Άρθρο του καθηγητή Ψυχολογίας και συγγραφέως Frank M. Wanderer
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει μία ή δύο μυστηριώδεις συναντήσεις όταν έρχονται επισκέπτες από το άγνωστο. Αυτοί οι ιδιαίτεροι επισκέπτες είναι στην πραγματικότητα τα παιδιά μας. Τα αγαπάμε και είμαστε χαρούμενοι που βρίσκονται μαζί μας, αλλά οι περισσότεροι δεν τα αποδεχόμαστε με τον τρόπο που πρέπει. Δεν λαμβάνουν από εμάς τον βαθύ σεβασμό και το δέος που αξίζουν οι επισκέπτες που προέρχονται από τα βάθη του Σύμπαντος.
Advertisment
Αντιθέτως, βλέπουμε τα παιδιά μας σαν να είναι ιδιοκτησία μας και προσπαθούμε να τα μεγαλώσουμε έτσι ώστε να γίνουν οι ενήλικες για τους οποίους θα είμαστε υπερήφανοι. Είμαστε όμως πραγματικά καλοί γονείς γι’ αυτά, είναι πραγματικά αυτός ο τρόπος που πρέπει να τους φερόμαστε;
Η φύση του συμβατικού τρόπου σκέψης
Για να βρούμε τη σωστή απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τον εαυτό μας όσο το δυνατόν καλύτερα. Αν εμείς οι ίδιοι αγνοούμε τι ή ποιοι είμαστε και ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξής μας σε αυτόν τον κόσμο, θα υιοθετήσουμε την ίδια νοοτροπία που κληρονομήσαμε από τους γονείς και τους δασκάλους μας.
Advertisment
Ένα χαρακτηριστικό αυτού του συμβατικού τρόπου σκέψης – ανεξαρτήτως από το πόσο διαφορετικός μπορεί να είναι στις διάφορες κουλτούρες – είναι ότι αναπαράγεται μόνος του. Έτσι λοιπόν, παράγονται ανθρώπινα αντίγραφα που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες και τις νόρμες της κοινωνίας μέσα στην οποία γεννιούνται. Προσαρμόζονται και διατηρούν τους κανόνες της αντίστοιχης κοινωνίας και γίνονται ενεργά μέλη της. Σκέφτονται, συμπεριφέρονται και αισθάνονται όπως θα ήταν αναμενόμενο από τους σωστούς πολίτες. Εν τω μεταξύ διατηρούν την ψευδαίσθηση της ελεύθερης επιλογής δεδομένου ότι ο συμβατικός τρόπος σκέψης είναι σε κάποιο βαθμό ευέλικτος.
Στη συνέχεια, ταυτιζόμαστε με τον συμβατικό τρόπο σκέψης και αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε την απάντηση στο ερώτημα σχετικά με την ταυτότητά μας, τους στόχους μας στη ζωή και τη σωστή συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά μας. Σύμφωνα με τη λειτουργία του συμβατικού τρόπου σκέψης δημιουργούμε ανθρώπινα αντίγραφα μέσω των παιδιών μας στερώντας τους τη δυνατότητα να αναπτυχθούν με έναν τρόπο που είναι καλύτερος για την προσωπικότητά τους. Το κάνουμε αυτό με καλές προθέσεις, διότι θέλουμε να τα σώσουμε από τη δυστυχία και για να διασφαλίσουμε ότι θα έχουν μια καλύτερη ζωή σε έναν καλύτερο κόσμο.
Ως αντίγραφα όμως, πρόκειται να βιώσουν τον δικό μας πόνο και τη δική μας άγνοια της πραγματικότητας. Με τον ίδιο τρόπο θα φερθούν κι εκείνα στα δικά τους παιδιά και θα τα μετατρέψουν σε ανθρώπινα αντίγραφα.
Οικοδόμηση της προσωπικότητας
Αν είμαστε φιλόξενοι και προσεκτικοί οικοδεσπότες απέναντι στους επισκέπτες που προέρχονται από το άγνωστο, θα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε ότι, ακριβώς όπως και εμείς οι ίδιοι πριν από αυτούς, έρχονται σε αυτό τον κόσμο ως περιπλανώμενοι. Ο στόχος του ταξιδιού τους είναι να καταφέρει το Σύμπαν να εκδηλωθεί και να αφυπνιστεί όσον αφορά τη δική του ύπαρξη περνώντας μέσα από την προσωπικότητά τους ως ανθρώπινα όντα. Πρέπει λοιπόν να τους βοηθήσουμε εμείς στη διαδικασία ως πιο έμπειροι περιπλανώμενοι οι οποίοι βρισκόμαστε λίγο πιο μπροστά τους σε αυτό το ταξίδι.
Όταν τα παιδιά έρχονται στη ζωή μας είναι εντελώς άπειρα, δεν ξέρουν τίποτα για τη λειτουργία αυτού του κόσμου και δεν είναι σε θέση να εκφραστούν. Με άλλα λόγια, δεν έχουν τον τρόπο – μια προσωπικότητα που θα τα βοηθούσε σε αυτές τις διαδικασίες. Ωστόσο, διαθέτουν μια πολύ αποτελεσματική στρατηγική, τη μίμηση, με τη βοήθεια της οποίας είναι σε θέση να δημιουργήσουν την προσωπικότητά τους μέσα σε λίγα χρόνια. Έτσι θα επιλέξουν εμάς ως πρότυπο, διότι είμαστε οι άνθρωποι που ζούμε στο περιβάλλον τους. Αν ζούμε σύμφωνα με τον συμβατικό τρόπο σκέψης, θα μιμηθούν αυτόν ακριβώς. Τα πρότυπα εντυπώνονται βαθιά μέσα τους και χρησιμεύουν ως βάση για την προσωπικότητά τους.
Μόλις τα παιδιά μας μάθουν να μιλούν και αρχίζουν να κατανοούν όλο και περισσότερο τον κόσμο γύρω τους, τροποποιούμε ακόμα περισσότερο τη συμπεριφορά τους εξηγώντας τους τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος καθώς και τι πρέπει να προσέξουν. Λάβαμε τις εξηγήσεις εύκολα από τους γονείς και τους δασκάλους μας ενώ δεν έχουμε καμία συγκεκριμένη άμεση εμπειρία. Τα μηνύματά που περνάμε τροποποιούν ακόμα περισσότερο τη συμπεριφορά των παιδιών μας, τα οποία με τη σειρά τους ταυτίζονται με τον συμβατικό τρόπο σκέψης.
Αυτός είναι ο τρόπος που η προσωπικότητα των παιδιών μας αναπτύσσεται, αν και ο αρχικός στόχος αυτής της προσωπικότητας ήταν να εκφράσει την ατομικότητά της στον κόσμο. Ωστόσο, αυτή η ατομικότητα βρίσκεται βαθιά κρυμμένη κάτω από πολλά στρώματα συμβατικής συμπεριφοράς, πεποιθήσεων, ιδεών και ταύτισης. Δεν είναι να απορεί κανείς που ζουν ως αντίγραφα έχοντας εντελώς ξεχάσει την αρχική αποστολή τους σε αυτόν τον κόσμο.
Η εξέλιξη της ατομικότητας
Όλα αυτά σημαίνουν ότι θα καταφέρουμε να γίνουμε καλοί οικοδεσπότες για τους επισκέπτες μας αν κι εμείς δεν φερόμαστε ως αντίγραφα αλλά ως ξεχωριστά άτομα. Πρέπει λοιπόν να ακολουθήσουμε την πορεία που θα θέλαμε να ακολουθήσουν και τα παιδιά μας.
Σας παραθέτουμε 10 συμβουλές προκειμένου να βοηθήσετε τα παιδιά σας να μην γίνουν αντίγραφα και να αναπτυχθεί η προσωπικότητά τους:
– Μην τα θεωρείτε ιδιοκτησία σας. Αντιθέτως, δείτε τα ως αγαπημένα πρόσωπα που χρειάζονται μόνο τη βοήθειά σας και όχι τον έλεγχό σας.
– Δώστε τους αρκετή ελευθερία έτσι ώστε να αποκτήσουν εμπειρίες από τον κόσμο.
– Αφήστε τα να βιώνουν ολοένα και περισσότερα πράγματα από και για τον εαυτό τους.
– Μην τα διδάξετε πράγματα για τα οποία δεν έχετε άμεση προσωπική εμπειρία και που αποκτήσατε με ευκολία από τους δασκάλους σας.
– Διδάξτε τα να μην παίρνουν τίποτα ως δεδομένο μόνο και μόνο επειδή καθιερώθηκε από κάποιο άτομο που θεωρείται αυθεντία από την κοινωνία.
– Αφήστε τα να αμφιβάλουν για τα πάντα μέχρι να αποκτήσουν προσωπική εμπειρία γι’ αυτά.
– Βοηθήστε τα να παραμείνουν ελεύθερα έτσι ώστε να είναι ανοιχτά σε κάθε καινούρια εμπειρία που τους παρουσιάζεται.
– Μοιραστείτε μαζί τους τις δικές σας εμπειρίες.
– Δημιουργήστε γι’ αυτά ένα περιβάλλον στο οποίο θα έχουν πολλές ευκαιρίες να γελάσουν, να ζήσουν ευχάριστα και να απολαύσουν τη ζωή όσο το δυνατόν περισσότερο.
– Δώστε το δικό σας παράδειγμα και τον τρόπο ώστε να ζήσουν συνειδητά και να βρίσκονται σε εγρήγορση.
