Η «έκτη αίσθηση» μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από μια διαίσθηση
Έρευνα του NIH (Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών) σχετικά με μια σπάνια γενετική διαταραχή αποκαλύπτει τη σημασία της αφής και της σωματικής συναίσθησης σε αυτό το φαινόμενο.
Advertisment
Με τη βοήθεια δυο νεαρών ασθενών, οι οποίοι πάσχουν από μια σπάνια νευρολογική διαταραχή, οι επιστήμονες στο Εθνικό Ινστιτούτο της Αμερικής συμπέραναν ότι ένα γονίδιο, που ονομάζεται PIEZO2, ελέγχει συγκεκριμένες πλευρές της ανθρώπινης αφής και της ιδιοδεκτικότητας, μια «έκτη αίσθηση» που περιγράφει τη συναίσθηση που έχει το σώμα μας στο χώρο. Μεταλλάξεις αυτού του γονιδίου έχουν ως αποτέλεσμα προβλήματα στην κίνηση, ισορροπία και απώλεια κάποιων μορφών αφής. Παρά τις δυσκολίες τους, και οι δύο φαίνονταν να αντιμετωπίζουν αυτά τα εμπόδια, βασιζόμενοι σε μεγάλο βαθμό στην μεγαλύτερη ανάπτυξη και χρήση της όρασης και των άλλων αισθήσεων.
«Η μελέτη μας τονίζει την κρίσιμη σημασία του PIEZO2 και των αισθήσεων που αυτό ελέγχει στην καθημερινότητα μας» δήλωσε ο Carsten G. Bönnemann, ο κύριος ερευνητής του εγχειρήματος, της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «New England Journal of Medicine». Συνεχίζει λέγοντας ότι «τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το PIEZO2 αποτελεί το γονίδιο της αφής και της ιδιοδεκτικότητας στους ανθρώπους. Η κατανόηση του ρόλου του σε αυτές τις αισθήσεις μπορεί να μας παρέχει στοιχεία για μια ποικιλία νευρολογικών διαταραχών».
Advertisment
Η ομάδα του Dr. Bönnemann χρησιμοποιεί εξελιγμένες τεχνικές γενετικής, για να βοηθήσει στη διάγνωση σπάνιων και δύσκολων προς ανίχνευση διαταραχών σε παιδιά. Οι δύο ασθενείς της έρευνας δεν σχετίζονταν μεταξύ τους, το ένα άτομο ήταν ηλικίας 9 ετών και το άλλο 19. Είχαν δυσκολία στο βάδισμα, παραμορφώσεις στο ισχίο, στα δάχτυλα και στα πόδια· επίσης αφύσικα κυρτή σπονδυλική στήλη που διαγνώστηκε ως προοδευτική σκολίωση.
Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ασθενείς εμφάνιζαν μετάλλαξη του αναφερόμενου γονιδίου που φαίνεται να μπλοκάρει τη φυσιολογική παραγωγή ή δραστηριότητα των πρωτεϊνών Piezo2 στα κύτταρα τους. Η Piezo2 αποτελεί αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν μηχανοευαίσθητη πρωτεΐνη, επειδή παράγει ηλεκτρικά νευρικά σήματα ως απόκριση στις αλλαγές του κυτταρικού σχήματος, όπως για παράδειγμα όταν τα δερματικά κύτταρα και οι νευρώνες του χεριού μας πιέζονται πάνω σε ένα τραπέζι. Πειράματα σε ποντίκια δείχνουν ότι η Piezo2 βρίσκεται στους νευρώνες που ελέγχουν την αφή και την ιδιοδεκτικότητα.
Περαιτέρω εξέταση των ασθενών λοιπόν στα εργαστήρια του NIH έδειξε ότι οι συμμετέχοντες είχαν έλλειψη της σωματικής τους συναίσθησης. Όταν δοκίμασαν να τους δέσουν τα μάτια, παρατήρησαν μεγάλη δυσκολία στο βάδισμα, παραπατούσαν και σκόνταφταν από τη μία στην άλλη πλευρά, ενώ παράλληλα οι βοηθοί εμπόδιζαν την πτώση τους. Όταν οι ερευνητές συνέκριναν τους δύο ασθενείς με υγιείς εθελοντές, βρήκαν ότι σε αντίθεση με τους τελευταίους, οι ασθενείς με δεμένα τα μάτια τους δυσκολεύονταν να φτάσουν ένα αντικείμενο που βρισκόταν μπροστά στο πρόσωπο τους. Χωρίς να κοιτούν, οι ασθενείς δεν μπορούσαν να μαντέψουν και να κατευθύνουν ανάλογα τα χέρια τους τόσο καλά όσο μπορούσε η ομάδα ελέγχου.
Οι δύο συμμετέχοντες ήταν επίσης λιγότερο ευαίσθητοι σε συγκεκριμένες μορφές αφής. Δεν μπορούσαν να νιώσουν τις δονήσεις ενός διαπασών τόσο καλά όσο η ομάδα ελέγχου. Ούτε μπορούσαν να αντιληφθούν τη διαφορά όταν τους άγγιζαν στην παλάμη με τη μία ή τις δύο άκρες ενός διαβήτη. Εγκεφαλογράφημα του ενός ασθενούς δεν έδειξε καμία απόκριση όταν έξυναν την παλάμη του χεριού του. Ωστόσο, οι ασθενείς μπορούσαν να νιώσουν έντονα άλλες μορφές αφής, όπως το χάιδεμα των μαλλιών τους, που συνήθως γίνεται αντιληπτό ως ευχάριστο.
Ωστόσο, στην παρούσα περίπτωση, οι ασθενείς ισχυρίστηκαν ότι ένιωσαν σαν να τους τσιμπούσαν, σε αντίθεση με την ευχάριστη αίσθηση που ανέφερε η ομάδα ελέγχου. Το εγκεφαλογράφημα μάλιστα στήριξε αυτή την αναφερθείσα ενόχληση δείχνοντας διαφορετική εγκεφαλική δραστηριότητα ανάμεσα στους ασθενείς και στους εθελοντές συμμετέχοντες. Παρά αυτές τις διαφορές, το νευρικό σύστημά τους φάνηκε να αναπτύσσεται φυσιολογικά. Ήταν ικανοί να νιώσουν πόνο, φαγούρα και διαφορά στη θερμοκρασία· τα νεύρα των άκρων τους ανταποκρίνονταν γρήγορα· και οι γνωστικές τους ικανότητες ήταν παρόμοιες με εκείνες της ομάδας ελέγχου.
Το PIEZO2 μπορεί να αποτελεί λοιπόν το γονίδιο «της διαίσθησης» και αυτό που καθορίζει την αυξημένη αντίληψη, ισορροπία και ιδιοδεκτικότητα κάποιων ανθρώπων. «Το σπουδαίο με αυτούς τους ασθενείς είναι το πώς το νευρικό τους σύστημα αντισταθμίζει την έλλειψη αφής και σωματικής συναίσθησης» συμπεραίνει ο Dr. Bönnemann. «Αυτό μας υποδεικνύει ότι το νευρικό σύστημα μπορεί να βρει διάφορα εναλλακτικά μονοπάτια, στα οποία μπορούμε εμείς ύστερα να αποκτούμε πρόσβαση όταν σχεδιάζουμε νέες θεραπείες».
