Όνομα: Χελιδόνιο
Επιστημονική ονομασία: Χελιδόνιον το μέγα – Chelidonium majus
Advertisment
Οικογένεια: Μηκωνοειδών
Άλλα ονόματα: Χελιδόνι, χελιδονόχορτο, δοντόχορτο
Περιγραφή
Advertisment
Είναι φυτό ιθαγενές της Ευρώπης, Δυτικής Ασίας, Βόρειας Αφρικής. Φυτρώνει σε όλη την Ευρώπη και είναι πολύ κοινό σε υγρούς τόπους, παλιούς τοίχους σπιτιών, ερείπια , βράχους, κοντά σε κήπους. Στη χώρα μας το συναντούμε κυρίως σε Αιτωλία και Ήπειρο.
Ο χυμός του φυτού είναι πολύ δηλητηριώδης και χρησιμοποιείται μόνο ως εξωτερικό φάρμακο. Σε μεγάλη δόση μπορεί να προκαλέσει τον θάνατο (στους σκύλους αρκεί δόση 60-90 γραμμαρίων). Όταν το φυτό είναι πρόσφατο, έχει οσμή δυσάρεστη, που μοιάζει με των κλούβιων αυγών.
Είναι φυτό ποώδες με πλούσια διακλάδωση που φτάνει σε ύψος τα 30-80 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, σύνθετα, ωοειδή, οδοντωτά. Οι ρίζες και οι βλαστοί του περιέχουν έναν πορτοκαλοκίτρινο χυμό που ρέει, όταν κοπεί ο βλαστός. Τα άνθη του είναι μικρά κίτρινα, διαμέτρου περίπου 2 εκατοστών και αποτελούνται από 4 πέταλα και 2 σέπαλα με πολλούς στήμονες. Ο καρπός του περιέχει πολλούς μαύρους σπόρους με άσπρο λοφίο.
Το φυτό ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται η ρίζα, τα φύλλα και τα άνθη. Το φυτό που φυτρώνει σε ξερούς τόπους και παλιούς τοίχους, είναι πλουσιότερο σε δραστικά στοιχεία από αυτό που φυτρώνει σε υγρά μέρη. Η ρίζα διατηρεί τη δραστικότητά της περισσότερο από τα άλλα μέρη του φυτού μετά την αποξήρανση. Η ρίζα πρέπει να συλλέγεται στα τέλη του καλοκαιριού ή φθινόπωρο και ξηραίνεται στον ήλιο ή τη σκιά. Προτιμούμε η συλλογή να γίνεται λίγο πριν ανθίσει το φυτό από Απρίλιο έως Ιούνιο.
Συστατικά
Περιέχει αλκαλοειδή, όπως βερβερίνη και ισοκινολίνη, χελιδονικό οξύ, αιθέριο έλαιο και καροτενοειδή. Όλα τα μέρη του φυτού περιέχουν κιτρινωπό καυστικό χυμό με τη μορφή γάλακτος, ο οποίος περιέχει πολλές χημικές ουσίες, όπως χελερυθρίνη, σαπωνίνη, χελιδονίνη, προτοπίνη, κοπτισίνη, σανγκουιναρίνη, αιθέρια έλαια, μέταλλα κ.λ.π.
Ιστορία και παράδοση
Το χελιδόνιο ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης συνιστούσαν τη ρίζα, σε έγχυμα σε άσπρο κρασί για τη 
θεραπεία του ίκτερου.
Ο Διοσκουρίδης μάλιστα, έλεγε ότι τα χελιδόνια έπιναν το γάλα που έρρεε από τις σχισμές των μίσχων του φυτού, οξύνοντας την όρασή τους.
Το χελιδόνιο, το γνώριζε επίσης και ο Θεόφραστος.
Από εκείνη ήδη την εποχή, το φυτό αυτό χρησιμοποιείτο σαν θεραπευτικό μέσο για τα οφθαλμολογικά προβλήματα και ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση του καταρράκτη.
Οι αρχαίοι γιατροί παρασκεύαζαν μέσα σε χάλκινο αγγείο ένα σύνθετο κολλύριο από χυμό χελιδονίου και μέλι που χρησιμοποιούσαν κατά του καταρράκτη και των αμαυρώσεων.
Ο άραβας γιατρός Αβικέντας το κατέτασσε «θερμό στον τέταρτο βαθμό και ξηρό στον δεύτερο.»
Ένας Ρώσος γιατρός, ο Denisenko, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ένα απόσταγμα του xελιδονίου για τη θεραπεία των καρκινικών όγκων.
O Leclerc, στις αρχές του 20ου αιώνα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το φυτό δεν θεραπεύει τον καρκίνο αλλά καθυστερεί προσωρινά, τον πολλαπλασιασμό των όγκων.
Καθώς το φυτό είναι τοξικό και επικίνδυνο, συνιστούσε για εσωτερική χρήση ένα εκχύλισμα του ή ένα βάμμα του.
Ο Cazin, με τη σειρά του, συνιστούσε μόνο την αποξηραμένη μορφή του φυτού και μόνο σε αυστηρά περιορισμένες δόσεις.
Ο Αγάπιος ο Κρης, στο «Γεωπονικό» του συνιστά να βράζεται το χελιδονόχορτο μέσα σε λινέλαιο, μέχρι να μείνει το μισό και να χρησιμοποιείται έτσι για τη θεραπεία των οδυνηρών αιμορροΐδων.
Στη χώρα μας οι χωρικοί δεν το χρησιμοποιούσαν εσωτερικά. Όμως Γάλλοι, Βέλγοι και Ιταλοί με ένα δυνατό αφέψημα χελιδονίου θεράπευαν τη δυσεντερία.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-το χελιδόνιο (ολόκληρο το φυτό) θεωρείται ένα ισχυρό χολερικό, το οποίο πενταπλασιάζει τον όγκο της χολής.
-ηρεμιστικό, καταπραϋνει τον πόνο του ήπατος που οφείλεται σε προβλήματα των χολιφόρων οδών.
-συνιστάται ως αντισπασμωδικό σε στομαχικό και κοιλιακό πόνο, κράμπες του πεπτικού συστήματος και προβλήματα της χοληδόχου κύστης, συντελώντας μάλιστα καθώς λέγεται, στην απαλλαγή από τους λίθους.
-χαλαρώνει τους μυς των βρόγχων και των εντέρων.
-τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει αποτοξινωτική δράση.
-χρησιμοποιείται συνήθως εξωτερικά. Ο φρέσκος χυμός του είναι πολύ αποτελεσματικός κατά των κονδυλωμάτων, των κάλων και των μυρμηγκιών, τα οποία λέγεται ότι εξαφανίζει, με επανειλημμένη εφαρμογή.
-από την κινέζικη λαϊκή ιατρική θεωρείται καλό γιατρικό για τη βρογχίτιδα και το άσθμα.
-φημίζεται για την αντικαρκινική του δράση, κυρίως για τις υπερπλαστικές δερματοπάθειες (όγκους του δέρματος), οι οποίες, υπό την επίδραση των ενζύμων που περιέχει το φυτό, σιγά-σιγά διαλύονται.
-ο χυμός του χρησιμοποιείται για επαλείψεις πάνω σε λειχήνες και κρεατοελιές και λέγεται ότι σταματά την ανάπτυξή τους.
-Σε μικρές δόσεις δυναμώνει τις εκκρίσεις των νεφρών και του δέρματος, κυρίως όμως διεγείρει την κυκλοφορία και ειδικότερα κατά την πυλαία φλέβα, στα λεμφικά αγγεία και το λεμφικό σύστημα της κάτω κοιλίας. Δραστηριοποιεί τα όργανα που βρίσκονται σε αυτή, ενεργεί δε και σαν διαλυτικό. Η ενέργεια αυτή, δεν περιορίζεται μόνο στα όργανα της κάτω κοιλίας αλλά αφορά ολόκληρο το λεμφαδενικό σύστημα, ακόμα δε και τους βλεννογόνους υμένες.
-Θεωρείται επίσης ότι βοηθάει σε παθήσεις των ματιών όπως καταρράκτη, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, στίγματα στον κερατοειδή ή ελαττωματική όραση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις αλείφουμε το χυμό στα κλειστά βλέφαρα προς τις γωνίες.
-Αντιμετωπίζει επίσης την αυξημένη τριχοφυΐα των γυναικών που οφείλεται σε πρόβλημα των νεφρών. Υγραίνουμε τις περιοχές αυτές με χυμό χελιδόνιου, τον αφήνουμε για λίγες ώρες να δράσει και μετά ξεπλένουμε με σαπούνι και αλείφουμε την περιοχή με αλοιφή καλέντουλας ή λάδι χαμομηλιού ή βάλσαμου.
Παρασκευή – δοσολογία
Αφέψημα
Για την παρασκευή του χρησιμοποιούνται συνήθως οι ρίζες και οι σπόροι των φυτών. Βάζουμε το βότανο μαζί με νερό να βράσει σε σιγανή φωτιά για λιγότερο από δέκα λεπτά και σουρώνουμε.
Έγχυμα
Για την παρασκευή του χρησιμοποιούνται νωπά ή αποξηραμένα τμήματα φυτών. Συνήθως ένα γεμάτο κουταλάκι του γλυκού από το βότανο αρκεί για ένα φλιτζάνι. Το αφήνουμε για λίγα λεπτά (όχι περισσότερα από δέκα) σε βραστό νερό και στη συνέχεια το σουρώνουμε.
Βάμμα
λαμβάνουμε 1-2 ml τρεις φορές την ημέρα.
Κρασί
προσθέστε ένα λίτρο λευκό κρασί σε 15 γρ. αποξηραμένης ρίζας χελιδονίου. Πίνετε ½ κρασοπότηρο ή 1 ολόκληρο κρασοπότηρο κάθε πρωί.
Εξωτερικά ως χυμός του φρέσκου φυτού
παίρνετε το χυμό, σπάζοντας ένα βλαστό του φυτού. Κάντε 3 εφαρμογές την ημέρα, για να καταπολεμήσετε κονδυλώματα, κάλους και μυρμηγκιές. Προσέξτε να μη βάλετε το χυμό σε πληγή.
Μπορείτε επίσης να φτιάξετε χυμό χελιδόνιου, τρίβοντας το φυτό και αναμιγνύοντας το μείγμα με ίση ποσότητα γλυκερίνης, έτσι ώστε να διατηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας.
Κατάπλασμα
Επάνω από μια κατσαρόλα που βράζει με νερό, τοποθετούμε ένα σουρωτήρι με τα βότανα. Αφού μαλακώσουν τα βάζουμε σε ένα τούλι και το επιθέτουμε επάνω στην πάσχουσα περιοχή.
Ενδιαφέροντα
Στις παθήσεις της χοληδόχου κύστης το Χελιδόνιο συνδυάζεται καλά με τον Αρκτοστάφυλλο και το Ταραξάξο.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιούν το βάμμα του νωπού ριζώματος για παθήσεις του ήπατος, γαστρεντερίτιδα, πνευμονία, πλευρίτιδα, ρευματισμούς και δυσμηνόρροια.
Προφυλάξεις
Το φυτό είναι τοξικό και η χρήση του απαγορεύεται σε αρκετές χώρες του κόσμου. Η κατάποση των νωπών φύλλων του φυτού μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο πεπτικό, νευρικό και καρδιαγγειακό σύστημα.
Το Χελιδόνιο είναι εξαιρετικά ισχυρό δηλητηριώδες και θεραπευτικό φυτό. Να χρησιμοποιείται υπό την επίβλεψη ιατρού ή έμπειρου βοτανοθεραπευτή. Υπερβολικές δόσεις προκαλούν υπνηλία, ερεθισμό του δέρματος, ερεθιστικό βήχα και δυσκολία στην αναπνοή, μέχρι παράλυση και δυστροφία του βλεννογόνου των εσωτερικών οργάνων.
Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται χωρίς παρακολούθηση από ειδικούς, από αλλεργικά άτομα ή όσους ακολουθούν φαρμακευτικά αγωγή.
Εάν νιώσετε αδιαθεσία ή παρουσιάσετε τυχόν ερεθισμό, διακόψτε τη χρήση τους και συμβουλευτείτε ιατρό.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
[toggle title="Πηγές"]
botanaki.blogspot.gr
www.organiclife.gr
www.gardentv.gr
www.herb.gr
“petit larousse” εκδόσεις Πεδίο Α.Ε
“Εγκυκλοπαίδεια βοτάνων” εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία
“Θεραπευτικά βότανα & υγεία” εκδόσεις Ελευθέριος Μπούκας Γνώση & Ζωή
“Φύση & υγεία” εκδόσεις Κωσταρά
[/toggle]
