Οι εγωκεντρικοί άνθρωποι έχουν παρόμοια ψυχολογικά χαρακτηριστικά με τους νάρκισσους, αλλά οι νάρκισσοι έχουν μια διαταραχή της προσωπικότητας σύμφωνα με ψυχιατρικούς όρους, ενώ οι εγωκεντρικοί έχουν μια πιο λάιτ εκδοχή.
Οι εγωκεντρικοί άνθρωποι:
– Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι: Θεωρούν ότι μόνο οι δικές τους ανάγκες είναι σημαντικές
Advertisment
– Αγαπούν τους άλλους
– Μπορεί να μην αγαπούν ιδιαίτερα τον εαυτό τους/ συχνά έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση
– Θεωρούν ότι είναι πολύ σημαντικοί, το κέντρο του σύμπαντος
Advertisment
– Δεν ξέρουν πώς να καταλάβουν τους άλλους
– Το πρόβλημά τους είναι αυτή της αντίληψης, βλέπουν τον κόσμο όπως θέλουν και όχι όπως είναι (ανικανότητα).
Οι νάρκισσοι:
– Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι: Θεωρούν σε υπερβολικό βαθμό ότι οι ίδιοι αξίζουν περισσότερο από όλους
– Αγαπούν αποκλειστικά τον εαυτό τους
– Θεωρούν ότι είναι οι καλύτεροι (και οι υπόλοιποι χειρότεροι/κατώτεροι)
– Έχουν υπερβολική αυτοπεποίθηση και αίσθηση προσωπικής αξίας
– Δε νοιάζονται για τους άλλους (έλλειψη επιθυμίας).
Πώς διαφέρει ο εγωκεντρισμός από τον ναρκισσισμό;
Ο εγωκεντρισμός είναι ένα ελάττωμα του χαρακτήρα, ενώ ο ναρκισσισμός προκύπτει από τον υπερβολικό εγωκεντρισμό, πιθανόν τραυματικές παιδικές εμπειρίες και αποτελεί ψυχιατρική διαταραχή (διαταραχή της προσωπικότητας).
Τα παιδιά είναι εγωκεντρικά!
Σύμφωνα με τον Πιαζέ, στην παιδική ηλικία ο άνθρωπος περνάει ένα στάδιο φυσιολογικού εγωκεντρισμού, που είναι μέρος της διανοητικής και ψυχολογικής του ανάπτυξης. Έτσι, τα παιδιά σε μικρή ηλικία βλέπουν και καταλαβαίνουν τα πράγματα μόνο μέσα από τη δικής τους οπτική γωνία, αντίληψη και εμπειρία, και δε μπορούν να καταλάβουν την οπτική γωνία του άλλου. (Γι’ αυτό και το μικρό παιδί γνωστικά δε μπορεί να ξεχωρίσει ότι το δεξί και το αριστερό χέρι του ανθρώπου που στέκεται απέναντί του δεν είναι στο ίδιο σημείο με το δικό του δεξί και αριστερό χέρι).
Βέβαια, καθώς το παιδί μεγαλώνει βγαίνει από αυτό το εγωκεντρικό στάδιο εξέλιξης και μπορεί να καταλάβει ότι κάθε άνθρωπος έχει άλλες εμπειρίες, ανάγκες, επιθυμίες και ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να αντιληφθεί κανείς το τι συμβαίνει γύρω του (πχ δεν είναι όλοι ή πολύ καλοί ή πολύ κακοί, υπάρχουν και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις).
Εγωκεντρικοί Ενήλικες
Ο εγωκεντρισμός στους ενήλικες εκδηλώνεται ως μια αδυναμία να καταλάβει κανείς και να διαχειριστεί τις διαφορετικές απόψεις, πεποιθήσεις, αξίες και αντιλήψεις του άλλου. Το γεγονός ότι η πραγματικότητα μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή που αντιλαμβάνεται το εγωκεντρικό άτομο μπορεί να του δημιουργήσει ένταση, στρες, άγχος και επίσης να δημιουργήσει δυσάρεστη ατμόσφαιρα γύρω του.
Συχνά έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, που προέρχεται από το γεγονός ότι δυσκολεύονται στις κοινωνικές τους επαφές, οι άλλοι τους βλέπουν ως απόλυτους, δογματικούς, μονοκόμματους, άδικους…
Πώς ένας ενήλικας γίνεται εγωκεντρικός;
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες θεωρίες, ένας άνθρωπος γίνεται εγωκεντρικός όταν στην παιδική του ηλικία οι γονείς του είναι υπερβολικά μαλακοί στην ανατροφή του, δεν του βάζουν όρια και τον επαινούν υπερβολικά.
Είδη εγωκεντρισμού
1. Εγωκεντρική Τύφλωση – η τάση να παραβλέπει κανείς δεδομένα ή αποδείξεις που δε συμβαδίζουν ή έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις και αξίες του ατόμου αυτού.
Παράδειγμα: Αυτή είναι η κόρη μου. Είναι καταπληκτικό παιδί. Αποκλείεται να χτύπησε τη φίλη της και να της άνοιξε τη μύτη. Είναι ψέματα. Είναι πολύ καλό παιδί για να φερθεί έτσι.
2. Εγωκεντρική μνήμη – η τάση να ‘ξεχνάμε’ αποδείξεις και πληροφορίες που δε συμβαδίζουν με τις πεποιθήσεις μας και να ‘θυμόμαστε’ αποκλειστικά αυτές που μας συμφέρουν.
Παράδειγμα: Εγώ θυμάμαι ότι τα πήγα πολύ καλά στη συνάντηση που είχα με τον προϊστάμενό μου. Του είπα για τα σχέδια μου και τις φιλοδοξίες μου και μου έδωσε συγχαρητήρια για την ποιότητα της δουλειάς μου.
Έτσι, ελπίζω ότι θα πάρω προαγωγή και θα έχω κι εγώ τη δική μου ομάδα (δεν ‘άκουσα’ επιλεκτικά όμως που με επέπληξε επειδή δε συνεργάζομαι με τους συναδέλφους και ότι είμαι οξύθυμος και δύσκολος στις επαγγελματικές σχέσεις και ακατάλληλος να γίνω project manager).
3. Εγωκεντρική μυωπία – διανοητική μυωπία βασισμένη σε δόγματα, σε άκαμπτες πεποιθήσεις και σε θεώρηση του κόσμου με παρωπίδες.
Παράδειγμα: Είμαι Έλληνας. Δε χρειάζεται να μάθω ξένες γλώσσες ή να καταλάβω τον πολιτισμό άλλων λαών επειδή ο ελληνικός πολιτισμός είναι ο καλύτερος.
4. Εγωκεντρική αίσθηση υπεροχής έναντι των άλλων και ότι έχω αναντίρρητα τη σωστή άποψη – και η τάση να πιστεύουμε ότι οι απόψεις μας είναι σωστές επειδή τις πιστεύουμε εμείς.
Παράδειγμα: Είμαι ο καλύτερος γονιός. Σε χτυπάω για το καλό σου, γιατί μόνο έτσι θα γίνεις άνθρωπος.
5. Εγωκεντρική υποκρισία – η τάση να ‘ξεχνάμε’ ή να παραβλέπουμε μεγάλες διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε αυτό που πιστεύουμε και αυτό που δείχνει η συμπεριφορά μας, ή το να έχουμε διπλά μέτρα και σταθμά, οπότε για το ίδιο πράγμα κρίνουμε χαλαρά τον εαυτό μας, ενώ καταδικάζουμε τους άλλους.
Παράδειγμα: Εγώ είμαι καλή πεθερά, καλός άνθρωπος, άνθρωπος της εκκλησίας. Θα ανακατεύομαι στο σπιτικό του γιού μου και εγώ θα τους λέω τι πρέπει να κάνουν και πώς να διαχειρίζονται το νοικοκυριό τους για να το αποδείξω.
6. Εγωκεντρική υπεραπλούστευση – η τάση να αγνοούμε πραγματικές και σύνθετες καταστάσεις στον κόσμο και να δίνουμε απλοϊκές εξηγήσεις γιατί αλλιώς θα έπρεπε να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις ή τις αξίες μας.
Παράδειγμα: Είμαι άνεργος. Δε θέλω να εργαστώ σε χαμηλή θέση/με λίγα χρήματα/μακριά από το σπίτι μου/να ζοριστώ. Το ζώδιό μου λέει ότι τα άστρα δεν είναι σε ευνοϊκή θέση γι’ αυτό δε βρίσκω δουλειά.
7. Εγωκεντρική αμεσότητα – η τάση να υπερ-γενικεύουμε τα άμεσα συναισθήματα ή εμπειρίες μας, ανάλογα με το αν κάποιο γεγονός στη ζωή μας είναι πολύ καλό ή πολύ κακό, και να κρίνουμε ότι όλη μας η ζωή είναι καλή ή άσχημη ανάλογα με αυτή τη γενίκευση.
Παράδειγμα: Βλέπω την αγαπημένη μου ομάδα στο ποδόσφαιρο και χάνει το πρωτάθλημα. Νιώθω ότι είναι ολική καταστροφή, το τέλος, έχω χάσει την περηφάνιά μου, την τιμή μου και ντρέπομαι. Είμαι τόσο θυμωμένος που τσακώνομαι με όλο τον κόσμο και μου ΄ρχεται να τους σκοτώσω όλους.
8. Εγωκεντρικός παραλογισμός – η τάση να αγνοούμε τρόπο σκέψης που έχεις παράλογες ή γελοίες συνέπειες, ενώ αν έπρεπε να τις παρατηρήσουμε θα έπρεπε να αλλάξουμε τη στάση μας.
Παράδειγμα: Ο άντρας μου είναι ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο, δεν κάνει τίποτα από αυτά που εγώ θέλω και είναι υπεύθυνος για τη δυστυχία και το θυμό μου. Αν δεν ήταν αυτός θα ήμουν πολύ χαρούμενη, θα ήμουν άλλος άνθρωπος.
