Αφιερώνουμε χρόνο σε δημιουργικές δραστηριότητες, όπως στη συγγραφή, στην υποκριτική, στη ζωγραφική ή στο χορό, απλά και μόνο επειδή τις απολαμβάνουμε.
Διαισθητικά, ξέρουμε ότι η δημιουργικότητα μας κάνει καλό και ότι το πάθος μας αυτό μας κάνει ευτυχισμένους. Αλλά τι έχει να πει η επιστήμη για τα οφέλη της δημιουργικότητας;
Advertisment
Κάποιοι άνθρωποι αφοσιώνονται σε δημιουργικές δραστηριότητες ως χόμπι και κάποιοι άλλοι το κάνουν ως επάγγελμα, αλλά ασχέτως του τρόπου που έχουμε επιλέξει να απελευθερώνουμε τη φαντασία και την ανάγκη μας για έκφραση, είναι ξεκάθαρο ότι η δημιουργία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης υπόστασης.
Ίχνη δημιουργίας βρίσκουμε από την προϊστορική περίοδο: περισσότερα από 39.900 χρόνια πριν, οι πρόγονοί μας σκάλιζαν στις σπηλιές, ζωγραφιές ζώων και ανθρώπινων φιγούρων.
Θα μπορούσαμε μάλιστα να το προχωρήσουμε ένα βήμα παρακάτω και να πούμε ότι η ανάγκη μας να δημιουργούμε τρέχει στις φλέβες μας.
Advertisment
Αυτή μας εξυπηρέτησε και στην επιβίωσή μας, καθώς μάθαμε να δημιουργούμε εργαλεία και καταφύγια, να μαγειρεύουμε, να φτιάχνουμε φάρμακα για διάφορες ασθένειες κλπ.
Ορισμένες φορές, ωστόσο, έχουμε δημιουργήσει απλά και μόνο για χάρη αυτής. Θα μπορούσε να ειπωθεί, όπως ο Oscar Wilde είχε γράψει στο Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι, ότι «η τέχνη είναι ανούσια». Αλλά ισχύει αυτό;
Εκτός από τα οποιαδήποτε φιλοσοφικά επιχειρήματα που θα μπορούσαν άνετα να υποστηρίξουν το αντίθετο, ένας μεγάλος όγκος ερευνών στον ιατρικό τομέα έχει επίσης υποστηρίξει ότι η τέχνη – και πιο συγκεκριμένα η δημιουργία- είναι, για την ακρίβεια, αρκετά χρήσιμη στην ψυχική και σωματική μας ευεξία.
Παρακάτω, θα εστιάσουμε σε ορισμένα οφέλη που αποκομίζουμε από κάθε προσπάθεια δημιουργίας -από τη γραφή μέχρι το χορό- και ενθαρρύνουμε κι εσάς να ενσωματώσετε ακόμα περισσότερη δημιουργικότητα στη ζωή σας.
Πώς η τέχνη και η δημιουργικότητα βελτιώνουν την υγεία μας
Βελτιωμένη ψυχική υγεία
Η ζωγραφική, το σχέδιο και η αγγειοπλαστική έχουν αποδειχθεί επιστημονικά ότι βοηθούν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν διάφορα είδη τραύματος.
Σε άρθρο των Heather L. Stuckey και Jeremy Nobel αναφέρεται ότι «η τέχνη βοηθά τους ανθρώπους να εκφράζουν εμπειρίες που είναι δύσκολο να εκφραστούν αλλιώς, όπως μια διάγνωση για καρκίνο».
«Η καλλιτεχνική έκφραση», συνεχίζουν, «μπορεί να συνεισφέρει στη διατήρηση και ανακατασκευή μιας θετικής ταυτότητας».
Ένας αξιόλογος αριθμός μελετών έχει επίσης καταλήξει στο ότι η γραφή -η εκφραστική γραφή, για την ακρίβεια, η οποία απαιτεί οι συμμετέχοντες να διηγούνται έναν γεγονός και να εξηγούν πώς τους επηρέασε αυτό- μπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις ψυχικών τραυμάτων και στο χειρισμό των αρνητικών συναισθημάτων.
Αυτό το είδος γραφής, περίπου όπως και η οπτική έκφραση, επιτρέπει στους ανθρώπους να χειρίζονται αρνητικές καταστάσεις, που δεν μπορούν να αλλάξουν, και να τις ενσωματώνουν στην ιστορία της ζωής τους, δημιουργώντας νόημα για γεγονότα που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια -όπως μια ιατρική διάγνωση, ο θάνατος ενός αγαπημένου ή ένα έντονο περιστατικό βίας.
Μια ποιοτική μελέτη που πήρε συνεντεύξεις από άντρες επιζώντες παιδικής κακοποίησης παρατήρησε ότι όταν κατέγραφαν τις τραυματικές τους εμπειρίες -σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία- μπορούσαν να βρουν ένα νόημα σε αυτό το τραύμα με έναν βαθιά προσωπικό τρόπο.
«Άμεση επίδραση» vs «μακροπρόθεσμα οφέλη»
Αμέσως μετά την καταγραφή εμπειριών, ο συγγραφέας νιώθει μια ένταση όσον αφορά στα αρνητικά συναισθήματα, καθώς χρειάζεται να ανακαλέσει άσχημα συμβάντα.
Εντούτοις, τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι θετικά, όπως τονίζουν οι Karen A. Baikie και Kay Wilhelm, οι συγγραφείς μιας αναθεώρησης ερευνών που εστίαζαν στην εκφραστική γραφή.
«Η άμεση επίδραση της εκφραστικής γραφής είναι συνήθως μια βραχυπρόθεσμη αύξηση της αίσθησης δυσφορίας, της κακής διάθεσης και των σωματικών συμπτωμάτων και μια μείωση στη θετική διάθεση, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου», γράφουν.
Η εκφραστική γραφή όμως δεν βοηθά μόνο στα τραύματα και στα αρνητικά συναισθήματα. Έρευνα του 2001 βρήκε ότι η καταγραφή θετικών εμπειριών και του «καλύτερου εαυτού» που κάποιος θέλει να επιτύχει στο μέλλον συσχετίστηκε με αυξημένα επίπεδα ψυχικής ευεξίας.
Παρόμοια αποτελέσματα σημειώθηκαν σε μια νεότερη έρευνα, κατά την οποία οι συμμετέχοντες κατέγραφαν τις πιο έντονα θετικές εμπειρίες τους.
Ενίσχυση των εγκεφαλικών λειτουργιών
Μιλώντας για τη γραφή, έρευνα έχει επίσης συμπεράνει ότι η καταγραφή πληροφοριών μπορεί να βοηθήσει πολύ στη μάθηση και απομνημόνευση.
Ωστόσο, αν επιλέξετε να πληκτρολογήσετε τις ιδέες και πληροφορίες σας, δεν θα βοηθηθείτε ιδιαίτερα. Αν θέλετε να μάθετε, οι ερευνητές συστήνουν τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο: χαρτί και μολύβι.
Αλλά η συγγραφή δεν είναι το μόνο μονοπάτι για βελτιωμένες γνωστικές λειτουργίες. Ο Αϊνστάιν συνεχώς επαναλάμβανε ότι η μουσική ήταν ένα τόσο σημαντικό και μεγάλο μέρος της ζωής του που αν δεν είχε γίνει φυσικός, θα είχε με βεβαιότητα εξελιχθεί σε μουσικό.
Φαίνεται ότι η μουσική έχει ουσιαστική επίδραση στο πόσο καλά επικοινωνούν μεταξύ τους διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου μας.
Μια μελέτη δημοσιευμένη το 2014 υποστηρίζει ότι όσοι έχουν μουσική παιδεία -όπως όσοι γνωρίζουν να παίζουν κάποιο όργανο- έχουν βελτιώσει τη σύνδεση και αλληλεπίδραση ανάμεσα στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια.
Ένα άλλο είδος τέχνης που βελτιώνει τις γνωστικές μας λειτουργίες είναι η υποκριτική. Έρευνα του 2014 βρήκε ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα, που ενθαρρύνονταν να συμμετέχουν σε θεατρικές παραστάσεις είχαν βελτιωμένη ψυχική υγεία μετά από 4 εβδομάδες.
Επέδειξαν επίσης βελτιωμένες γνωστικές λειτουργίες. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες ανακαλούσαν ευκολότερα λέξεις και είχαν καλύτερες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων.
Σωματικά οφέλη
«Οι έρευνες έχουν συμπεράνει ότι τα άτομα που κατέγραφαν τις δικές τους τραυματικές εμπειρίες επεδείκνυαν στατιστικά σημαντικές βελτιώσεις σε διάφορα επίπεδα της σωματικής υγείας, μειωμένες επισκέψεις σε γιατρούς και βελτιωμένο ανοσοποιητικό σύστημα», γράφουν οι Stuckey και Nobel.
Ένα πείραμα που περιελάμβανε άτομα που ακολουθούσαν θεραπεία HIV έδειξε ότι η εκφραστική γραφή τα βοήθησε να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
Αν και δεν είναι ξεκάθαρος ο λόγος, οι συμμετέχοντες που κατέγραφαν τις εμπειρίες τους σε συχνή βάση, επεδείκνυαν αυξημένο αριθμό CD4+ λεμφοκυττάρων.
Τα συγκεκριμένα λεμφοκύτταρα είναι απαραίτητα για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και αποτελούν έναν από τους κύριους στόχους του ιού.
Το γράψιμο έχει επίσης παρατηρηθεί ότι βοηθά στη διαχείριση του χρόνιου πόνου. Άτομα που αντιμετωπίζουν τέτοιες παθήσεις είχαν βελτιωμένο έλεγχο του πόνου και μια μείωση στη σοβαρότητα της κατάστασής τους, αφού εξέφραζαν τα θυμωμένα συναισθήματά τους γραπτώς σε μια χρονική περίοδο 9 εβδομάδων.
Η μουσική θεραπεία, επίσης, έχει ουσιαστική θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η μουσική επιδρά στον εγκέφαλό μας με πολύπλοκους τρόπους, ενεργοποιώντας το μεταιχμιακό σύστημα και ρυθμίζοντας την απόκρισή μας σε στρεσογόνα ερεθίσματα.
Σύμφωνα με τους Stuckey και Nobel, η μουσική «μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της σωστής λειτουργίας του ανοσοποιητικού εν μέρει μέσω της δράσης της αμυγδαλής και του υποθαλάμου.
Αυτές οι εγκεφαλικές δομές σχετίζονται με τη ρύθμιση της διάθεσης και τις ορμονικές διαδικασίες, όπως επίσης και με την απόκριση του οργανισμού στις φλεγμονές.
Χορός και σώμα
Η δημιουργικότητα μπορεί να πάρει και μια πιο δραστήρια μορφή, όπως ο χορός, κάτι που φέρνει μαζί του έναν αρκετά μεγάλο αριθμό οφελών.
Για παράδειγμα, μια έρευνα που εστίασε στις επιζήσασες από καρκίνο του μαστού βρήκε ότι ο χορός τις βοήθησε να βελτιώσουν τη λειτουργία του ώμου τους και ότι είχε μια συνολικά θετική επίδραση στην αυτοεικόνα τους.
Επιπροσθέτως, ο χορός αποτελεί έναν διασκεδαστικό τρόπο για να μένουμε σε φόρμα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, όπου οι άνθρωποι χάνουν αρκετά κιλά, παρακολουθώντας τακτικά μαθήματα χορού.
Ειδικά, η προπόνηση zumba, που είναι αρκετά διαδεδομένη, μπορεί να βελτιώσει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων, ενώ υπάρχουν και πολυάριθμες έρευνες που συνδέουν γενικά την αεροβική με τη διαχείριση του βάρους.
Έρευνα του 2007 στην Κορέα που ερεύνησε την επίδραση του hip-hop και των αεροβικών μορφών χορού βρήκε ότι οι συμμετέχοντες δεν βίωναν μόνο βελτιωμένη ψυχολογική διάθεση, αλλά ανέφεραν ότι ένιωθαν και λιγότερη κόπωση.
