξόρυξη χρυσού όπως και στα ανατολικά από τη Βραζιλία. Έχουμε αυξημένη θήρευση και αλιεία για εμπορικούς σκοπούς. Βλέπουμε παράνομη υλοτομία από τα νότια, και οι μεταφορείς ναρκωτικών προσπαθούν μέσω του πάρκου να φτάσουν στη Βραζιλία. Γι’ αυτό στο παρελθόν δεν έμπλεκες με τους απομονωμένους Ινδιάνους. Αν αυτή η φωτογραφία φαίνεται «κουνημένη» επειδή τραβήχτηκε βιαστικά, να ο λόγος. (Γέλια) Μοιάζει σαν – (Χειροκρότημα) Μοιάζει με υπόστεγο αεροδρομίου από τον βραζιλιάνικο Αμαζόνιο. Είναι έκθεμα τέχνης στην Αβάνα της Κούβας. Μια ομάδα που λέγονται Λος Καρπιντέρος. Έτσι αντιλαμβάνονται το γιατί πρέπει ν’ αποφεύγεις τους μακρινούς Ινδιάνους.
13:14
Αλλά ο κόσμος αλλάζει. Αυτοί είναι Μάσκο-Πίρος στα σύνορα Περού-Βραζιλίας, που εγκατέλειψαν τη ζούγκλα γιατί βασικά τους εξεδίωξαν έμποροι ναρκωτικών και ξυλοκόποι. Και στο Περού υπάρχει και κάτι φοβερό. Ονομάζεται ανθρώπινο σαφάρι. Θα σε πάνε σε μακρινές φυλές για να φωτογραφίσεις. Φυσικά δίνοντάς τους ρούχα και εργαλεία, τους μεταδίδεις επίσης αρρώστειες. Το λέμε «απάνθρωπο σαφάρι». Πάλι εδώ, Ινδιάνοι στα σύνορα με το Περού που παρατηρήθηκαν από αεροπλάνα ναυλωμένα από ιεραποστολές. Θέλουν να πάνε να τους εκχριστιανίσουν. Ξέρουμε πού καταλήγει αυτό.
13:51
Τι πρέπει να γίνει; Δώστε τεχνολογία στις εκπολιτισμένες φυλές, όχι στις αποκομμένες, με έναν πολιτισμικά διακριτικό τρόπο. Είναι το τέλειο πάντρεμα αρχαίας σοφίας των σαμάνων και τεχνολογίας του 21ου αιώνα. Το έχουμε κάνει ήδη σε πάνω από 30 φυλές, καταγράψαμε, οργανώσαμε και βελτιώσαμε την προστασία σε πάνω από 280.000 τετραγωνικά χλμ. πατρογονικού τροπικού δάσους. (Χειροκρότημα)
14:22
Αυτό επιτρέπει στους Ινδιάνους να μπορούν να έχουν τον έλεγχο του περιβαλλοντικού και πολιτισμικού τους προορισμού. Κατόπιν έστησαν και φυλάκια για να κρατούν έξω τους ξένους. Είναι Ινδιάνοι εκπαιδευμένοι ως αυτόχθονες δασοφύλακες, που περιπολούν τα σύνορα και κρατούν τον έξω κόσμο εκτός. Εδώ είναι μια εικόνα στιγμής επαφής. Αυτοί είναι Ινδιάνοι Τσιτονάχουα στα σύνορα Βραζιλίας-Περού. Βγήκαν από τη ζούγκλα ζητώντας βοήθεια. Τους είχαν πυροβολήσει, οι μαλόκας, οι καλύβες του, είχαν καεί. Κάποιους τους είχαν σφάξει. Το να χρησιμοποιείς αυτόματα όπλα για να σκοτώσεις αποκομμένους λαούς είναι η πιο απαράδεκτη και αποτρόπαια κατάχρηση ανθρωπίνου δικαιώματος στον πλανήτη μας σήμερα και πρέπει να σταματήσει. (Χειροκρότημα)
15:17
Ας καταλήξω λέγοντας ότι αυτό το έργο μπορεί να αποτελέσει πνευματική επιβράβευση, αλλά είναι δύσκολο και μπορεί να αποβεί και επικίνδυνο. Δύο συνάδελφοί μου απεβίωσαν πρόσφατα σε συντριβή ελαφρού αεροπλάνου. Φρόντιζαν για την προστασία του δάσους και αυτών των αποκομμένων φυλών. Συμπερασματικά, το ερώτημα είναι τι επιφυλάσσει το μέλλον. Αυτοί είναι από τη φυλή Ουράι στη Βραζιλία. Τι επιφυλάσσει το μέλλον γι’ αυτούς και τι επιφυλάσσει για εμάς; Ας αλλάξουμε τρόπο σκέψης. Ας φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο. Αν το κλίμα πρόκειται ν’ αλλάξει, ας έχουμε κλίμα που αλλάζει προς το καλύτερο παρά προς το χειρότερο. Ας ζήσουμε σε έναν πλανήτη γεμάτο με άφθονη βλάστηση, στον οποίο οι απομονωμένες φυλές να μπορούν να μείνουν απομονωμένες, να μπορούν να διατηρούν το μυστήριο και τη γνώση τους αν έτσι επιλέγουν. Ας ζήσουμε σ’ έναν κόσμο όπου οι σαμάνοι ζουν σε αυτά τα δάση και θεραπεύουν τους ίδιους και εμάς με τα μυστηριώδη φυτά τους και τους ιερούς τους βατράχους.
16:23
Ευχαριστώ και πάλι.
16:24
(Χειροκρότημα)
Advertisment
