Σε άρθρο της The Telegraph το 2009 γράφτηκε από τον Graeme Paton ότι «η τακτική των δασκάλων να δίνουν στους μαθητές συνεχώς βαθμούς, αυτοκόλλητα και γλυκά είναι “αντιπαιδαγωγική” και μάλιστα πρόσθεσε την άποψη ότι οι μαθητές μπορούν να κάνουν ορισμένες εργασίες χωρίς ανταμοιβή, αφού έχουμε φτάσει σήμερα να δίνουμε πιστοποιητικά για τα πιο αδιάφορα επιτεύγματα. Επομένως, ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της ανταμοιβής των παιδιών και τι τελικά είναι αυτό που πραγματικά επιβραβεύουμε στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα;
Στις μέρες μας, τα παιδιά ανταμείβονται όταν ακολουθούν τους κανόνες, τις προσδοκίες των δασκάλων, τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος και όταν συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο μέσα σε ένα σύστημα που κυρίως ενδιαφέρεται για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Φαίνεται σημαντικό το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε την επιβράβευση για να κάνουμε τα παιδιά να «ακολουθήσουν και να προσαρμοστούν».
Advertisment
Τι είναι αυτό που τελικά ενισχύουμε μέσα από την προσφορά επιβραβεύσεων και ανταμοιβών;
• Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις της εκπαίδευσης των παιδιών στο να επιζητούν την αναγνώριση και την επιβράβευση για το ότι είναι απλά τίμιοι άνθρωποι και για το ότι εκπληρώνουν τις βασικές τους ευθύνες;
• Χρησιμοποιώντας την επιβράβευση, δεν διδάσκουμε παράλληλα τα παιδιά να χειραγωγούν και να επιβιώνουν μέσα σε ένα σύστημα, παρά να εκφράζουν αυτό που πραγματικά είναι;
• Τι είδους ενήλικες, εργαζόμενους, γονείς και μέλη της κοινωνίας μεγαλώνουμε, όταν εκπαιδεύουμε ένα παιδί να «τρέφεται» συνεχώς από μια εξωτερική πηγή;
Advertisment
• Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις αυτού του τρόπου επιβράβευσης στην κοινωνία ως σύνολο;
Τα παιδιά θα πάψουν μια μέρα να είναι παιδιά. Θα μεγαλώσουν και θα γίνουν γονείς παιδιών, εργαζόμενοι, εργοδότες και θα είναι εκείνοι που θα καθοδηγούν και θα επηρεάζουν την κοινωνία. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε… ποιες αξίες δίνουμε πραγματικά για τη ζωή μέσα από τον τρόπο που χρησιμοποιούμε την επιβράβευση σήμερα;
Αν η διαδικασία της μάθησης αποτελεί αντανάκλαση της ζωής, γιατί χρησιμοποιούμε την επιβράβευση, όταν η ζωή από μόνη της δεν μας την προσφέρει; Για παράδειγμα, ένας επιχειρηματίας ή μια γυναίκα δεν κερδίζουν τακτικά κάποιο αυτοκόλλητο ή κάποιο βραβείο, επειδή απλά κατάφεραν να ολοκληρώσουν μια εργασία.
Η πραγματικότητα είναι ότι αν δεν εκπληρώσουμε τα κριτήρια της δουλειάς μας, τότε το πιθανότερο είναι να τη χάσουμε. Μια άλλη πραγματικότητα είναι οι γονείς• δεν έχουν κάποιον συνεχώς δίπλα τους να τους επιβραβεύει για το ότι χειρίζονται καλά τις δυσκολίες που ανακύπτουν στην ανατροφή των παιδιών τους.
Χρησιμοποιώντας την επιβράβευση, επεμβαίνουμε στη διαδικασία της προσωπικής ανάπτυξης που η ζωή προσφέρει φυσικά και την προσφέρει σε κάθε έναν και σε κάθε κατάσταση. Πώς θα αντιμετώπιζαν τα παιδιά τη ζωή αν η σχέση με την προσωπική ευθύνη ήταν η κύρια εστίαση, αντί για μια σχέση που δημιουργεί έναν κύκλο ενθάρρυνσης/ ενίσχυσης;
Ο Dr Richard Curwin, ειδικός στη σχολική πειθαρχία και στη διαχείριση συμπεριφορικών διαταραχών αναφέρει πως «το λάθος είναι ότι δεν πρέπει να κοιτάξουμε μόνο τα οφέλη της στρατηγικής, αλλά και τo κόστος και να αποφασίσουμε αν αξίζει». Και «όσον αφορά στην επιβράβευση, πριν εξετάσουμε τα πιθανά οφέλη, ας εξετάσουμε πλήρως το κόστος. Γιατί αυτό είναι πολύ υψηλό και περιλαμβάνει:
• Τα παιδιά ζητούν όλο και περισσότερα. Κάποια εθίζονται στην επιβράβευση και αυτή πλέον δεν λειτουργεί, αν δεν εφευρεθεί κάτι μεγαλύτερο
• Τα παιδιά ενδιαφέρονται περισσότερο να τελειώσουν την εργασία τους, ώστε να λάβουν την επιβράβευση, παρά να μάθουν πραγματικά
• Δεν μας αρέσει όταν τα παιδιά προσπαθούν να μας χειραγωγήσουν. Κι όμως, όταν εμείς τα χειραγωγούμε, τα διδάσκουμε πώς να γίνουν χειριστικά
• Όσο συχνότερα λέμε στα παιδιά πόσο καλά τα καταφέρνουν, τόσο μεγαλύτερη η πτώση όταν δεν θα μπορέσουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Η πίεση οδηγεί στην ανασφάλεια.
• Η δωροδοκία μειώνει τις επιλογές. Η δωροδοκία είναι μια μεταμφιεσμένη απειλή, είναι τρόπος να ελέγξει κανείς κάποιον και αυτό μπορεί να λειτουργήσει και από τις δύο πλευρές.
Αυτά τα απλά επιχειρήματα διέπονται από μια ισχυρή λογική, ενώ επίσης οδηγούν στο γεγονός ότι ο τρόπος που χρησιμοποιούμε την επιβράβευση συνεισφέρει κατά κύριο λόγο στο πρόβλημα παρά η ίδια η σκέψη. Αν τα παιδιά, μέσω της επιβράβευσης, καταλήγουν να εκπαιδεύονται για να γίνουν ανασφαλή, τότε κάτι δεν κάνουμε σωστά• δεν τους δίνουμε τη σωστή βάση για να προχωρήσουν στον κόσμο.
Αν τα εκπαιδεύαμε από τη βάση της επιβεβαίωσης για το τι είναι και ύστερα τα διδάσκαμε τα εργαλεία της ζωής, θα βλέπαμε ξεκάθαρα ότι η επιβράβευση δεν έχει καμία θέση στο σύστημα – αφού δεν χρειαζόμαστε καμία επιβράβευση για να είμαστε αυτοί που είμαστε.
Επιβραβεύοντας με τον τρόπο που το κάνουμε τώρα, δεν είναι σαν να ενισχύουμε την ιδέα ότι δεν είμαστε αρκετοί, εκτός αν συμπεριφερθούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο; Πώς εξελίσσεται αυτό στην ενήλικη ζωή- όταν αναζητάμε συνεχώς νέο αμάξι, νέο σπίτι, παραπάνω χρήματα, μεγαλύτερη προσοχή;
Τίποτα σε αυτή την προσέγγιση δεν επιβεβαιώνει την αλήθεια του ποιοι είμαστε πραγματικά, αλλά στην ουσία μας εκπαιδεύει να αναζητάμε συνεχώς μια εξωτερική πηγή να μας επιβραβεύει και να μας επιβεβαιώνει. Τρέχουμε όπως τρέχει το ποντίκι πάνω σε μια ρόδα, προσπαθώντας να πιάσει το φαγητό του.
