Η ψυχολόγος Elizabeth Loftus μελετά την ανθρώπινη μνήμη. Πιο συγκεκριμένα, μελετά τις «λανθασμένες» μνήμες, δηλαδή τις περιπτώσεις που είτε κάποιος θυμάται κάτι το οποίο δεν έγινε ποτέ, είτε όταν θυμάται κάτι εντελώς διαφορετικά από ό,τι έγινε στην πραγματικότητα.
Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει, ίσως, πιο συχνά από ό,τι νομίζουμε και η Elizabeth Loftus μας προβληματίζει παρουσιάζοντας ορισμένες εκπληκτικές ιστορίες και στατιστικές που το αποδεικνύουν.
Advertisment
Δείτε την ομιλία της στο παραπάνω βίντεο ή διαβάστε την παρακάτω
Θα ήθελα να σας μιλήσω για μια δικαστική υπόθεση στην οποία εργάστηκα, που αφορά έναν άνδρα που λεγόταν Στίβ Τάιτους.
0:19
Ο Τάιτους ήταν διευθυντής εστιατορίου. Ήταν 31 ετών, ζούσε στο Σιάτλ, στη Ουάσινγκτον, ήταν αρραβωνιασμένος με την Γκρέτσεν, ο γάμος του πλησίαζε κι ήταν ο έρωτας της ζωής του. Μια βραδιά, το ζευγάρι βγήκε για ένα ρομαντικό γεύμα. Βρίσκονταν στον δρόμο του γυρισμού, όταν τους σταμάτησε ένα περιπολικό. Βλέπετε, το αυτοκίνητο του Τάιτους έμοιαζε με ένα αυτοκίνητο που οδήγησε νωρίτερα ένας άνδρας που βίασε μια γυναίκα που έκανε οτοστόπ, και ο Τάιτους είχε μια κάποια ομοιότητα με τον βιαστή. Οπότε η αστυνομία φωτογράφησε τον Τάιτους, τον έβαλαν στο αρχείο εξακρίβωσης ταυτότητας, και αργότερα το έδειξαν στη γυναίκα θύμα, η οποία έδειξε την φωτογραφία του Τάιτους. Και είπε, «Αυτός μοιάζει περισσότερο». Η αστυνομία και η εισαγγελία προχώρησαν σε ποινική δίωξη, και όταν ο Στίβ Τάιτους δικάστηκε για βιασμό, το θύμα του βιασμού ανέβηκε στο έδρανο και είπε, «είμαι σίγουρη, αυτός είναι ο άνδρας.» Και ο Τάιτους καταδικάστηκε. Διακήρυξε την αθωότητά του, η οικογένειά του ούρλιαξε στους ενόρκους, η αρραβωνιαστικιά του κατέρρευσε στο πάτωμα κλαίγοντας, και ο Τάιτους οδηγήθηκε στην φυλακή.
1:36
Τι θα κάνατε λοιπόν σ’ αυτό το σημείο; Τι θα κάνατε; Λοιπόν, ο Τάιτους έχασε εντελώς την πίστη του στο νομικό σύστημα εν τούτοις είχε μια ιδέα. Τηλεφώνησε στην τοπική εφημερίδα, προσέλκυσε το ενδιαφέρον ενός ερευνητή δημοσιογράφου, και ο δημοσιογράφος βρήκε τον πραγματικό βιαστή, έναν άνδρα που τελικά ομολόγησε τον βιασμό, έναν άνδρα πού πιστεύεται ότι διέπραξε 50 βιασμούς σε αυτήν την περιοχή, και όταν αυτή η πληροφορία δόθηκε στον δικαστή, ο δικαστής απελευθέρωσε τον Τάιτους.
2:11
Πραγματικά εκεί θα έπρεπε να είχε τελειώσει αυτή η υπόθεση. Θα έπρεπε να είχε κλείσει. Ο Τάιτους έπρεπε να θεωρεί φρικτό αυτό το έτος, ένα έτος κατηγοριών και εκδίκασης, άλλα τελειωμένο.
2:23
Δεν τελείωσε έτσι. Ο Τάιτους ήταν τόσο πικραμένος. Είχε χάσει τη δουλειά του. Δεν μπορούσε να την πάρει πίσω. Έχασε την αρραβωνιαστικιά του, η οποία δεν μπορούσε να αντέξει τον συνεχή θυμό του. Έχασε όλες τις οικονομίες του, και έτσι αποφάσισε να κάνει αγωγή εναντίον της αστυνομίας και άλλων, που έκρινε ότι ήταν υπεύθυνοι για τον πόνο του.
2:44
Τότε ήταν που ξεκίνησα πραγματικά να εργάζομαι σε αυτήν την υπόθεση προσπαθώντας να καταλάβω πώς αυτό το θύμα πέρασε από το «Αυτός μοιάζει περισσότερο» στο «είμαι σίγουρη, αυτός είναι ο άνδρας.»
2:59
ο Τάιτους ήταν εξουθενωμένος από την πολιτική του αγωγή. Δεν πέρναγε στιγμή που να μην την σκεφτόταν, και μόλις κάποιες μέρες πριν από την ημέρα του δικαστηρίου, ξύπνησε το πρωί, διπλωμένος από τον πόνο, και πέθανε από καρδιακή προσβολή εξαιτίας του άγχους. Ήταν 35 χρονών.
3:20
Μου ζητήθηκε λοιπόν να εργαστώ στην υπόθεση του Τάιτους γιατί είμαι ψυχολόγος. Ερευνώ την μνήμη. Μελέτησα την μνήμη επί δεκαετίες. Και αν συναντήσω κάποιον στο αεροπλάνο – αυτό έγινε καθώς ερχόμουν στη Σκωτία – αν συναντήσω κάποιον στο αεροπλάνο και ρωτήσουμε ο ένας τον άλλον, «Με τι ασχολείσαι;» κι εγώ απαντήσω «Μελετάω την μνήμη» συνήθως θέλουν να μού πουν, για τη δυσκολία που έχουν να θυμηθούν ονόματα, ή ότι έχουν ένα συγγενή που έχει Αλτσχάιμερ ή για κάποιου είδους πρόβλημα μνήμης, αλλά πρέπει να τους πω πως δεν μελετάω πότε οι άνθρωποι ξεχνούν, μελετάω το αντίθετο: πότε θυμούνται, πότε θυμούνται πράγματα που δεν συνέβησαν ή θυμούνται πράγματα που ήταν διαφορετικά από τον τρόπο που πραγματικά έγιναν. Μελετάω ψευδείς αναμνήσεις.
4:11
Δυστυχώς, ο Στίβ Τάιτους δεν είναι το μοναδικό πρόσωπο που καταδικάστηκε με βάση την ψευδή ανάμνηση κάποιου. Σε μια μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες, συλλέχθηκαν πληροφορίες 300 αθώων ανθρώπων, 300 κατηγορούμενων που καταδικάστηκαν για εγκλήματα που δεν έκαναν. Πέρασαν 10, 20, 30 χρόνια στην φυλακή γι’ αυτά τα εγκλήματα και τώρα η ανάλυση DNA απέδειξε ότι στην πραγματικότητα είναι αθώοι. Όταν αυτές οι υποθέσεις αναλύθηκαν, τρία τέταρτα εξ αυτών οφείλονταν στην ελαττωματική μνήμη των αυτοπτών μαρτύρων.
4:54
Μα γιατί; Όπως οι ένορκοι που καταδίκασαν αυτούς τους αθώους ανθρώπους και οι ένορκοι που καταδίκασαν τον Τάιτους, έτσι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η μνήμη λειτουργεί σαν μια συσκευή εγγραφής. Γράφετε τις πληροφορίες, και τις ανακαλείτε για να τις ξαναπαίξετε όταν θέλετε ν’ απαντήσετε σ’ ερωτήσεις ή ν’ αναγνωρίσετε εικόνες. Δεκαετίες ψυχολογικής έρευνας όμως, έχουν δείξει ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι μνήμες μας είναι κατασκευάσιμες. Είναι ανακατασκευάσιμες. Η μνήμη λειτουργεί πιο πολύ σαν μια σελίδα της Βικιπαίδεια: Μπορείτε να μπείτε εκεί μέσα και να την αλλάξετε, και το ίδιο μπορούν και άλλοι άνθρωποι. Ξεκίνησα για πρώτη φορά τη μελέτη της διαδικασίας της κατασκευασμένης μνήμης το 1970. Έκανα τα πειράματά μου, που μεταξύ άλλων, έδειχναν στους ανθρώπους προσομοιώσεις εγκλημάτων και ατυχημάτων και περιλάμβαναν ερωτήσεις σχετικά με το τι θυμούνται. Σε μία μελέτη, δείξαμε στους ανθρώπους μια προσομοίωση ενός ατυχήματος και ρωτήσαμε κάποια άτομα, πόσο γρήγορα κινούνταν τα αυτοκίνητα όταν συγκρούστηκαν; Ρωτήσαμε κάποια άλλα άτομα, πόσο γρήγορα κινούνταν τα αυτοκίνητα όταν συνετρίβησαν; και όταν κάναμε την κύρια ερώτηση με τη λέξη “συνετρίβησαν” οι μάρτυρες απάντησαν ότι τα αυτοκίνητα κινούνταν γρηγορότερα και επί πλέον, αυτή η ερώτηση με τη λέξη “συνετρίβησαν” έκανε τους ανθρώπους να είναι πιθανότερο να μας πούνε ότι είδαν θραύσματα γυαλιού στο χώρο του ατυχήματος όταν δεν υπήρχαν καθόλου σπασμένα γυαλιά. Σε μια άλλη ερευνητική μελέτη, δείξαμε μια προσομοίωση ατυχήματος στην οποία ένα αυτοκίνητο πέρασε μια διασταύρωση με στοπ και αν η ερώτηση υπαινίσσονταν ότι ήταν ένα σήμα παραχώρησης προτεραιότητας πολλοί μάρτυρες μας είπαν ότι θυμούνταν να έχουν δει ένα σήμα παραχώρησης προτεραιότητας στην διασταύρωση και όχι ένα σήμα στοπ.
6:42
Θα πρέπει να σκέφτεστε τώρα πως αυτά είναι κινηματογραφημένα γεγονότα, δεν είναι ιδιαίτερα αγχωτικά. Θα μπορούσαν να γίνουν τα ίδια λάθη με ένα ιδιαίτερα αγχωτικό γεγονός; Σε μια μελέτη που εκδώσαμε πριν από μερικούς μήνες, απαντήσαμε σε αυτό το ερώτημα, γιατί αυτό που ήταν ασυνήθιστο με αυτή τη μελέτη είναι ότι κανονίσαμε αυτοί οι άνθρωποι να έχουν μια πολύ αγχωτική εμπειρία. Το άτομα σε αυτήν την μελέτη ήταν μέλη του στρατού των ΗΠΑ οι οποίοι υποβάλλονταν σε μια βασανιστική εκπαιδευτική άσκηση που θα τους δίδασκε πως θα είναι γι’ αυτούς αν ποτέ συλληφθούν ως αιχμάλωτοι πολέμου. Ως μέρος της εκπαιδευτικής άσκησης αυτοί οι στρατιώτες ανακρίνονταν με έναν επιθετικό, εχθρικό, σωματικά καταχρηστικό τρόπο για 30 λεπτά και αργότερα έπρεπε ν’ αναγνωρίσουν το άτομο που διεξήγαγε την ανάκριση. Όταν τους παρέχουμε προτεινόμενες πληροφορίες που υπονοούν ότι είναι διαφορετικό πρόσωπο, πολλοί από αυτούς κάνουν εσφαλμένη αναγνώριση του ανακριτή, συχνά αναγνωρίζοντας κάποιον που ούτε κατά διάνοια δεν μοιάζει με τον αληθινό ανακριτή.
7:57
Οπότε αυτό που δείχνουν οι μελέτες αυτές είναι ότι όταν παρέχεις στους ανθρώπους ψευδείς πληροφορίες για μια εμπειρία που μπορεί να είχαν, μπορείς να διαστρεβλώσεις ή να μολύνεις ή ν’ αλλάξεις την μνήμη τους.
8:12
Εκεί έξω στον πραγματικό κόσμο η παραπληροφόρηση είναι παντού. Λαμβάνουμε παραπληροφόρηση όχι μόνο όταν ανακρινόμαστε κατά έναν κατευθυνόμενο τρόπο άλλα και αν μιλήσουμε με άλλους μάρτυρες που μπορεί συνειδητά ή ακούσια να μας παράσχουν κάποια λανθασμένη πληροφορία, ή όταν παρακολουθήσουμε την κάλυψη από τα ΜΜΕ κάποιου γεγονότος που έχουμε βιώσει, όλα αυτά παρέχουν την ευκαιρία για μια τέτοιου είδους μόλυνση της μνήμης.
8:41
Το 1990 αρχίσαμε να παρατηρούμε ένα ακόμα πιο ακραίο είδος προβλήματος της μνήμης. Κάποιοι ασθενείς εισέρχονταν για θεραπεία με ένα πρόβλημα — μπορεί να είχαν κατάθλιψη, μια διατροφική διαταραχή — και έβγαιναν από τη θεραπεία με ένα διαφορετικό πρόβλημα. Ακραίες αναμνήσεις φρικτών βιαιοτήτων, κάποιες φορές σε σατανικές τελετές, ορισμένες φορές περιλάμβαναν πραγματικά περίεργα και ασυνήθιστα στοιχεία. Μια γυναίκα εξήλθε από την ψυχοθεραπεία πιστεύοντας ότι υπέμεινε χρόνια τελετουργικών βιαιοτήτων, στις οποίες εξαναγκάστηκε σε μια εγκυμοσύνη και ότι το μωρό αφαιρέθηκε χειρουργικά από την κοιλιά της. Αλλά δεν υπήρχαν ουλές η κάποιου άλλου είδους σωματικά στοιχεία που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ιστορία της. Όταν ξεκίνησα να ερευνώ αυτές τις υποθέσεις, αναρωτιόμουν, από πού προέρχονται αυτές οι παράξενες αναμνήσεις; Αυτό που ανακάλυψα είναι ότι οι περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις περιλάμβαναν κάποια συγκεκριμένη μορφή ψυχοθεραπείας. Γι’ αυτό αναρωτήθηκα αν κάποια από τα στοιχεία αυτής της ψυχοθεραπείας — όπως οι ασκήσεις φαντασίας ή η ερμηνεία των ονείρων, ή σε κάποιες περιπτώσεις, ο υπνωτισμός, ή σε ορισμένες περιπτώσεις η έκθεση σε ψευδείς πληροφορίες — αν κατεύθυναν τους ασθενείς ν’ αναπτύξουν αυτές τις πολύ περίεργες, απίθανες αναμνήσεις. Σχεδίασα κάποια πειράματα για να προσπαθήσω να μελετήσω τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνταν σε αυτή την ψυχοθεραπεία ούτως ώστε να μελετήσω την ανάπτυξη αυτών των πολύ πλούσιων ψευδών αναμνήσεων.
10:25
Σε μια από τις πρώτες μελέτες που κάναμε, χρησιμοποιήσαμε την υπόδειξη, μια μέθοδο εμπνευσμένη από την ψυχοθεραπεία που είδαμε σ’ αυτές τις περιπτώσεις, χρησιμοποιήσαμε αυτού του είδους την υπόδειξη και εμφυτεύσαμε μια ψεύτικη μνήμη ότι όταν ήσουν παιδί, πέντε ή έξι χρονών, είχες χαθεί σ’ ένα εμπορικό κέντρο. Ήσουν έντρομος. Έκλαιγες. Τελικά σωζόσουν από ένα ηλικιωμένο άτομο και ξαναέσμιγες με την οικογένεια σου. Τα καταφέραμε να εμφυτεύσουμε αυτήν την ανάμνηση στο μυαλό του ενός τετάρτου των υποκειμένων μας. Θα πρέπει να σκέφτεστε, πως αυτό δεν είναι ιδιαίτερα αγχωτικό. Αλλά εμείς και άλλοι ερευνητές έχουμε εμφυτεύσει πλούσιες ψευδείς αναμνήσεις πραγμάτων που ήταν πολύ πιο περίεργα και πιο αγχωτικά. Έτσι, σε μια έρευνα που έγινε στο Τενεσί, οι ερευνητές εμφύτευσαν την ψευδή ανάμνηση, ότι όταν ήσουν παιδί, έφτασες πολύ κοντά στον πνιγμό και σώθηκες από ένα ναυαγοσώστη. Σε μία έρευνα που έγινε στον Καναδά, οι ερευνητές εμφύτευσαν την ψευδή ανάμνηση, με επιτυχία στα μισά άτομα, ότι όταν ήταν παιδιά, τους συνέβη κάτι τόσο τρομερό όσο μια επίθεση από ένα άγριο ζώο. Και σε μια έρευνα στην Ιταλία, οι ερευνητές εμφύτευσαν την ψευδή ανάμνηση, ότι όταν ήσουν παιδί, έγινες μάρτυρας δαιμονικής κατοχής.
11:44
Θα ήθελα να προσθέσω ότι μπορεί να φαίνεται ότι τραυματίζουμε αυτά τα πειραματικά υποκείμενα στον όνομα της επιστήμης, αλλά οι έρευνές μας έχουν περάσει από ενδελεχή αξιολόγηση από συμβούλια ερευνητικής δεοντολογίας που πήραν την απόφαση, ότι η προσωρινή ταλαιπωρία που κάποια από αυτά τα άτομα ενδέχεται να βιώσουν σε αυτές τις έρευνες αντισταθμίζεται από την σημασία αυτού του προβλήματος για την κατανόηση των διεργασιών της μνήμης και για την κατάχρηση της μνήμης που βρίσκεται σε εξέλιξη σε κάποια μέρη του κόσμου.
12:21
Λοιπόν, προς μεγάλη μου έκπληξη, όταν δημοσίευσα αυτή τη δουλειά και ξεκίνησα να μιλάω ανοιχτά ενάντια σ’ αυτού του είδους την ψυχοθεραπεία, δημιουργήθηκαν κάποια σοβαρά προβλήματα για εμένα: εχθρότητες, κυρίως από θεραπευτές των καταπιεσμένων αναμνήσεων που αισθάνονταν να δέχονται επίθεση, και από ασθενείς τους οποίους είχαν επηρεάσει. Μερικές φορές είχα οπλισμένους φρουρούς στις ομιλίες που με είχαν καλέσει να δώσω, άτομα που οργάνωναν εκστρατείες γραπτών επιστολών για να με διώξουν. Αλλά μάλλον το χειρότερο ήταν οι υποψίες μου ότι μια γυναίκα ήταν αθώα για την κακοποίηση που κατηγορούνταν από την ενήλικη κόρη της. Κατηγορούσε την μητέρα της για σεξουαλική κακοποίηση βασιζόμενη σε μια καταπιεσμένη μνήμη. Και αυτή η κόρη κατήγορος είχε επιτρέψει η ιστορία της να κινηματογραφηθεί και να παρουσιαστεί σε δημόσιους χώρους. Μου φάνηκε ύποπτη αυτή η ιστορία, και έτσι ξεκίνησα να διερευνώ, και τελικά βρήκα πληροφορίες που με έπεισαν ότι η μητέρα ήταν αθώα. Δημοσίευσα μια αποκαλυπτική έκθεση για την υπόθεση, και λίγο αργότερα η κατήγορος κόρη κατέθεσε αγωγή. Ακόμα κι αν δεν είχα ποτέ αναφέρει το όνομά της, μου έκανε μήνυσε για συκοφαντική δυσφήμιση και παραβίαση της ιδιωτικής της ζωής. Πέρασα περίπου πέντε χρόνια αντιμετωπίζοντας αυτή την μπερδεμένη και δυσάρεστη προσφυγή αλλά τελικά, επιτέλους τέλειωσε και μπόρεσα πραγματικά να ξεκινήσω πάλι τη δουλειά μου. Στην πορεία όμως έγινα μέρος μιας ανησυχητικής τάσης στην Αμερική όπου οι επιστήμονες μηνύονται για την απλή αναφορά τους σε ζητήματα μεγάλης δημόσιας αντιπαράθεσης.
14:09
Όταν γύρισα πίσω στην δουλεία μου, έκανα αυτήν την ερώτηση: Αν εμφυτεύσω μια ψευδή ανάμνηση στο μυαλό σας, υπάρχουν επιπτώσεις; Επηρεάζει τις μελλοντικές σας σκέψεις, τη μελλοντική σας συμπεριφορά; Η πρώτη μας μελέτη, εμφύτευσε μια ψευδή ανάμνηση πως αρρωστήσατε ως παιδί, λόγω της κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφών: βραστά αυγά, αγγουράκια τουρσί, παγωτό φράουλα. Διαπιστώσαμε ότι από τη στιγμή που εμφυτεύαμε την ψευδή ανάμνηση, τα άτομα δεν ήθελαν να τρώνε αυτά τα τρόφιμα τόσο πολύ σε ένα υπαίθριο πικ-νικ. Οι ψευδές αναμνήσεις δεν είναι απαραιτήτως κακές ή δυσάρεστες. Αν εμφυτεύαμε μια ζεστή, ασαφή ανάμνηση που εμπεριέχει μια υγιεινή τροφή, όπως τα σπαράγγια θα μπορούσαμε να κάνουμε τους ανθρώπους να τρώνε τα σπαράγγια περισσότερο. Και έτσι αυτό που δείχνουν οι μελέτες αυτές είναι ότι μπορείς να εμφυτεύσεις ψευδείς αναμνήσεις και ότι έχουν επιπτώσεις που επηρεάζουν την συμπεριφορά πολύ μετά το ρίζωμα τους.
15:01
Λοιπόν, μαζί με αυτή την ικανότητα εμφύτευσης αναμνήσεων και ελέγχου της συμπεριφοράς προφανώς γεννιούνται κάποια σημαντικά ηθικά προβλήματα, όπως, το πότε θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτήν εγκεφαλική τεχνολογία, και αν θα πρέπει κάποτε να απαγορεύσουμε τη χρήση της. Οι θεραπευτές δεν μπορούν να εμφυτεύσουν ψευδείς αναμνήσεις με ηθικό τρόπο στο μυαλό των ασθενών τους ακόμα κι αν θα βοηθούσε τον ασθενή, αλλά τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει έναν γονιό από το να προσπαθήσει να το κάνει στον υπέρβαρο ή παχύσαρκο έφηβο του. Όταν το πρότεινα αυτό δημοσίως, προκάλεσε πάλι κατακραυγή. «Εκεί το πάει. Υποστηρίζει ότι οι γονείς λένε ψέμματα στα παιδιά τους.»
15:40
Γεια σου, Άγιε Βασίλη. (Γέλια)
15:42
Θέλω να πω, ένας άλλος τρόπος για να το σκεφτούμε είναι, τι θα προτιμούσατε να έχετε, ένα παιδί με παχυσαρκία, διαβήτη, μικρότερη διάρκεια ζωής, όλα τα πράγματα που συνεπάγονται μ’ αυτό, ή ένα παιδί με ένα μικρό επιπλέον κομμάτι ψευδούς μνήμης; Ξέρω τι θα διάλεγα εγώ για το παιδί μου.
16:05
Αλλά μπορεί η δουλειά μου να με έκανε διαφορετική από τους περισσότερους ανθρώπους. Οι περισσότεροι άνθρωποι λατρεύουν τις αναμνήσεις τους, ξέρουν ότι αντιπροσωπεύουν την ταυτότητά τους, ποιοι είναι, από πού ήρθαν. Και το εκτιμώ αυτό. Έτσι αισθάνομαι κι εγώ. Αλλά ξέρω από τη δουλειά μου πόση μυθοπλασία υπάρχει ήδη εκεί μέσα. Αν έμαθα κάτι από αυτές τις δεκαετίες δουλειάς πάνω σε αυτά τα προβλήματα, είναι αυτό: Μόνο και μόνο επειδή κάποιος σας λέει κάτι και το λέει με αυτοπεποίθηση, μόνο και μόνο επειδή το λέει με πολύ λεπτομέρεια, μόνο και μόνο επειδή εκφράζει τα συναισθήματά του όταν το λέει, αυτό δεν σημαίνει ότι πραγματικά συνέβη. Δεν μπορούμε αξιόπιστα να διακρίνουμε αληθινές αναμνήσεις από ψευδές αναμνήσεις. Χρειαζόμαστε ανεξάρτητη επιβεβαίωση. Μια τέτοια ανακάλυψη με έχει κάνει πιο ανεκτική στα καθημερινά λάθη της μνήμης που κάνουν οι φίλοι μου και τα μέλη της οικογένειάς μου. Μια τέτοια ανακάλυψη θα μπορούσε να είχε σώσει τον Στίβ Τίτους, ο άνθρωπος του οποίου ολόκληρο το μέλλον αρπάχτηκε από μια ψευδή ανάμνηση.
17:08
Αλλά εν τω μεταξύ, θα πρέπει όλοι να έχουμε κατά νου, και καλά θα κάναμε, ότι η μνήμη, όπως η ελευθερία, είναι ένα εύθραυστο πράγμα. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ πολύ.
Advertisment
