Μια πρωινή σύσκεψη γεμάτη προκλήσεις ή μια συνάντηση με κάποιον εκνευρισμένο πελάτη στη δουλειά μπορεί να καθορίσει το αν θα φάμε τελικά εκείνο το επιπλέον κομμάτι σοκολάτας με το μεσημεριανό μας γεύμα. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 5 Αυγούστου στο περιοδικό «Neuron», οι ερευνητές εφάρμοσαν σε εθελοντές ένα πείραμα επιλογής τροφίμων για να διερευνήσουν τον τρόπο που το στρες μπορεί να αλλάξει τον εγκέφαλο και να βλάψει τον αυτοέλεγχο όταν έρθουμε αντιμέτωποι με κάποια επιλογή.
Η Silvia Maier, βασική συγγραφέας της μελέτης από το Εργαστήριο Έρευνας των Κοινωνικών και Νευρωνικών Συστημάτων του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, αναφέρει τα εξής: «Τα ευρήματά μας προσφέρουν ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο άγχος και τον αυτοέλεγχο στον ανθρώπινο εγκέφαλο, με τις επιδράσεις του στρες να λειτουργούν μέσω πολλαπλών νευρικών οδών. Η ικανότητα αυτοελέγχου είναι ευαίσθητη στις διαταραχές σε διάφορα σημεία εντός του δικτύου αυτού και ο καλύτερος δυνατός αυτοέλεγχος απαιτεί ακριβή ισορροπία τροφοδοσίας από πολλαπλές περιοχές του εγκεφάλου και όχι από έναν απλό διακόπτη on / off».
Advertisment
Τόνισε επίσης ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα μέχρι να κατανοήσουν πλήρως τους μηχανισμούς που εμπλέκονται. Στη μελέτη, οι 29 συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε ένα πείραμα που τους προκάλεσε μέτριο στρες στο εργαστήριο πριν τους ζητηθεί να επιλέξουν ανάμεσα από 2 φαγητά. Άλλοι 22 συμμετέχοντες δεν υποβλήθηκαν στο πείραμα, κατά το οποίο παρατηρήθηκαν και αξιολογήθηκαν από τον πειραματιστή την ώρα που βύθιζαν το ένα τους χέρι σε παγωμένο νερό για 3 λεπτά πριν επιλέξουν 1 από τα 2 φαγητά. Όλοι οι συμμετέχοντες που επιλέχθηκαν για τη μελέτη είχαν προσπαθήσει να διατηρήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια του πειράματος βρέθηκαν σε δίλημμα για το αν θα έτρωγαν ένα πολύ νόστιμο αλλά ανθυγιεινό φαγητό ή ένα που ήταν υγιεινό αλλά λιγότερο νόστιμο.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα άτομα που έπρεπε να αποφασίσουν ανάμεσα στα διαφορετικά τρόφιμα μετά το πείραμα πρόκλησης άγχους με το παγωμένο νερό προσπάθησαν να αντισταθμίσουν τη στρεσογόνα κατάσταση με τη γεύση του φαγητού. Έτσι, ήταν πιο πιθανό να επιλέξουν ένα ανθυγιεινό φαγητό σε σύγκριση με τους άλλους συμμετέχοντες που δεν είχαν άγχος. Οι επιδράσεις του στρες ήταν επίσης ορατές στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος των αγχωμένων συμμετεχόντων εμφάνισε μεταβολές στις συνδέσεις του σε περιοχές όπως η αμυγδαλή, το ραβδωτό σώμα και ο ραχιοπλευρικός και μεσοκοιλιακός προμετωπιαίος φλοιός, μειώνοντας σημαντικά τη δυνατότητα των ατόμων να ασκούν αυτοέλεγχο στην επιλογή φαγητού. Μόνο μερικές από τις αλλαγές αυτές συνδέονται με την κορτιζόλη, μια ορμόνη που σχετίζεται με το στρες.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι η μελέτη τους δείχνει ότι ακόμα και τα μέτρια επίπεδα στρες μπορούν να βλάψουν την ικανότητα αυτοελέγχου. «Αυτό είναι σημαντικό γιατί οι μέτριοι στρεσογόνοι παράγοντες είναι πιο συχνοί από τις ακραίες καταστάσεις και επηρεάζουν έτσι τις επιλογές αυτοελέγχου πιο συχνά και για μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού», επισημαίνει ο βασικός συγγραφέας Todd Hare.
Advertisment
Και προσθέτει τα εξής: «Μια ενδιαφέρουσα προοπτική για μελλοντικές έρευνες είναι ο καθορισμός του αν μερικοί από τους παράγοντες που φαίνεται να προστατεύουν από τις δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο μετά από έντονο στρες – όπως η άσκηση και η υποστήριξη από τους άλλους – μπορούν επίσης να μειώσουν τις συνέπειες του μέτριου στρες στη λήψη αποφάσεων». Υπήρξαν επίσης αρκετές διαφορές στον βαθμό που το στρες επηρέασε τους συμμετέχοντες στη μελέτη, γι’ αυτό είναι σημαντικό να διερευνηθεί η αιτία που μερικοί άνθρωποι είναι πιο ανθεκτικοί από άλλους.
