Ας απαγκιστρωθούμε από τρίτους και ας γίνουμε επιτέλους ενήλικες
Ανεξάρτητα από την ηλικία μας, πολλοί νομίζουμε ότι έχουμε καταφέρει να ανεξαρτητοποιηθούμε από τους γονείς μας, απλά και μόνο επειδή δεν περιμένουμε από αυτούς να μας ταΐσουν, να μας ντύσουν, να μας επιβραβεύσουν και να μας τιμωρήσουν, δείχνοντας μας έτσι τον δρόμο για την ηθική και την καλή συμπεριφορά. Αλλά στην πραγματικότητα ίσως παραμένουμε εξαρτημένοι από εκείνους.
Advertisment
Για να χαρακτηριστεί κάποιος εξαρτημένος από τους γονείς του, αλλά και γενικότερα από οποιοδήποτε άλλο άτομο, σημαίνει ότι χωρίς την παρουσία του άλλου (την ρεαλιστική ή την φαινομενική) εμφανίζει στερητικά σημάδια. Όταν δεν μπορούμε να ανεξαρτητοποιηθούμε συναισθηματικά ή οικονομικά, να προσαρμοστούμε δημιουργικά στις νέες αλλαγές τις ζωής μας και να δοκιμάσουμε νέες εμπειρίες τότε παραμένουμε εξαρτημένοι και βάζουμε εμπόδια στην πορεία της δικής μας ζωής.
Διαβάστε επίσης από τη Χριστίνα Μανιατάκου
Advertisment
Ο Freud είχε περιγράψει παλαιότερα, μια διάσταση της προσωπικότητας με βασικά χαρακτηριστικά την ανάγκη του ατόμου να είναι απόλυτα εξαρτημένο από άλλους, την παθητικότητα, την απαισιοδοξία, τον πεσιμισμό, την έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητές του και τις σεξουαλικές φοβίες. Πρόκειται για μια διάσταση που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας, έτσι όπως αυτή περιγράφεται από τους σύγχρονους ψυχολόγους και τα διαγνωστικά συστήματα.
Το κύριο χαρακτηριστικό μιας εξαρτητικής προσωπικότητας είναι η ανάγκη του να τον φροντίζουν η οποία τον οδηγεί στο να προσκολλάται σε κάποιον άλλον, να υποτάσσεται και να φοβάται τους αποχωρισμούς. Κατακλύζεται από αισθήματα δυσφορίας και ανημποριάς κάθε φορά που μένει μόνος του, έστω και αν αυτό συμβαίνει για μικρές χρονικές περιόδους. Έτσι, ακόμα και αν κάποιος είναι γεμάτος διάθεση και ενέργεια, όταν αμφιβάλει συνεχώς για τις ικανότητες του για τα περισσότερα από αυτά που κάνει, όταν γενικώς τον κυνηγούν τέτοια συναισθήματα, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθεί στην κατάθλιψη, να έχει συνεχώς άγχος, κοινωνικές φοβίες και να δυσκολεύεται να αυτονομηθεί.
Οι περισσότεροι από εμάς θα μπορούσαν να καταταχθούν σε μια διαταραχή προσωπικότητας, καθώς οι διαφορές μας δεν είναι ποιοτικές αλλά ποσοτικές, δηλαδή όλοι επηρεαζόμαστε από διάφορες καταστάσεις, άλλοι λιγότεροι άλλοι περισσότερο. Οπότε το θέμα δεν είναι να ανησυχήσουμε αν αντιληφθούμε ότι “πάσχουμε” από Εξαρτητική Διαταραχή, αλλά να έρθουμε λίγο πιο κοντά στην αλήθεια του εαυτού μας και να αποδεχτούμε και αυτή του την πλευρά.
Aν απαντάτε με ΝΑΙ σε 5 (ή περισσότερες) από τις ερωτήσεις που παραθέτονται παρακάτω, τότε σύμφωνα με το Diagnostic and Statistical Manual (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης, ανήκετε στον τύπο της προσωπικότητας με εξαρτητική διαταραχή.
1. Σας είναι δύσκολο να παίρνετε καθημερινές αποφάσεις μόνος σας χωρίς την υποστήριξη και την ενθάρρυνση των άλλων;
2. Έχετε την ανάγκη να παίρνουν οι άλλοι την ευθύνη για σημαντικούς τομείς της ζωής σας;
3. Σας είναι δύσκολο να διαφωνήσετε με τους άλλους επειδή πιστεύετε ότι θα χάσετε την υποστήριξή και την αποδοχή τους;
4. Δυσκολεύεστε να πάρετε πρωτοβουλίες ή να ξεκινήσετε κάτι από μόνος σας, επειδή πιστεύετε ότι δεν θα τα καταφέρετε;
5. Αισθάνεστε ότι θα κάνατε ακόμα και πράγματα που δεν σας αρέσουν καθόλου προκειμένου να εξασφαλίσετε την υποστήριξη των άλλων;
6. Φοβάστε πολύ τη μοναξιά και νιώθετε άσχημα όταν μένετε μόνος γιατί νιώθετε ότι χρειάζεστε κάποιον να σας φροντίζει;
7. Αισθάνεστε την ανάγκη να έχετε διαρκώς κάποια σχέση για να εξασφαλίσετε φροντίδα κι υποστήριξη;
Πολλοί από εμάς ίσως βγήκαμε “θετικοί” σε αυτό το τεστ. Όπως και να έχει, μερικές σκέψεις ίσως μας κάνουν να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα.
Είμαστε πλέον ενήλικες και η ενηλικίωση απαιτεί υπευθυνότητα. Από την στιγμή που έχεις ενηλικιωθεί, είσαι εσύ και μόνο υπεύθυνος για τις πράξεις σου, τις επιλογές σου, τις ιδέες σου και γενικότερα την συμπεριφορά σου. Αν ρίχνεις ακόμα ευθύνες στους γονείς σου για το πώς σε μεγάλωσαν και τι σου παρείχαν, δεν μπορείς να καλείσαι υπεύθυνος και άρα ανεξάρτητος. Υπεύθυνος με την έννοια του ελέγχου και όχι του φταιξίματος. Όταν είσαι εσύ υπεύθυνος για μια κατάσταση, τότε εσύ έχεις και τον έλεγχο να την αλλάξεις. Είναι στο δικό σου χέρι και μόνο. Από την στιγμή που θεωρείς κάποιον άλλον υπεύθυνο για οτιδήποτε συμβαίνει στην ζωή σου, αυτόματα αυτός, ο “άλλος”, έχει και τον έλεγχο της δικιάς σου της ζωής. Του εκχωρείς εσύ το ανεπίτρεπτο αυτό δικαίωμα.
Έτσι συνεχώς θα φταίει ο μπαμπάς ή η μαμά που δεν κατάφερες να γίνεις αυτό που ονειρευόσουν, γιατί δεν σε “βοήθησε” όταν έπρεπε, παρέχοντάς σου συναισθηματική ή οικονομική στήριξη. Ίσως να μοιράστηκες με τους γονείς σου πολλές φορές αυτό που θες να κάνεις γιατί περιμένεις από εκείνους να σου παρέχουν ό,τι εργαλεία και εφόδια έχουν για να το καταφέρεις αλλά κυρίως για να επιβεβαιώσουν ότι κάνεις την σωστή επιλογή. Σκέφτηκες πως κανένας άλλος πέρα από εσένα, δεν σε ξέρει καλύτερα από εσένα; Κανένας δεν μπορεί να ξέρει τον τρόπο για να φτάσεις εκεί που θέλεις, καλύτερα από εσένα. Από την άλλη σίγουρα δεν μπορούμε να ακούμε μόνο τον εαυτό μας, σαν τον καλύτερο σύμβουλο σε όλες τις καταστάσεις.
Όμως καμιά φορά βρισκόμενοι στην προστατευμένη φωλιά της οικογένειας, δυσκολευόμαστε να δούμε κάποια πράγματα για εμάς καθαρά και να πάρουμε την ζωή μας (και την ευθύνη της) στα χέρια μας. Νιώθουμε ζεστασιά, ασφάλεια και οικειότητα και μια αίσθηση παντοδυναμίας που κανείς δεν μπορεί να μας την πάρει. Και αυτό γιατί οι γονείς (οι περισσότεροι τουλάχιστον) είναι δεδομένοι. Η αγάπη τους για εμάς είναι δεδομένη και δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε για να την κερδίσουμε με κόπο. Έτσι είναι προφανές, ότι κανείς δεν θα θέλει να εγκαταλείψει ένα τέτοιο αίσθημα σιγουριάς και να μπει σε μια διαδικασία όπου ελλοχεύει η ανασφάλεια από πιθανές απορρίψεις και να χαράξει τα δικά του βήματα.
Ο δρόμος για την ενηλικίωση είναι σίγουρα δύσβατος και μακρύς, αλλά δεν πρόδωσε ποτέ κανέναν. Αντίθετα η παρατεταμένη “παιδική” νοοτροπία και συμπεριφορά, μόνο προβλήματα και συγκρούσεις κατάφερε να φέρει. Για να ενηλικιωθεί κανείς και να αποκολληθεί από τους γονείς του δεν είναι απαραίτητο να απομακρυνθεί από αυτούς, φεύγοντας από το σπίτι, για να καταφέρει δήθεν να νιώσει ανεξάρτητος (αν και πολλές φορές φαίνεται αυτός να είναι ο τρόπος). Είναι μια διαδικασία εσωτερική, η οποία βέβαια προϋποθέτει και μια σειρά από πράξεις για να μετουσιωθεί.
Ο καθένας από εμάς έχει τις αξίες του και τις αρχές του. Απαραίτητο εργαλείο όμως σε κάθε περίπτωση για την απεξάρτηση μας από τρίτους και το χτίσιμο μιας ενήλικης προσωπικότητας είναι η πειθαρχία. Διάβασα κάποτε στο υπέροχο βιβλίο του Σκοτ Πεκ “Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος”, για ένα σύστημα επίλυσης προβλημάτων που υπακούει στην πειθαρχία. Ήταν αυτό που με έκανε να αναθεωρήσω για την έννοια της πειθαρχίας, καθώς συνήθως δεν ακουγόταν όμορφα στα αυτιά μου. Έμαθα ότι χρειάζεται να εφαρμόσεις 4 κανόνες για να την κατακτήσεις.
Αναβολή της ικανοποίησης
Αν ανήκεις στην ίδια κατηγορία μ’ εμένα, τότε πρώτα κάνεις αυτά που σου αρέσουν και σε γεμίζουν και αφήνεις για αργότερα αυτά που πρέπει να κάνεις. Περνάνε, όμως, βασανιστικά οι ώρες, κατά τις οποίες πρέπει να διεκπεραιώσεις τις υποχρεώσεις σου. Αν ξεμπερδεύεις γρήγορα με τα δυσάρεστα, έχεις ως κίνητρο την ικανοποίηση που θα πάρεις αργότερα κάνοντας αυτό που θέλεις. Η σωστή διαχείριση του χρόνου μας, αλλάζει δραματικά τη διάθεσή μας.
Αποδοχή της ευθύνης
Σε ό,τι κάνουμε, έχουμε μερίδιο ευθύνης -είναι το κόστος των επιλογών μας. Σε ό,τι μας συμβαίνει, έχουμε επίσης ευθύνες -δεν μπορεί να μας επηρεάσει κάτι, αν εμείς δεν το αφήσουμε. Αποδεχόμενοι, λοιπόν, τις ευθύνες μας, συνειδητοποιούμε τι μπορούμε να κάνουμε, για να διορθώσουμε μια κατάσταση, αφού, τελικά, ό,τι μας αφορά, είναι πάντα στο χέρι μας.
Αφοσίωση στην αλήθεια
Για πολλούς είναι αρκετά δύσκολο. Η αλήθεια είναι μάλλον δύσβατος δρόμος, αλλά ο ομορφότερος και καθαρότερος. Οι περισσότεροι, όμως, επιλέγουν το ψέμα· είτε το μαύρο, που είναι η διαστρέβλωση της αλήθειας με ψευδείς δηλώσεις, είτε το λευκό, που δεν περιέχει ψευδείς δηλώσεις, αλλά αποσιώπηση της αλήθειας. Βέβαια, ψέματα δε λέμε μόνο στους άλλους, αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό, αν δεν μπορούμε να διαχειριστούμε την αλήθεια. Χρειάζεται φίλτρο στα μάτια και στη γλώσσα για να αφοσιωθείς στην αλήθεια. Να μπορείς να είσαι ανοιχτός στα νέα ερεθίσματα και να τα αξιολογείς αντικειμενικά.
Στάθμιση
Πολλές φορές, καλούμαστε να ιεραρχήσουμε αντικρουόμενες ανάγκες, υποχρεώσεις κλπ. Εκεί είναι που πρέπει να σταθμίσουμε τα δεδομένα, ώστε να βρούμε τι από τα δύο επιθυμούμε περισσότερο. Η παραίτηση είναι ένα εργαλείο της στάθμισης: χρειάζεται να απαγκιστρωθούμε από κάτι που είναι σημαντικό για μας, αν αυτό αποτελεί εμπόδιο για κάτι άλλο που το χρειαζόμαστε ή το επιθυμούμε πολύ. Στα διλήμματα, άλλωστε, δεν μπορείς να επιλέξεις και τους δύο δρόμους που απλώνονται μπροστά σου. Άρα, θα πρέπει να παραιτηθείς από τον ένα.
Πολύ σημαντικό εδώ είναι να έχεις εναλλακτικές. Αν κάτι δεν πάει έτσι όπως το έχεις στο μυαλό σου, έτσι όπως το έχεις προγραμματίσει, να μπορείς να είσαι όσο πιο ευέλικτος και προσαρμοστικός στις καταστάσεις και να βρίσκεις εναλλακτικό δρόμο. Συνήθως υπάρχει μια εναλλακτική λύση σε κάθε μας πρόβλημα. Χρειάζεται απλά να δώσουμε σημασία και να την εντοπίσουμε.
Πίσω από την πειθαρχία, κρύβεται η αγάπη. Η αγάπη μας προς τον εαυτό μας αλλά και προς τους άλλους, έτσι ώστε να μπορούμε να ζούμε αρμονικά. Ο Σκοτ Πεκ τολμά να δώσει ένα μοναδικό ορισμό της αγάπης. Την ορίζει ως “Η θέληση του ανθρώπου να επεκτείνει τον εαυτό του με σκοπό να καλλιεργήσει τη δική του, ή ενός άλλου, πνευματική ανάπτυξη”.
- Γέμισε τα κενά σου με τα ιδανικά συστατικά που έχεις μέσα σου - 20 Φεβρουαρίου 2018
- Η ευτυχία του «τώρα» - 14 Απριλίου 2017
- Γιατί μπορώ! – από την Χριστίνα Μανιατάκου - 3 Απριλίου 2017
