Του Κωνσταντίνου Σμιξιώτη
Η αλήθεια είναι επικίνδυνη γι’ αυτό οι περισσότεροι υποσυνείδητα την αποφεύγουν. Πολλοί αναζητούν την αλήθεια, αλλά ποια αλήθεια; Αυτή που αναφέρεται σε πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά ζητήματα. Αυτή η αλήθεια δεν είναι τόσο επικίνδυνη γιατί θα μας πληγώσει επιδερμικά, σε ένα μικρό μέρος των πεποιθήσεων μας, το οποία με μεθόδους γνωστικής ασυμφωνίας, (βλ. Leo Festinger: Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας), εύκολα θα αντιμετωπίσουμε. Αυτές οι πεποιθήσεις δεν είναι τόσο σημαντικές, μιας κι αλλοιώνονται εύκολα ή διαστρεβλώνονται κατά το δοκούν, ωστόσο δεν αποτελούν πάγια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Advertisment
Αλλά τι γίνεται με την δική μας αλήθεια; Με την αλήθεια που είναι ικανή να ρίξει καταγής όλα τα προσωπεία μας. Με την αλήθεια που έχει την δύναμη να μας αφήσει γυμνούς, να συγκλονίσει συθέμελα τη γη κάτω από τα πόδια μας. Εκείνη την αλήθεια που όταν κατορθώσουμε να την αντικρίσουμε θα μας αλλάξει μια για πάντα, αλλά πώς θα μας αλλάξει; Θα μας μεταμορφώσει σε λευκούς κύκνους ή σε ψυχασθενείς; Το βέβαιο είναι ότι ο άνθρωπος που θα έχει τη «τύχη» αλλά και το κουράγιο να σταθεί απέναντι της, δε θα είναι πια ο ίδιος, αν κι αυτή η αλλαγή δεν είναι πάντα βέβαιη, πάντα καραδοκεί ο φόβος της απόδρασης.
Ωστόσο ο άνθρωπος που δε θα μπει στη διαδικασία αυτοβελτίωσης ενόσω γνωρίζει πλέον την αλήθεια του, δε θα ομολογήσει ποτέ ότι την ανακάλυψε. Θα σιωπήσει έντρομος και θα καταχωνιάσει το μυστικό του στα τρίσβαθα της ψυχής του, εκεί, που εκείνο, θα αλυχτά και θα βολοδέρνει αναζητώντας διέξοδο στη πραγματικότητα του. Αν παραμείνει κρυμμένη και ξεχασμένη η αλήθεια, δεν είναι απίθανο να εκδηλωθεί ασυνείδητα με τη μορφή μιας σωματικής ασθένειας, αυτή που συνηθίζουμε να αποκαλούμε αυτοάνοση.
Απ’ αυτή την οπτική, ο άνθρωπος ενδόμυχα γνωρίζει πόσο αδύναμος είναι απέναντι στη θέα της γύμνιας του κι υποσυνείδητα αποφεύγει να αναζητήσει τη δική του αλήθεια, αλλά εξαντλείται στην αναζήτηση μιας αλήθειας που εντέλει ακόμη κι αν τη βρει, ο κόσμος γύρω του δε θα γίνει περισσότερο ψεύτικος απ’ ότι είναι, ή στην καλύτερη περίπτωση θα επιβεβαιώσει την εικονική του πραγματικότητα, κάτι που εν τέλει καταλήγει αδιάφορο αφού: Ο κόσμος είναι τόσο ασήμαντος μπροστά στην εξέλιξή του, αλλά εντούτοις σημαντικός για την εξέλιξή του. Τελικά όμως παραμένει ένα απλό θεατρικό σκηνικό.
Advertisment
Το αληθινό ερώτημα όμως είναι: Ποιος είναι ο άνθρωπος, μέσα σε μια τέτοια πραγματικότητα ή στην όποια πραγματικότητα κι όχι κατά πόσο η πραγματικότητα είναι ψεύτικη ή αληθινή. Σημασία έχει να απαντήσει στο ερώτημα: Ποιος στ’ αλήθεια είμαι;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη και πολλές φορές είναι επίπονη, εκτός κι αν κάποιος είναι έτοιμος να σκοτώσει μέσα του χιλιάδες μικρούς μοχθηρούς εαυτούς, ψεύτικους αλλά τόσο αληθοφανείς. Αν όμως στ’ αλήθεια αγαπάει τον εαυτό του, πρέπει να τολμήσει αυτό το «δολοφονικό» εγχείρημα, γιατί μόνο πεθαίνοντας μπορεί κάποιος να αναστηθεί. Μόνο αποβάλλοντας τα επίπλαστα κελύφη που τον έχουν σκεπάσει, θα αναπνεύσει κάθε του μόριο την ζωτική ενέργεια της νέας ζωής.
Για να γίνει ο κόσμος γύρω μας αληθινός δεν αρκεί να αποδείξουμε ότι είναι ψεύτικος, αλλά να γίνουμε εμείς αληθινοί-γιατί όλοι μας στο βαθμό που μας αναλογεί έχουμε συμβάλει στην οικοδόμηση του-αυτό το τελευταίο τρομάζει και τρομάζει επειδή ενέχει με βεβαιότητα μια ποικιλόμορφη απώλεια. Πρέπει να χάσουμε τον εαυτό μας για να συναντήσουμε τον Εαυτό μας.
Το νέο ερώτημα που αναδύεται είναι: Αγαπάμε αυτό που έχουμε περισσότερο από αυτό που θέλουμε; Αν μας αρέσει αυτό που είμαστε, τότε δεν υπάρχει λόγος να αναζητούμε την αλήθεια, διότι ή θα αποβεί μοιραία ή δε θα την αναγνωρίσουμε ποτέ. Ηθελημένα αλλά υποσυνείδητα θα την απορρίπτουμε, αντιδραστικά και με εγωισμό. Θα είναι σαν να διαψεύδουμε κάθε τι μόνο και μόνο για να υποστηρίξουμε το status quo μας και παρόλο που η αρχή της διαψευσμιμότητας, είναι μια καλή πρακτική, το θέμα είναι προς τα πού στρέφεται και με ποια πρόθεση.
Το να αγαπάμε τον εαυτό μας είναι συνώνυμο με την ανακάλυψη της αλήθειας, γιατί μόνο μέσα από αυτήν θα καταφέρουμε να τον απελευθερώσουμε και να τον σώσουμε, διαφορετικά θα τον πνίξουν τα ωραιοποιημένα ψέματα και κάποια στιγμή θα καταρρεύσει, εν μέσω ενός τεκτονικού σεισμού, γιατί αργά ή γρήγορα θα κληθεί να σταθεί αντιμέτωπος με την αλήθεια του κι αυτή η αλήθεια συνταράζει συθέμελα.
Το φως της αλήθειας είναι ικανό να τυφλώσει, εξ ου κι επιλεκτική όραση πολλών, που βλέπουν μόνο αυτό που θέλουν, αυτό που βολεύει, που ταιριάζει με τις υπάρχουσες πεποιθήσεις. Ωστόσο όλες αυτές οι αποστροφές και τα τερτίπια ενός απείθαρχου βολεμένου ανθρώπου δεν είναι παρά παιγνίδια ενός κατώτερου εαυτού, που θα χάσει κάθε εξουσία πάνω στη προσωπικότητα, μόλις η αλήθεια μας γίνει αποδεκτή. Αυτό που είναι ψεύτικο θα πεθάνει, γι αυτό και το ψέμα αναζητά τρόπους να διαιωνίζεται παίρνοντας ποικίλες μορφές, ενώ ταυτόχρονα η αλήθεια που ασφυκτιά κάτω από το βάρος του ψεύδους αναζητά διέξοδο προς το φως, παραμένοντας ωστόσο αιωνίως ίδια κι απαράλλαχτη.
Εδώ συμβαίνει μια μεγαλειώδης εσωτερική σύγκρουση κι ο άνθρωπος που δεν μπορεί να την αντέξει συνήθως επιλέγει να σιωπήσει τη φωνή της αλήθειας, γιατί η ανάδυση της είναι επώδυνη. Αλλά τελικά το αποτέλεσμα αυτής της πάλης θα είναι εξαιρετικά επιζήμιο, αν η αλήθεια φιμωθεί. Επειδή τότε, όπως το ψέμα, η αλήθεια θα αναζητήσει να εκφραστεί και συνήθως το πετυχαίνει μέσα από ένα σύμπτωμα, η λιποθυμία μπορεί να είναι ένα τέτοιο φαινόμενο, αλλά αυτό είναι το πιο απλό κι ασφαλές.
Αντέχεις την αλήθεια σου; Αν επιτρέψεις το ωστικό κύμα της έκρηξης να σε διαπεράσει, παραμένοντας ατάραχος τότε είσαι έτοιμος για το επόμενο βήμα: Να την αντικρίσεις εν μέσω εκτυφλωτικού φωτός. Ειδάλλως είναι προτιμότερο να μη προβείς σε καμία εξερεύνηση γιατί ο φόβος της αλήθειας θα διαστρεβλώσει κάθε αποτέλεσμα.
Τα πάντα ρει, όλα είναι σχετικά. Μια τέτοια οπτική θα αποδεικνυόταν χρήσιμη καθοδόν προς την αλήθεια. Τα δένδρα που λυγίζουν εύκολα δεν θα σπάσουν ποτέ. Μπορείς να υποδεχθείς την κάθε πληροφορία χωρίς να την αποδεχθείς αλλά και δίχως να εναντιωθείς, συνέχισε την έρευνα μέχρις ότου διαισθητικά να πεισθείς… Άλλωστε η Αλήθεια είναι χαραγμένη μέσα σου κι όλη αυτή η αναζήτηση δεν είναι παρά ένα εσωτερικό ταξίδι, ένας πηγαιμός στα άδυτα της ψυχής.
Ο ερευνητής της αλήθειας πρέπει να είναι ανοιχτός και ταυτόχρονα καλόπιστα δύσπιστος, πρέπει να ερευνά μέχρι να αποκαλύψει την μία αλήθεια αλλά να είναι έτοιμος να την βάλει σε εφαρμογή για να αποκομίσει τα οφέλη της. Ειδάλλως θα καταλήξει ένας συλλέκτης σπάνιων ευρημάτων που απλά θα κοσμούν την τροπαιοθήκη του σαλονιού του.
Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος της σειράς άρθρων του Κωνσταντίνου Σμιξιώτη: Οι μάσκες του φόβου
- Δύσκολες καταστάσεις στη ζωή: Τελικά είναι προβλήματα ή λύσεις; - 10 Νοεμβρίου 2022
- Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου» - 31 Ιανουαρίου 2022
- Η ψυχολογία της καθημερινότητας: Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις - 13 Νοεμβρίου 2021
