Όνομα: Χαρουπιά
Επιστημονική ονομασία: Κερωνία ή Κερατέα η έλλοβος – Ceratonia siliqua
Οικογένεια: Κυαμοειδών
Άλλα ονόματα: Ξυλοκερατιά, κεράτιον, καρουπιά, κουντουρουδιά
Περιγραφή
Είναι ένα αειθαλές, όμορφο, ψηλό και αυτοφυές δέντρο, που ευδοκιμεί στις χώρες που περιβάλλουν τη Μεσόγειο και σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Η χαρουπιά ευδοκιμεί σε κλίματα που φυτρώνουν χωρίς πρόβλημα τα εσπεριδοειδή, αλλά συναντάται αυτοφυής και σε ψυχρότερες χώρες. Ωστόσο, δεν την βρίσκουμε πέρα από τη ζώνη που περιλαμβάνει την ελιά.
Στην Ελλάδα βρίσκεται αυτοφυής σε πολλές νησιώτικες περιοχές και κυρίως στη Κρήτη αλλά καλλιεργείται και σε φυτώρια για τον καλλωπισμό δρόμων και πάρκων.
Είναι δέντρο μακρόβιο, πολύγαμο, μόνοικο ή δίοικο. Έχει φλοιό καστανόφαιο, λεπτό, κόμη πυκνή, συνήθως σφαιρική, φύλλα πτερωτά με 4 – 10 φυλλάρια ακέραια, δερματώδη, βαθυπράσινα και γυαλιστερά από πάνω και ωχροπράσινα από κάτω. Η χαρουπιά είναι ένα δέντρο εξαιρετικά ανθεκτικό στη ζέστη και στην ξηρασία και για αυτό μπορεί και αναπτύσσεται ακόμα και σε πετρώδη ή και ηφαιστειογενή εδάφη.
Η καρποφορία της αρχίζει συνήθως το 6-7 έτος και συνεχίζεται για πολλά χρόνια. Η ωρίμανση του καρπού διαρκεί σχεδόν ένα χρόνο, από το Φθινόπωρο που γίνεται η ανθοφορία μέχρι τα τέλη Αυγούστου του επόμενου έτους που αρχίζουν να πέφτουν οι ώριμοι πια καρποί.
Οι παραγόμενοι καρποί είναι εδώδιμοι και καταναλώνονται κάποιες φορές αποξηραμένοι ως ένα τραγανό, γλυκό σνακ. Όταν αρχίσει το δέντρο να παράγει καρπό, η απόδοση του μπορεί να είναι και ένας τόνος καρπών ανά δέντρο την εποχή της συγκομιδής.
Ο καρπός τους, παρόλο που οπτικά και γευστικά θυμίζει τη σοκολάτα, είναι λιγότερο λιπαρός και η γεύση του πιο γλυκιά, καθώς περιέχει σημαντική ποσότητα γλυκόζης και σακχαρόζης.
Συστατικά
Ο λοβός του φυτού περιέχει από 40% – 50% διαλυτικά σάκχαρα, κυκλιτόλη, και περίπου 20% τανίνες. Οι σπόροι του περιέχουν κόμμι, που αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από γαλακτομαννάνη.
Τα χαρούπια είναι πλούσια σε ασβέστιο, αφού περιέχουν 350mg/100gr. Περιέχουν επίσης, περίπου 4% πρωτεΐνη και 76% υδατάνθρακες, άφθονο κάλιο 800mg/100gr,μικρές ποσότητες νατρίου και σιδήρου και είναι πλούσια σε βιταμίνη Α, βιταμίνες Β και πολλά άλλα μέταλλα. Στη σάρκα τους περιέχονται πολυφαινόλες και ιδιαίτερα συμπυκνωμένες ταννίνες, καθιστώντας τα, πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών.
Tο φύτρο του χαρουπιού περιέχει υψηλή συγκέντρωση πρωτεΐνης, τη λεγόμενη καρουβίνη. Παρόλο που η καρουβίνη μπορεί να αντικαταστήσει τις πρωτεϊνες γάλακτος και σόγιας στα τρόφιμα, η χρήση της έχει παραμεληθεί. Επιπλέον η περιεκτικότητα της καρουβίνης στα αμινοξέα αργινίνη και γλουταμίνη, την καθιστά αρκετά ελκυστική για κατανάλωση, από άτομα με αυξημένες διατροφικές ανάγκες, όπως είναι οι αθλητές.
Το αλεύρι από σπόρους χαρουπιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για παρασκευή προϊόντων ελεύθερων γλουτένης.
Σε περίπτωση που κάνουμε δίαιτα, είναι ιδανικό αφού περιέχει ελάχιστα λιπαρά, ενώ επειδή δεν περιέχει θεοβρωμίνη θεωρείται καταλληλότερο από το κακάο, γι αυτούς που υποφέρουν από ημικρανίες.
Ιστορία και παράδοση
Τα χαρούπια καταναλώνονται από τα αρχαία χρόνια από τους λαούς της Μεσογείου. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, καλλιεργείται εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Οι Άραβες τα θεωρούσαν εξαιρετικά μαλακτικά για τις θωρακικές λοιμώξεις και τα συνιστούσαν σε ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα.
Το δέντρο αυτό, πριν από τη γέννηση του Χριστού, δε φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο.Τα ξυλοκέρατα αναφέρονται ως χρησιμοποιούμενα, όπως και σήμερα, για τη διατροφή των ζώων και ιδιαίτερα των χοίρων και ακόμη και τότε, τα θεωρούσαν μετριότατη τροφή για τον άνθρωπο, όπως συμπεραίνεται από την παραβολή του ασώτου, όπου αναφέρεται ότι αυτός «επεθύμει γεμίσαι την κοιλίαν αυτού από των κερατίων, ων ήσθιον οι χοίροι, και ουδείς εδίδου αυτώ ». Όπως αναφέρει ο Θεοφύλακτος φύτρωναν πάμπολλες ξυλοκερατιές στη Συρία και την Ιουδαία.
Κατά την αρχαιότητα, το βάρος των σπόρων χαρουπιού είχε οριστεί ως μονάδα μέτρησης πολύτιμων λίθων και χρυσού. Από την χρήση αυτή του χαρουπιού (κεράτιον) προέρχεται και η λέξη καράτι.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-Οι σπόροι χρησιμοποιούνται κατά της διάρροιας. Αναφορές σε ιατρικά περιοδικά στη δεκαετία του 1950 έδειξαν ότι χαρουπάλευρο αναμεμειγμένο στο γάλα θα μπορούσε να βοηθήσει τα νήπια να αφομοιώσουν τα γεύματά τους, σταματώντας τη διάρροια.
-Για την πρόληψη και τη θεραπεία της δυσεντερίας στους ανθρώπους.
-Οι ουσίες πηκτίνη και λιγνίνη που περιέχονται στα χαρούπια όχι μόνο ρυθμίζουν την πέψη, αλλά έχουν τη δυνατότητα να αδρανοποιούν και μεταφέρουν με ασφάλεια έξω από το σώμα βλαβερά στοιχεία (ακόμα και ραδιενεργά σωματίδια).
-Το χαρούπι είναι πλούσιο σε περιεκτικότητα ινών. Έτσι, βοηθάει στη σωστή λειτουργία του εντέρου μας, ενώ καθώς δεν περιέχει διεγερτικά όπως ο καφές, είναι εύπεπτο και δεν προκαλεί αλλεργίες.
-Το χαρουπόμελο καταπραϋνει το στομάχι.
Άλλες χρήσεις
-Οι λοβοί του είναι πολύ γλυκείς και νοστιμότατοι σαν φαγητό, από μόνοι τους.
-Η γεύση του χαρουπιού θυμίζει σοκολάτα. Στις ΗΠΑ, η σκόνη του χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του κακάο.
-Χρησιμοποιείται στην παρασκευή λικέρ.
-Στην ΕΕ βάση της νομοθεσίας, χρησιμοποιείται ως πηκτική ουσία τροφίμων σε παγωτά, στη ζαχαροπλαστική και στο βρεφικό γάλα σε σκόνη.
-Χρησιμοποιείται επίσης, στη σύνθεση διαιτητικών τροφίμων διότι δεν περιέχει γλουτένη.
-Το κόμμι που παίρνουμε από τους σπόρους του χαρουπιού, χρησιμοποιείται για την κατασκευή χαρτιού, υφασμάτων, φαρμακευτικών προϊόντων και καλλυντικών.
-Τα χαρούπια χρησιμοποιούνται ως ζωοτροφή.
-Με το χαρουπόμελο παρασκευάζονται διάφορα αναψυκτικά και σιρόπια για το βήχα.
-Το ξύλο της χαρουπιάς δίνει ξυλάνθρακες αρίστης ποιότητας, το καρδιόξυλό της χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, την ξυλογλυπτική, την τορνευτική και τη βαρελοποιία ενώ ο φλοιός και τα φύλλα της στη βυρσοδεψία και τη βαφική.
-Στην Ιταλία, από τα χαρούπια παίρνουν την πρώτη ύλη, για την παρασκευή ενεργού άνθρακα.
-Από τους σπόρους των χαρουπιών παρασκευάζεται η κυτταρίνη, η οποία χρησιμοποιείται για την κατασκευή φωτογραφικών πλακών και άλλων αντικειμένων.
Ενδιαφέροντα
Τα χαρούπια είναι μια απίστευτα πλούσια πηγή τροφής, και είναι ίσως το ιδανικό «τρόφιμο επιβίωσης», δεδομένου ότι διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν απαιτεί ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και μπορεί να καταναλωθεί χωρίς προετοιμασίες.
Το χαρούπι οφείλει το παρατσούκλι του «ψωμί του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή» σε ένα θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο, ο προφήτης το έτρωγε κατά τη διάρκεια της ζωής του ως ασκητής στην έρημο.
Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε κάθε φορά που μια συνταγή απαιτεί σοκολάτα ή κακάο. Για να αντικαταστήσετε το κακάο, απλά χρησιμοποιήστε την ίδια ποσότητα χαρουπάλευρου.
Τα χαρούπια έσωσαν τα παιδιά, από τον υποσιτισμό, κατά τον Ισπανικό εμφύλιο και βέβαια, πολλούς ανθρώπους στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Η ιδιάζουσα γεύση του χαρουπιού μπορεί να τονιστεί θαυμάσια, προσθέτοντας απλώς λίγη κανέλα.
Προφυλάξεις
Το χαρουπάλευρο είναι διαθέσιμο σε κάποια σούπερ μάρκετ και καταστήματα υγιεινής διατροφής. Διαβάστε όμως τη συσκευασία γιατί αν και το καθαρό είναι το πιο υγιεινό, συχνά προστίθενται και άλλα συστατικά όπως η σοκολάτα, η ζάχαρη και το κακάο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για αλλεργικά άτομα να γνωρίζουν ότι το χαρουπάλευρο που αγοράζουν είναι καθαρό.
Προσοχή
Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
[toggle title="Πηγές"]
ippokrates-ygeia-diatrofi.blogspot.gr
eastmediterranean.e-lasithi.gr
“Θεραπευτικά βότανα & υγεία” εκδόσεις Ελευθέριος Μπούκας Γνώση & Ζωή
“petit larousse θεραπευτικά φυτά” εκδόσεις Πεδίο Α.Ε
[/toggle]
