Ο Κάρολος Δαρβίνος εκδίδει το τοτεμικό του έργο πάνω στην εξέλιξη – Η καταγωγή των ειδών – το 1859. Βασισμένος στην έννοια της φυσικής επιλογής, το βιβλίο του Δαρβίνου παρείχε στους επιστήμονες ένα νέο πακέτο εργαλείων για την κατανόηση της θέσης που οι άνθρωποι και τα ζώα καταλαμβάνουν στον φυσικό κόσμο.
Ο τόμος αυτός έδινε επίσης στοιχεία για την βιολογική καταγωγή των ανθρώπων. Σύμφωνα με τη θέση του Δαρβίνου, η εξέλιξη είναι αργή και σταδιακή με μικρές γενετικές αλλαγές που εξαπλώνονται μέσα σε δεκάδες χιλιάδες χρόνια, πιέζοντας προς αλλαγές στα διάφορα είδη.
Advertisment
Το 2000, ο παλαιοντολόγος Stephen Jay Gould ανέφερε ότι «δεν έχουν υπάρξει βιολογικές αλλαγές στους ανθρώπους εδώ και 40.000 ή 50.000 χρόνια, υποστηρίζοντας ότι η εξέλιξη στους ανθρώπους είναι εξαιρετικά αργή ή ότι ίσως και να έχει σταματήσει. Παρόμοιες απόψεις (άλλοτε τεκμηριωμένες, άλλοτε μη τεκμηριωμένες) έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Η φυσική επιλογή απαιτεί διακύμανση
Υπήρξαν ακόμα και θέσεις που υποστήριξαν ότι υπεύθυνες είναι οι αμβλώσεις και ο έλεγχος των γεννήσεων. Αλλά αυτό δεν έχει καμία βάση, αφού η φυσική επιλογή δεν τελειώνει εκεί. Αυτό που συμβαίνει περισσότερο είναι ότι εστιάζει στο γενετικό υλικό που μεταδίδεται από όλους όσους έχουν παιδιά. Όπως αναφέρεται στον Guardian από τον Ian Rickard, η φυσική επιλογή απαιτεί διακύμανση. Χρειάζεται ορισμένα άτομα να ευημερούν περισσότερο από άλλα.
«…Οι βελτιωμένες συνθήκες επιβίωσης σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες και αιώνες μειώνουν δραστικά την πιθανότητα η φυσική επιλογή να λειτουργήσει σε εκείνους τους πληθυσμούς. Αλλά αυτό δεν είναι το τέλος του επιχειρήματος. Ακόμα κι αν κάποιος επιβιώσει στην ίδια ηλικία, υπάρχει ακόμα διακύμανση ως προς τη φυσική επιλογή. Η φυσική επιλογή δεν νοιάζεται πραγματικά για την επιβίωση».
Advertisment
Και ένα άρθρο του 2010 από τον Alan R. Templeton αντικρούει τη θεωρία του Attenborough ότι η φυσική εξέλιξη έχει αντικατασταθεί από την πολιτισμική εξέλιξη, ισχυριζόμενος ότι όλοι οι οργανισμοί προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους και οι άνθρωποι δεν αποτελούν εξαίρεση. Ο πολιτισμός προσδιορίζει πολλά σε σχέση με το ανθρώπινο περιβάλλον, οπότε η πολιτισμική εξέλιξη έχει στην ουσία οδηγήσει σε προσαρμοστική εξέλιξη».
Ο Templeton δίνει το παράδειγμα του πώς η τεχνολογική ανάπτυξη έχει διευκολύνει τη γρήγορη ανάμιξη των γονιδίων σε όλο τον κόσμο, με αποτέλεσμα τη μείωση των διαφορών ανάμεσα στους διαφορετικούς πληθυσμούς με συνολικά θετικά αποτελέσματα στην υγεία των ανθρώπων.
Η ανθρώπινη εξέλιξη είναι 100 φορές γρηγορότερη
Το 2009 στο βιβλίο τους «The 10,000 Year Explosion: How Civilization Accelerated Human Evolution», οι Gregory Cochran και Henry Harpending υπολογίζουν ότι η ανθρώπινη εξέλιξη έχει επιταχυνθεί σε σχέση με τα προηγούμενα 10.000 χρόνια• αντίθετα δηλαδή με τις αρχικές απόψεις που παραθέσαμε. Αντί να επιβραδύνεται ή να σταματά, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η εξέλιξη συμβαίνει σχεδόν 100 φορές γρηγορότερα.
Η σύγχρονη τεχνολογία μας παρουσιάζει ευκαιρίες για να παρουσιάσουμε αλλαγές στους ανθρώπους σε μοριακό επίπεδο. Ο Scott Solomon, βιολόγος από το Πανεπιστήμιο του Τέξας τονίζει ότι από το 2000, μπορέσαμε να αποκωδικοποιήσουμε την πλήρη ακολουθία του ανθρώπινου γονιδιώματος. 18 χρόνια μετά έχουμε καθαρότερη εικόνα σε σχέση με το εξελικτικό μας παρελθόν. Μέσα από αυτά τα δεδομένα, οι ερευνητές έχουν βρει ότι η φυσική επιλογή έχει αλλάξει τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για:
– Την αντοχή στις διατροφικές αλλαγές
– Την προστασία από μολυσματικές αλλαγές
– Την ικανότητα να αντέξουμε την υπεριώδη ακτινοβολία από το φως του ήλιου
– Την ικανότητα να επιβιώνουμε σε μεγάλα ύψη με μειωμένο οξυγόνο.
Η επανάσταση του γάλακτος
Ένα εύκολα κατανοητό παράδειγμα του πώς οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί τους τελευταίους αιώνες είναι το πώς, σε κάποιες ηπείρους, ο οργανισμός μας έχει προσαρμοστεί και παρουσιάζει ανοχή στις άφθονες πηγές τροφών που υπάρχου στην κάθε περιοχή. 11.000 χρόνια πριν, για παράδειγμα, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να πέψουν την λακτόζη από το γάλα.
Σε ορισμένες περιοχές όμως άρχισαν να βασίζονται στην κτηνοτροφία ως πηγή κατανάλωσης και έτσι το σώμα μας προσαρμόστηκε με τον καιρό και μπόρεσε να πέψει αυτή την τροφή που προηγουμένως μπορούσαν μόνο τα βρέφη και τα νήπια. Μπορούμε και σήμερα να δούμε τέτοια στοιχεία με περιοχές που έχουν μακρά παράδοση στην κτηνοτροφία, όπως στην Ευρώπη, με κατοίκους που συνεχίζουν να παρουσιάζουν ανοχή στη λακτόζη.
Γιατί οι Ολλανδοί είναι τόσο ψηλοί;
Μία έρευνα του 2015 που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of The Royal Society B έθεσε την εξής ερώτηση: «Μήπως η φυσική επιλογή ευνοεί το ψηλότερο ανάστημα ανάμεσα στους ψηλότερους ανθρώπους στη γη»; Οι ερευνητές πίσω από τη μελέτη εξέτασαν ακριβώς αυτό, ερευνώντας τους ψηλότερους ανθρώπους στη γη: τους Ολλανδούς.
Αλλά οι Ολλανδοί δεν ήταν πάντα οι ψηλότεροι άνθρωποι στη γη. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι στα μέσα του 18ου αιώνα, το μέσο ύψος των Ολλανδών στρατιωτών ήταν το 1.65, δηλαδή κάτω του μέσου όρου των στρατιωτών από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και μικροί σε σύγκριση με τους Αμερικάνους, που ήταν 5-8 εκατοστά ψηλότεροι από τον μέσο Ολλανδό στρατιώτη.
Αλλά οι Ολλανδοί εμφάνισαν μια σχετικά ξαφνική αύξηση του βάρους τους, προσθέτοντας 20 εκατοστά στο μέσο ύψος τους τα τελευταία 150 χρόνια. Την ίδια περίοδο, οι Αμερικάνοι είχαν προσθέσει μόνο 6 εκατοστά στο μέσο ύψος τους και άλλοι Ευρωπαίοι άνδρες πάλευαν να προλάβουν τους γείτονές τους από την Ολλανδία.
Αλλά γιατί; Οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους διαφορές στη διατροφή των Ολλανδών και των Αμερικάνων, στην κοινωνική ανισότητα και στη διαθεσιμότητα και ποιότητα της ιατρικής φροντίδας, αλλά συμπέραναν ότι ήταν η φυσική επιλογή που αύξησε το ύψος των Ολλανδών. Θέτοντάς το απλά, οι Ολλανδές γυναίκες ήταν πιθανότερο να βρουν ψηλούς ελκυστικούς άνδρες και γι’ αυτό ήταν πιθανότερο να κάνουν και παιδιά μαζί τους. Οι ψηλοί Ολλανδοί, επιβεβαιώνει η έρευνα, έκαναν περισσότερα παιδιά από τους κοντότερους Ολλανδούς.
Και παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με την έρευνα, οι Ολλανδές ήταν λιγότερο πιθανό να κάνουν παιδιά από τις μεσαίου ύψους, οι ψηλές γυναίκες, που τελικά έκαναν παιδιά, έκαναν περισσότερο από τις χαμηλότερου ύψους. Συνδυαστικά, αυτές οι προτιμήσεις υποδεικνύουν μια ισχυρή διαδικασία φυσικής επιλογής που επηρεάζει πολλές περιοχές του πλανήτη. Η εξέλιξη, λοιπόν, επιμένει, παντού, ωθώντας το είδος μας προς τα εμπρός. Μπορεί μάλιστα να συμβαίνει και με μεγαλύτερη ταχύτητα.
[toggle title="Πηγές"]
https://www.researchgate.net/publication/255721378_The_Spice_of_Life_An_Interview_with_Stephen_Jay_Gould
https://rspb.royalsocietypublishing.org/content/282/1806/20150211
https://www.bbc.com/news/science-environment-12535647
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/lactose-intolerance#statistics
https://www.houstonchronicle.com/local/gray-matters/article/Are-humans-still-evolving-12606847.php
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3721656/
[/toggle]
