Όλοι λίγο πολύ έχουμε βρεθεί στη δυσάρεστη θέση του να ανακαλύψουμε ότι κάποιος που εμπιστευόμασταν, μας είπε ψέματα. Κατηγορούμε τους άλλους ότι μας πρόδωσαν και νιώθουμε ότι η καρδιά μας σπάει σε χίλια μικρά κομματάκια. Η ανακάλυψη της σκληρής αλήθειας είναι μια επώδυνη διαδικασία για όλους. Ωστόσο, και εμείς έχουμε πει ψέματα, έτσι δεν είναι; Άλλοτε μικρά, άλλοτε μεγάλα. Και ποιος δεν το έχει κάνει έστω και μια φορά στη ζωή του;
Ορισμένες φορές, συγχωρούμε τον ψεύτη· άλλες φορές όμως όχι. Τι είναι αυτό που κάνει τη διαφορά; Συχνότητα ίσως. Η πρόθεση κυρίως. Γιατί υπάρχουν ψέματα που στόχο έχουν να μας βλάψουν και άλλα που σκοπός τους είναι να αποφύγουμε να πληγωθούμε. Το ψέμα αυτό καθ’ αυτό είναι κακό, αλλά η πρόθεση μπορεί να είναι καλή.
Advertisment
Δεν είναι όλα τα ψέματα βλαβερά…
Τα άκακα/αβλαβή ψέματα είναι εκείνα που δεν έχουν σκοπό να προκαλέσουν κακό σε κανέναν. Κάποιες φορές, λέγονται για τον ακριβώς αντίθετο λόγο· για να κάνουν καλό. Περιλαμβάνουν το στοιχείο της διαστρέβλωσης ή/και της υπερβολής. Αυτά τα ψέματα συνήθως συνοδεύονται από τις ακόλουθες προθέσεις:
Να μην πληγώσουν τους άλλους
Τέτοια ψέματα λέγονται για να προστατέψουν την ψυχική μας σταθερότητα ή για να μας προστατέψουν από ορισμένα σκληρά δεδομένα. Για παράδειγμα, μια μητέρα λέει στα παιδιά της ότι ο πατέρας τους έχει πάει κάπου πολύ μακριά και δεν θα επιστρέψει για πολύ, πολύ καιρό. Το γεγονός είναι ότι ο πατέρας τους ήταν ένας στρατιώτης, που σκοτώθηκε στη μάχη. Η μητέρα, σε αυτή την περίπτωση, δεν θέλει απλά να μάθουν τα παιδιά της για το θάνατο, ένα γεγονός πολύ δυσβάσταχτο, το οποίο ίσως δεν μπορούν να διαχειριστούν σε εκείνη την ηλικία.
Να αποφευχθούν συγκρούσεις κατά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
Αυτό το είδος θεωρείται ότι λέγεται για να διατηρήσει το ευχάριστο και ήρεμο κλίμα της εκάστοτε κοινωνικής κατάστασης. Σε μια μεγάλη πρεμιέρα, για παράδειγμα. Οι δημοσιογράφοι πάντα ξεκινούν τη συνέντευξη, επαινώντας το ντύσιμο των άλλων. Μπορεί να μην είναι η πραγματική τους άποψη, αλλά σίγουρα ευχαριστεί τους συνεντευξιαζόμενους, ώστε η συνέντευξη να κυλήσει ομαλά για όλους.
Advertisment
Αυτοπροστασία μέσω απόκρυψης των φόβων και ανασφαλειών μας
Περιλαμβάνει την ελαχιστοποίηση της αυτο-αποκάλυψης, με σκοπό την απόκρυψη των φόβων και ανασφαλειών μας από τους άλλους. Προσωπικά δεδομένα διαστρεβλώνονται και κάποιες φορές είναι λογικό να μη θέλουμε οι άλλοι να γνωρίζουν πολλά πράγματα για εμάς. Κάποια γεγονότα για τα οποία έχουμε μετανιώσει ή κάποιο «σκοτεινό» παρελθόν, για παράδειγμα, αποκρύπτονται από τους άλλους και για να αποφευχθεί η επίπονη διαδικασία θύμησης τους.
Διαφύλαξη της περηφάνιας και της αυτοεκτίμησής μας
Και αυτά τα ψέματα λέγονται κυρίως για να μην πληγωθούμε ή πληγώσουμε κάποιον. Αντιθέτως, όσοι τα λένε, προσπαθούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση ή να τραβήξουν την προσοχή, μέσω υπερβολής. Εντοπίζεται κυρίως σε άτομα, τα οποία βασίζονται πολύ στην άποψη των άλλων, για να νιώσουν ευχαριστημένα και ενδυναμωμένα. Θα υπερβάλλουν σχετικά με τα επιτεύγματα ή τις εμπειρίες τους, μόνο και μόνο για να λάβουν τον ενθουσιασμό και τον θαυμασμό και να νιώσουν καλά με τους εαυτούς τους.
Τα άκακα ψέματα, παρά την ουδέτερη ή καλή τους πρόθεση, ίσως να μην είναι και τόσο καλά. Αν δεν αποκαλύπτουμε ποτέ στους άλλους τον πραγματικό μας εαυτό, πώς περιμένουμε να δομήσουμε μια αληθινή φιλία; Ωστόσο, αν τα συγκρίνουμε με τα βλαβερά ψέματα, σίγουρα προκαλούν λιγότερο κακό στους γύρω μας.
Προσέξτε τα δηλητηριώδη ψέματα!
Τα βλαβερά ψέματα, από την άλλη πλευρά, είναι οι πραγματικοί «δολοφόνοι» των πολύτιμων σχέσεων. Ξεκινούν με κακές προθέσεις και χειραγωγούν τους άλλους. Κατασκευάζονται αναληθή γεγονότα, που λειτουργούν ως παγίδα για να χειριστούμε τους άλλους. Αυτά τα ψέματα είναι που πρέπει να προσέχουμε, γιατί αυτά:
Προσπαθούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και το ενδιαφέρον των άλλων
Περιλαμβάνουν την διαστρέβλωση γεγονότων και στοιχείων, ώστε να κατασκευαστεί μια συγκεκριμένη εντύπωση, που θα ωφελήσει τον ψεύτη. Για παράδειγμα, με αυτό τρόπο, κερδίζουμε την εμπιστοσύνη ή το ενδιαφέρον των άλλων, ώστε να πετύχουμε μια λαμπρή καριέρα στο μέλλον. Αυτό συμβαίνει κυρίως στο επαγγελματικό περιβάλλον, όταν θέλουμε να έχουμε πιο συνεργάσιμους συναδέλφους ή έναν ανώτερο μας που να μας στηρίζει περισσότερο. Και τότε είναι που ξεκινούν οι κολακείες και τα ψεύδη. Μια άλλη περίπτωση είναι όταν θέλουμε να πετύχουμε μια συνέντευξη ή να εντυπωσιάσουμε σε μια συνέντευξη τόσο πολύ, που τελικά αποκρύπτουμε τον πραγματικό μας εαυτό.
Μας γλυτώνουν από ευθύνες
Όλοι μισούμε τις τιμωρίες. Δεν πάμε γυρεύοντας, αλλά κάποιες φορές δεν μπορούμε και εύκολα να γλυτώσουμε από αυτές. Και κάτι τέτοιες στιγμές προσπαθούμε με ψέματα να τη «σκαπουλάρουμε». Αυτό όμως είναι άδικο και ακόμα χειρότερα, μπορεί κάποιος άλλος αθώος να πληρώσει τελικά το δικό μας λάθος. Οι πιο κοινές τέτοιες περιπτώσεις βρίσκονται στη σχολική ζωή. Όταν ο δάσκαλος ρωτά να μάθει ποιος κάθε φορά είναι ο υπεύθυνος, πάντα αρνούμαστε να ομολογήσουμε ή/και δείχνουμε τους άλλους.
Εκμεταλλεύονται τους άλλους
Αυτό το είδος βλαβερού ψέματος λέγεται όταν θέλουμε μια χάρη από τους άλλους, που διαφορετικά δεν θα μας την έκαναν. Για παράδειγμα, όταν είμαστε απρόθυμοι να εργαστούμε και χρειαζόμαστε κάποιο άλλο άτομο να μοιραστούμε το βάρος, θα προσποιηθούμε ότι κάτι επείγον μας έτυχε ή ότι δεν είμαστε καλά σωματικά/ψυχολογικά.
Δεν υπάρχει μια κοινή προσέγγιση που να αντιμετωπίζει όλους τους ψεύτες
Πρώτα και κύρια, ο τρόπος που θα αντιμετωπίσουμε έναν ψεύτη εξαρτάται ξεκάθαρα από το αν θέλουμε να διατηρήσουμε μια καλή σχέση με εκείνον. Επιπλέον, πρέπει να εξεταστεί η φύση των ψεμάτων. Καλύτερα να μην καταδικάζετε κάποιον με την πρώτη σκέψη.
Για τα άκακα/αβλαβή ψέματα:
• Κρατήστε τα στο νου σας
Η αποκάλυψη ενός ψέματος είναι επικίνδυνη. Μπορεί να φέρει εμάς και τον ψεύτη σε μια πολύ άβολη θέση. Ο ψεύτης γίνεται πια ένας ύποπτος σε άμυνα. Είναι σκληρό συναίσθημα και λυπόμαστε γι’ αυτόν, γιατί δεν είχε σκοπό να μας βλάψει.
Για να μην το κρατήσουμε μυστικό; Και να προχωρήσουμε σαν να μην το γνωρίζαμε. Μάθατε για την διαλυμένη οικογένεια κάποιου φίλου σας ή του/ της συντρόφου σας; Εστιάστε καλύτερα στο εδώ και τώρα και στο ευτυχισμένο μέλλον, στο οποίο θέλετε να επενδύσετε μαζί. Αν δε σας επηρεάζει, μερικές φορές είναι καλύτερα να μην το αποκαλύψετε. Ωστόσο, κρατήστε στο νου σας, σε περίπτωση που γίνεται συνέχεια.
• Αποκαλύψτε το, αλλά προωθήστε μια θετική ατμόσφαιρα
Θυμάστε μια περίπτωση όπου ένας φίλος ακύρωσε τη συνάντησή σας, λέγοντας ότι είχε πολύ δουλειά, αλλά αργότερα ανακαλύψατε ότι βρισκόταν σε ένα μπαρ και απολάμβανε τη μπύρα του με μια άλλη παρέα; Σε μια τέτοια περίπτωση, πρέπει να προσπαθήσουμε να αποκαλύψουμε το ψέμα, αλλά να κάνουμε και τον ψεύτη να μη νιώσει πολύ άσχημα.
Αυτό μπορεί να γίνει, υποθέτοντας κάποιους λόγους για το ψέμα τους. Ο ίδιος μετά θα γνωρίζει το γεγονός ότι ξέρετε ότι είπε ψέματα αλλά ότι εσείς παρ’ όλα αυτά προσπαθήσατε να ελαφρύνετε το κλίμα. Το πιο σημαντικό είναι ότι πιθανώς αυτό να ενισχύσει τη φιλία σας, γιατί θα έχετε φτάσει σε ένα ανώτερο επίπεδο επικοινωνίας και θα υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός.
• Αποκάλυψη αλλά και κατανόηση
Ο τελευταίος τρόπος είναι να δείξετε κατανόηση στον ψεύτη. Πείτε τους ότι είναι λογικό σε κάποιες περιπτώσεις να λέμε ψέματα και ότι το έχετε αποδεχτεί. Ορισμένες φορές, τα ψέματα λέγονται για αυτο-προστασία και γι’ αυτό χρειάζονται την αποδοχή και την προσοχή σας, αντί να σας εκμεταλλευτούν ή όντως να σας ζητήσουν χάρη. Υπό αυτή την έννοια, είναι καλύτερο να δείξουμε κατανόηση και να τους συγχωρέσουμε.
Για τα βλαβερά ψέματα:
Πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη. Αποκαλύψτε τα και μη φοβάστε την άμεση αντιμετώπιση και σύγκρουση. Να θυμάστε ότι προσπάθησαν να σας εκμεταλλευτούν και αυτό πρέπει να σταματήσει. Εκτός από την αποκάλυψη, είναι καλύτερο να πάρουμε τις αποστάσεις μας και να είμαστε πιο προσεκτικοί μαζί τους την επόμενη φορά.
