Ο Edward John Mostyn Bowlby γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1907 σε μια μεσοαστική οικογένεια. Οι γονείς του πίστευαν ότι η πολύ γονική τρυφερότητα και προσοχή θα κακομάθαινε τα παιδιά τους. Έτσι, περνούσαν πολύ λίγο χρόνο μαζί του. Ο μικρός John είχε άλλα 5 αδέλφια, αλλά είχε αναπτύξει μια στενότερη σχέση με την νταντά του. Στην ηλικία των επτά, μπήκε σε οικοτροφείο, μια τραυματική εμπειρία σύμφωνα με τον ίδιο.
Ο Bowlby σπούδασε ψυχολογία στο Trinity College στο Cambridge και περνούσε χρόνο δουλεύοντας με παιδιά που είχαν παραβατικές συμπεριφορές. Αφού αποφοίτησε από το Cambridge, έγινε εθελοντής σε ένα σχολείο για να αποκτήσει εμπειρία. Η δουλειά του στο σχολείο με δύο δυσπροσάρμοστα παιδιά καθόρισε το μελλοντικό του έργο και τον ενέπνευσε να γίνει παιδοψυχίατρος.
Advertisment
Έτσι, σπούδασε ιατρική στο University College Hospital και ύστερα ψυχιατρική στο Νοσοκομείο Maudsley. Εκείνο τον καιρό, ο Bowlby σπούδαζε επίσης στο Βρετανικό Ινστιτούτο Ψυχανάλυσης και επηρεάστηκε αρχικά από το έργο της Melanie Klein, της ψυχολόγου που δημιούργησε την τεχνική της παιγνιοθεραπείας. Λίγο καιρό μετά δήλωνε ανικανοποίητος από την προσέγγιση αυτή, πιστεύοντας ότι εστιάζει πολύ στις φαντασιώσεις των παιδιών και όχι αρκετά στα γεγονότα του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης των γονιών και των φροντιστών.
Αφού έγινε ψυχαναλυτής το 1937, υπηρέτησε στο Ιατρικό Σώμα του Βασιλικού Στρατού κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Το 1938, παντρεύτηκε την Ursula Longstaff και έκαναν τέσσερα παιδιά. Αφού τελείωσε ο πόλεμος, ο Bowlby έγινε διευθυντής στην Κλινική Tavistock και το 1950 έγινε σύμβουλος ψυχικής υγείας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Καριέρα και Θεωρία
Η πρώιμη εργασία του Bowlby με παιδιά τον οδήγησε να αναπτύξει ένα έντονο ενδιαφέρον στο πεδίο της παιδικής ανάπτυξης. Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα στον τρόπο που ο αποχωρισμός από τους φροντιστές επηρέαζε τα παιδιά. Αφού μελέτησε το θέμα για αρκετό χρόνο, άρχισε να αναπτύσσει τις ιδέες του για τη σημασία του δεσμού και της προσκόλλησης στην παιδική ανάπτυξη.
Advertisment
Το 1949, ο Bowlby έγραψε ένα κείμενο σχετικά με την ψυχική υγεία των άστεγων παιδιών στην Ευρώπη. Σε αυτό έγραψε «…το βρέφος και το μικρό παιδί χρειάζεται να βιώσουν μια τρυφερή, στενή και συνεχή σχέση με τη μητέρα τους (ή τον φροντιστή τους) στην οποία θα νιώθουν τόσο ικανοποίηση όσο και απόλαυση». Αυτό το κείμενο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της θεωρίας του δεσμού.
Διαβάστε επίσης: Πώς επιδρά στη ψυχική υγεία η απώλεια ενός γονέα
Ο Bowlby είχε εκπαιδευτεί στην ψυχανάλυση και όπως και ο Sigmund Freud, πίστευε ότι οι πρώτες εμπειρίες στη ζωή έχουν μακροχρόνια επίδραση στην ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον Bowlby, ο δεσμός κρατά το βρέφος κοντά στη μητέρα, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσής του. Η κεντρική ουσία της θεωρίας δεσμού του Bowlby είναι ότι οι μητέρες (ή φροντιστές) που είναι διαθέσιμες και ανταποκρίνονται στις ανάγκες του βρέφους εγκαθιδρύουν μια αίσθηση ασφάλειας.
Θεωρία δεσμού
Ο Bowlby όρισε τον δεσμό ως την «μακροχρόνια ψυχολογική σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους». Η ηθολογική θεωρία δεσμού του δείχνει ότι τα βρέφη έχουν την έμφυτη ανάγκη να διαμορφώσουν έναν δεσμό προσκόλλησης με τον φροντιστή τους. Ο Bowlby επίσης τόνισε ότι ο δεσμός διαμορφώνεται μέσα από μια σειρά σταδίων:
– Κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους της φάσης δεσμού, τα μωρά αναγνωρίζουν τον πρωταρχικό φροντιστή τους, αλλά δεν έχουν εγκαθιδρύσει κάποιο δεσμό. Το κλάμα τους τραβά την προσοχή του γονέα. Καθώς αυτό το στάδιο εξελίσσεται στους πρώτους τρεις μήνες, τα μωρά αρχίζουν να αναγνωρίζουν τον γονέα περισσότερο και να αναπτύσσουν μια αίσθηση εμπιστοσύνης.
– Στο επόμενο στάδιο δεσμού πλέον, τα βρέφη δείχνουν μια προτίμηση προς τους πρωταρχικούς φροντιστές τους, όπως επίσης και κάποια προτίμηση στους δευτερεύοντες φροντιστές.
– Στη συνέχεια, τα παιδιά διαμορφώνουν έναν ισχυρό δεσμό με ένα άτομο και θα βιώσουν άγχος αποχωρισμού αν αυτό το άτομο απομακρυνθεί.
– Τέλος, κατά τη διάρκεια της φάσης πολλαπλού δεσμού, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν ισχυρούς δεσμούς πέρα από τους αρχικούς φροντιστές τους.
