Όλοι οι γονείς θέλουμε τα παιδιά μας να πετύχουν στη ζωή, γι’ αυτό και τα διδάσκουμε στάσεις που εμείς πιστεύουμε ως γονείς ότι θα τα βοηθήσουν να φτάσουν τους στόχους τους. Εντούτοις, πολλές ευρέως χρησιμοποιούμενες θεωρίες πάνω σε αυτό το ζήτημα τελικά αποδεικνύονται αντιπαραγωγικές: μπορεί να παρέχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα βραχυπρόθεσμα, αλλά τελικά οδηγούν σε επαγγελματική εξουθένωση και μικρότερη επιτυχία. Εδώ συγκεντρώσαμε κάποιες από τις χειρότερες συμβουλές που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας σχετικά με την επιτυχία και τι θα μπορούσαμε να επιλέξουμε για να τις αντικαταστήσουμε με κάτι καλύτερο.
1. Επαναλαμβάνουμε στα παιδιά μας: Εστιάστε στο μέλλον. Να έχετε το νου σας στο «βραβείο
Αντί αυτού, είναι προτιμότερο να πούμε: Ζήστε (ή εργαστείτε) στο παρόν
Ο νους μας έχει την τάση να ταξιδεύει περίπου το 50% του χρόνου κατά τον οποίο είμαστε ξύπνιοι. Όποιος συνεχώς προσπαθεί να εστιάσει στο μέλλον- καλοί βαθμοί ή εισαγωγή στο πανεπιστήμιο- είναι επιρρεπής σε μεγαλύτερο φόβο και άγχος. Αν και το άγχος μπορεί να είναι και δημιουργικό, το χρόνιο στρες βλάπτει την υγεία μας, όπως και άλλους σημαντικούς παράγοντες επιτυχίας, δηλαδή την προσοχή, τη μνήμη και κατ’ επέκταση την απόδοσή μας.
Advertisment
Τα παιδιά αποδίδουν καλύτερα και νιώθουν πιο ευτυχισμένα, όταν μαθαίνουν πώς να μένουν στο παρόν. Κι όταν αυτό συμβαίνει, μπορούν να μάθουν γρηγορότερα, να σκεφτούν δημιουργικά και να επιλύσουν προβλήματα ευκολότερα. Οι έρευνες μάλιστα υποδεικνύουν ότι μέσω της ευτυχίας μπορούμε να γίνουμε 12% πιο παραγωγικοί. Τα θετικά συναισθήματα μάς κάνουν επίσης ανθεκτικούς στο στρες, βοηθώντας μας να ξεπεράσουμε γρηγορότερα τα εμπόδια που σίγουρα θα συναντήσουμε.
Βεβαίως και είναι καλό να έχουν τα παιδιά στόχους, για τους οποίους να εργάζονται. Αλλά αντί να τα ενθαρρύνουμε να εστιάζουν συνεχώς στο επόμενο βήμα, ας τα βοηθήσουμε να μείνουν συγκεντρωμένα και σε αυτό που κάνουν εκείνη τη στιγμή.
2. Συμβουλεύουμε τα παιδιά μας: Το στρες είναι αναπόφευκτο· πρέπει να πιέζετε τον εαυτό σας
Ενώ είναι προτιμότερο να τους λέμε: Μάθετε να χαλαρώνετε, όταν το έχετε ανάγκη
Τα παιδιά βυθίζονται στο άγχος σε όλο και μικρότερες ηλικίες. Το ανησυχητικό μάλιστα είναι ότι αρχίζουν να καταγράφονται μέχρι και περιστατικά απόπειρας αυτοκτονίας.
Advertisment
Ο τρόπος που εμείς οι ενήλικες ζούμε την καθημερινότητά μας επικοινωνεί στα παιδιά πως το στρες είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής. Συνήθως ζούμε τις μέρες μας μέσα σε ένα συνεχές άγχος και υπερδιέγερση για να τα προλάβουμε όλα και τα βράδια επιλέγουμε το αλκοόλ ή υπνωτικά χάπια για να καταφέρουμε να χαλαρώσουμε. Αυτό όμως δεν αποτελεί πρότυπο για τα παιδιά.
Εδώ συστήνουμε οι γονείς να διδάσκουν στα παιδιά τους δεξιότητες που θα τα κάνουν ανθεκτικότερα μπροστά σε στρεσογόνα γεγονότα. Αν και δεν μπορούμε να αλλάξουμε τις απαιτήσεις της καθημερινότητας, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τεχνικές, όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα και οι βαθιές αναπνοές για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την πίεση. Τέτοια εργαλεία θα φανούν χρήσιμα στα παιδιά σας για την υπόλοιπη ζωή τους.
3. Τους υπενθυμίζουμε: Να ασχολείστε συνεχώς με κάτι
Ενώ είναι προτιμότερο να τους λέμε: Να μπορείτε και να διασκεδάζετε κάνοντας απολύτως τίποτα
Ακόμα και στον ελεύθερο χρόνο, οι άνθρωποι στις Δυτικές κοινωνίες τείνουν να εκτιμούν περισσότερο τα έντονα συναισθήματα, όπως ο ενθουσιασμός, παρά τα ήπιας έντασης συναισθήματα, όπως η γαλήνη (το αντίθετο συμβαίνει στις χώρες της Δυτικής Ασίας.). Δεν λέμε ότι είναι λάθος ο ενθουσιασμός, η διασκέδαση και η αναζήτηση νέων εμπειριών. Αλλά κάποιες φορές το στρες και η αδρεναλίνη εξουθενώνει τον οργανισμό μας, ενεργοποιώντας συνεχώς την απόκριση μάχης ή φυγής. Έτσι, τα παιδιά καταλήγουν να ξοδεύουν όλη τους την ενέργεια σε τέτοιες δραστηριότητες το σαββατοκύριακο, αφήνοντας τα με λιγότερους πόρους όταν επιστρέφουν στο σχολείο.
Επιπλέον, οι έρευνες δείχνουν ότι ο εγκέφαλός μας τείνει να εφευρίσκει έξυπνες ιδέες, όταν δεν είναι απόλυτα συγκεντρωμένος, όπως ας πούμε όταν κάνουμε μπάνιο. Δεν χρειάζεται να μπλοκάρουμε λοιπόν τη σκέψη των παιδιών μας. Γιατί τα παιδιά έχουν την ικανότητα να μετατρέψουν κάθε κατάσταση σε μια θαυμάσια ευκαιρία για παιχνίδι, όπως όταν περιμένουν σε έναν προθάλαμο ή όταν περπατούν.
Μπορούν επίσης να διαλέξουν την ανάγνωση ενός βιβλίου ή απλά τη χαλάρωση κάτω από ένα δέντρο στον κήπο, χαζεύοντας τον ουρανό. Όλα αυτά τους επιτρέπουν να προσεγγίσουν ένα πιο γαλήνιο, ήρεμο τόπο στο νου τους και μέσω αυτού να γίνουν δημιουργικά. Το κλειδί λοιπόν είναι να μην το παρακάνουμε με τις δραστηριότητες και το αυστηρό πρόγραμμα στον ελεύθερο χρόνο τους, γιατί ακόμα και η ονειροπόληση είναι σημαντική για την ανάπτυξή τους.
4. Λέμε στα παιδιά: Εστιάστε και παίξτε με τα δυνατά σας σημεία
Αντί αυτού, είναι προτιμότερο να πούμε: Κάντε λάθη και μάθετε να αποτυγχάνετε
Οι γονείς θέλουν να αναγνωρίζουν τα δυνατά σημεία των παιδιών τους και να προσδιορίζουν τις δραστηριότητές τους σύμφωνα με αυτές. Λένε ότι ένα παιδί τα πάει καλά στα μαθηματικά ή έχει καλλιτεχνική τάση. Αλλά έρευνα του πανεπιστημίου του Stanford τονίζει ότι αυτός ο τρόπος στην ουσία παγιδεύει το παιδί σε μια ορισμένη περσόνα, απομακρύνοντάς το από οτιδήποτε καινούριο θα μπορούσε να δοκιμάσει.
Όταν ένα παιδί επαινείται κυρίως για τις αθλητικές του ικανότητες, για παράδειγμα, είναι λιγότερο πιθανό να θελήσει να βγει από τη ζώνη άνεσής του και να δοκιμάσει να μάθει σκάκι. Και αυτό ακριβώς είναι που θα το κάνει στο μέλλον αγχωτικό και καταθλιπτικό, όταν έρθει σε επαφή με την αποτυχία. Γιατί; Μα γιατί πιστεύει ότι είναι τόσο καλό, που αν συναντήσει εμπόδια σε ένα δεδομένο πεδίο, αυτό τελικά αποκαλύπτει ότι δεν ήταν και τόσο καλό.
Όμως ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να μαθαίνει νέα πράγματα. Κι αυτό συμβαίνει μέσα από τα λάθη. Αντί λοιπόν να εστιάζετε στα δυνατά σημεία του παιδιού σας, διδάξτε τα ότι μπορούν να μάθουν ο,τι θέλουν, αρκεί να προσπαθούν.
5. Συμβουλεύουμε τα παιδιά: Μάθετε τις αδυναμίες σας και γίνετε σκληρότεροι
Ενώ είναι προτιμότερο να πούμε: Να φέρεστε πάντα καλά στον εαυτό σας
Τείνουμε επίσης να πιστεύουμε ότι η κριτική είναι σημαντικό μέρος της αυτοβελτίωσης. Αλλά αν και η αυτεπίγνωση είναι σημαντική, οι γονείς συχνά διδάσκουν τα παιδιά τους να είναι επικριτικά με τον εαυτό τους. Αν για παράδειγμα, ένας γονέας πει ότι το παιδί του χρειάζεται να είναι πιο κοινωνικό, τότε εκείνο μπορεί να το εσωτερικεύσει σαν κριτική για το ότι είναι εσωστρεφές.
Αλλά οι έρευνες μας δείχνουν ότι αυτό είναι ουσιαστικά σαμποτάζ στον εαυτό τους. Καταλήγουν να εστιάζουν στα μειονεκτήματά τους, μειώνοντας έτσι την αυτοπεποίθησή τους. Φοβούνται την αποτυχία και αδυνατούν έτσι να λάβουν αποφάσεις. Γίνονται πιο αγχωτικά και μελαγχολικά.
Γι’ αυτό και δουλειά των γονιών είναι να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν την αυτό- ενσυναίσθηση, ώστε να μάθουν να φέρονται στον εαυτό τους, όπως σε ένα καλό φίλο. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν υποχωρητικά και συνεχώς επιεικείς με τα πάντα, αλλά ότι δεν χρειάζεται να αυτομαστιγώνονται. Ένα ντροπαλό παιδί με αυτό- ενσυναίσθηση θα πει στον εαυτό του ότι δεν είναι κακό να νιώθει ντροπή κάποιες φορές και ότι η προσωπικότητά του δεν είναι απλά τόσο εξωστρεφής όσο άλλων παιδιών. Αυτό δεν είναι μειονέκτημα, αλλά αν εκείνο το θελήσει, μπορεί να θέσει στο μέλλον μικρούς στόχους, ώστε να γίνει λίγο πιο κοινωνικό.
6. Συμβουλεύουμε τα παιδιά μας : Ο κόσμος είναι ανταγωνιστικός, οπότε πρέπει να αγωνιστείτε σκληρά
Ενώ είναι προτιμότερο να πούμε: Να μάθετε να δείχνετε κατανόηση και ενσυναίσθηση όταν χρειάζεται
Η έρευνα δείχνει ότι από την παιδική μας ηλικία και μετά, οι κοινωνικοί δεσμοί μας είναι οι σημαντικότεροι προβλεπτικοί παράγοντες της υγείας, της ευτυχίας, ακόμα και της μακροβιότητας. Οι θετικές σχέσεις με τους άλλους είναι απαραίτητο κομμάτι της ψυχικής ευεξίας, κάτι που επηρεάζει άμεσα τις δεξιότητες και τις δυνατότητες επιτυχίας μας. Και φυσικά, όταν μας συμπαθούν, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επιτύχουμε. Γι’ αυτό, αν είμαστε ενσυναισθητικοί με τους γύρω μας και δημιουργούμε υποστηρικτικές σχέσεις αντί να στρεφόμαστε μόνο στον εαυτό μας, μακροπρόθεσμα κερδίζουμε από αυτό.
Τα παιδιά είναι ενσυναισθητικά και συμπονετικά με αυθόρμητο και φυσικό τρόπο. Επομένως, είναι καλή ευκαιρία να ενθαρρύνουμε αυτά τα φυσικά τους ένστικτα να νοιάζονται για συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και να μπαίνουν, όταν χρειάζεται, στη θέση των άλλων.
Είναι αλήθεια ότι ο κόσμος είναι σκληρός. Αλλά θα γινόταν λιγότερο, αν δίναμε λιγότερη έμφαση στον σκληρό ανταγωνισμό και δίναμε προτεραιότητα στην ευγενική συμβίωση.
Emma Seppala, Ph.D., Ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Stanford – Photo: Author/Depositphotos
