Οι ψυχολόγοι ξέρουν ότι η δυνατότητα για ανάπτυξη εξαρτάται από την ικανότητα του ατόμου να εσωτερικεύει και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τη ζωή του. Αν βλέπουμε τη ζωή μας σαν ένα δίλημμα που άλλοι έχουν θέσει, σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, τότε δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή. Αν χάσουμε το κουράγιο μας, τότε δεν μπορούμε να ξαναφτιάξουμε τις αποσκευές μας.
Αντίθετα, αν αντιμετωπίζουμε τη ζωή μας ως προϊόν της δικής μας φαντασίας – σαν ένα μυστήριο που πρέπει να διαλευκανθεί – τότε τείνουμε να παραμείνουμε ευέλικτοι και ανοιχτοί.
Advertisment
Αν είμαστε πρόθυμοι να πάρουμε ευθύνες και να αντιμετωπίσουμε νέες προκλήσεις, μπορούμε διαρκώς να ξαναδημιουργούμε τον εαυτό μας, ώστε να είμαστε σε θέση να αντεπεξέλθουμε στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της διαρκώς εξελισσόμενης εμπειρίας μας.
Η πρόσκληση να ξαναφανταστούμε τη ζωή μας είναι μια προτροπή να συνειδητοποιήσουμε (να αδειάσουμε τις αποσκευές μας), να αποδεχτούμε την ευθύνη (να ξαναφτιάξουμε τις αποσκευές μας) και να ρισκάρουμε στο ταξίδι της ζωής που μας καλεί.
Ο Ντάνιελ Μπούρστιν, στο μνημειώδες έργο του “Οι Εξερευνητές” καταγράφει ότι γεωγράφοι και θεολόγοι του Μεσαίωνα εμπόδιζαν την εξερεύνηση νέων κόσμων επί αιώνες, επειδή αρνούνταν να χρησιμοποιήσουν τον λατινικό όρο terra incognita (άγνωστη γη), προκειμένου να περιγράψουν μέρη στο χάρτη τους όπου δεν είχε πατήσει άνθρωπος.
Advertisment
Προτιμούσαν να μην συμπεριλάβουν αυτά τα μέρη καθόλου. Το έβρισκαν ασφαλέστερο να περιορίσουν την απεικόνιση του κόσμου, παρά να παραδεχτούν ότι μεγάλο μέρος του ήταν άγνωστο.
Περιπέτεια όμως σημαίνει, εκτός από εξερεύνηση του εξωτερικού χώρου, μια εσωτερική δραστηριότητα, μια ιχνηλάτηση του εντός κόσμου. Προκειμένου να βρει κανείς νέα γη και να μεταβεί εκεί όπου κανείς άλλος δεν είχε φτάσει ποτέ, πρέπει πρώτα να περιπλανηθεί στην καρδιά, στο μυαλό και στην ψυχή του.
Για να ταξιδέψουμε μέχρι εκείνο το μέρος που αποκαλούμε καλή ζωή, απαιτείται μα παρόμοια εσωτερική διαδρομή. Συμπεριφερόμαστε ακριβώς όπως σε ένα αχαρτογράφητο ταξίδι.
Κάνουμε έρευνα για την περιοχή που αναζητούμε και σημειώνουμε στον χάρτη την πορεία για να φτάσουμε εκεί. Αυτού του είδους η προγραμματισμένη εσωτερική περιπέτεια είναι το αντίθετο της ασυνείδητης επανάληψης των δρόμων του παρελθόντος μας.
Η εσωτερική περιπέτεια απαιτεί την προθυμία να αποδεχτούμε τη δική μας terra incognita, την άγνωστη διάσταση αυτού που δεν γνωρίζουμε.
Οι εσωτερικοί ερευνητές, οι άνθρωποι που θέλουν να ζήσουν μια τέτοια ενδότερη περιδίνηση, τιμούν το άγνωστο και σέβονται το απρόσμενο, όπως ακριβώς την αινιγματική ζούγκλα.
Ο φυσιοδίφης Έλιοτ Πόρτερ ισχυριζόταν ότι “στην άγρια φύση βρίσκεται η προστασία και η διατήρηση του κόσμου”. Ας δούμε λοιπόν την εσωτερική περιπέτεια της μέσης ηλικίας ως προστασία του εσωτερικού μας κόσμου.
Όλοι μας προσπαθούμε να εκφράσουμε πιο ολοκληρωμένα ποιοι είμαστε. Όλοι μας έχουμε βαδίσει σε ένα μοναδικό μονοπάτι μέσα από την άγρια φύση.
Υπάρχει κάτι πολύ σπουδαίο, ίσως ακόμα και ιερό, στην ποικιλομορφία μας.
Χωρίς την άγνωστη γη, την terra incognita, η διαδικασία της ζωής θα έχανε πολύ από τη ζωτικότητα και το νόημά της. Μια ζωή εσωτερικής αναζήτησης βρίσκει ενέργεια στην ανακάλυψη και στην ανάπτυξη.
Μερικοί άνθρωποι μοιάζουν να ζουν έτσι αυθόρμητα. Οι περισσότεροι πρέπει να δουλέψουμε για να το πετύχουμε.
Σε ένα πρόσφατο εργαστήριό μου, ένας κύριος κάποιας ηλικίας διηγήθηκε ότι, από τη στιγμή που έχασε τη θέση του ως προσωπάρχης σε μια εταιρεία μέχρι να αρχίσει να διδάσκει σε ένα μικρό κολέγιο καλών τεχνών, είχε αφήσει να παρέλθουν αρκετά χρόνια.
Στο διάστημα αυτό, πέρασε από αρκετούς κύκλους: έκανε ένα μεταπτυχιακό, δούλεψε με ημιαπασχόληση με έναν φίλο του που έστηνε τη δική του επιχείρηση, μείωσε τα καθημερινά έξοδά του.
Στο εργαστήριο αυτό μίλησε λοιπόν για το μέλλον του. Είχε δάκρυα στα μάτια. “Μερικοί άνθρωποι, όταν καταλαβαίνουν ότι θα πεθάνουν λένε: Ω, σκατά! Δεν θα γίνω ένας από αυτούς.
Τολμώ να δημιουργήσω το δεύτερο μισό της ζωής μου. Επιτέλους το κατάλαβα: υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία και στην ολοκλήρωση.
Είχα επιτυχία αλλά δεν ένιωθα πλήρης. Ίσως επιτυχία είναι να έχεις αυτό που θέλεις. Ολοκλήρωση, ωστόσο, είναι να θέλεις αυτό που έχεις. Κι εγώ δεν ήθελα αυτό που πήρα!”
Τα λόγια αυτού του άντρα – η αίσθηση ότι έχασε το κέντρο του – πολύ γνωστά σε οποιονδήποτε έχει διαχειριστεί απαιτήσεις εξωτερικής επιτυχίας, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να ικανοποιήσει εσωτερικές ανάγκες και αξίες.
Για εκείνους που το παλεύουν, ωστόσο, ο Κίρκεγκαρντ έχει κάτι παρήγορο να πει: “Το να τολμήσεις, προκαλεί άγχος. Το να μην τολμήσεις σημαίνει ότι χάνεις τον εαυτό σου”.
“Ξαναφτιάξε τη βαλίτσα σου” Richard J. Leider & David A. Shapiro Εκδόσεις Διόπτρα – Photo: Author/Depositphotos
