Όλοι έχουμε πέσει στις παγίδες που ακολουθούν. Σίγουρα θα αναγνωρίσεις τον εαυτό σου σε αυτές τις συμπεριφορές. Σημασία έχει να τις περιορίσεις από δω και στο εξής.
1) Μη αντίδραση
Δηλαδή μας ενοχλεί κάτι σε έναν άνθρωπο και δεν κάνουμε τίποτα γι’ αυτό. Μας κατατρώει και επηρεάζει τη σχέση μας, αλλά δεν μιλάμε γι’ αυτό.
Advertisment
2) Άμεση επιθετική αντίδραση
Κάνει κάποιος κάτι που μας ενοχλεί και αντιδράμε με επιθετικό τρόπο. Καθυστερεί ο σύντροφός μας και του μιλάμε απότομα. Κάνει ένα λάθος κάποιος εργαζόμενος και τον απειλούμε ότι θα απολυθεί. Όσοι αντιδρούν επιθετικά, συχνά στηλιτεύουν τον άνθρωπο και όχι τη συμπεριφορά, γενικεύουν και μιλούν με αυταρχικό τρόπο.
Αν δηλαδή κάποιος κάνει ένα λάθος, τον αποκαλούν άχρηστο. Αν ένα παιδί δεν έχει σωστή συμπεριφορά, δεν είναι κακό, άλλωστε δεν υπάρχουν κακά παιδιά. Όταν λέμε σε ένα παιδί «Τα καλά παιδιά δεν κάνουν αταξίες», είναι σαν να το αποκαλούμε κακό. Πρακτικά, είναι σαν να εννοούμε ότι όλα τα παιδιά του κόσμου είναι κακά, αφού όλα κάνουν αταξίες. Και καλά κάνουν δηλαδή, τι πιο φυσιολογικό;
Αν αντίστοιχα ένας εργαζόμενος δεν τα καταφέρει, δεν σημαίνει ότι είναι απαράδεκτος, απλώς δεν τα κατάφερε στη συγκεκριμένη περίσταση. Αν ο σύντροφός μας δεν μας δώσει μία φορά σημασία, δεν είναι απαθής. Οι επιθετικές απόλυτες και οι ολοκληρωτικές κρίσεις δεν είναι αποτελεσματικές. Εκνευρίζουν, μειώνουν τους ανθρώπους και δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στις σχέσεις. Ταυτόχρονα, κάνουν τους δέκτες αυτών των μηνυμάτων να δημιουργήσουν λανθασμένη εντύπωση για τον εαυτό τους, τους προτρέπουν να δημιουργήσουν μια αρνητική ιστορία στο μυαλό τους για εκείνους.
Advertisment
Και ό,τι ιστορία δημιουργήσουμε στο μυαλό μας για μας θα κάνουμε τις ανάλογες πράξεις για να την επιβεβαιώσουμε στην πραγματικότητά μας. Αν πεις στο σύντροφό σου ότι είναι απαθής αρκετές φορές και με έντονο τρόπο, μπορεί να τον πείσεις ότι είναι απαθής και να αρχίσει να συμπεριφέρεται ως απαθής. Σε κάθε περίπτωση, όλα ξεκινούν από τη μετάφραση που κάνουμε στο αρχικό γεγονός – που μας φάνηκε απαθές, προβληματικό, αγενές – η οποία πυροδοτεί την αντίδρασή μας.
3) Καθυστερημένη επιθετική αντίδραση
Δηλαδή ενοχλείσαι από κάτι, το κρατάς μέσα σου για ώρες ή για μέρες και κάποια στιγμή το βγάζεις με άσχημο τρόπο. Δεν θυμήθηκε ο σύντροφός σου τα γενέθλιά σου και ύστερα από δύο μέρες κάθεστε να δείτε μια ταινία. Πάει να σ’ αγκαλιάσει, κι εσύ του σπρώχνεις το χέρι μακριά. Ο σύντροφός σου δεν μπορεί να συνδέσει την αντίδρασή σου με την αιτία, με αποτέλεσμα να νιώθει αδικημένος. Χάνεις το δίκιο σου ποικιλοτρόπως δηλαδή, και λόγω της επιθετικής αντίδρασης και λόγω του παράλογου και του άδικου που νιώθει.
Το λογικό είναι να σου πει: «Γιατί φέρεσαι έτσι;» Ακόμη κι αν του εξηγήσεις, θα σου πει: «Αν σε είχε ενοχλήσει, γιατί δεν μου το είπες τόσες μέρες;». Τώρα έχει εκείνος κάτι να σου προσάψει. Ο λόγος που χαλάνε οι άνθρωποι τις σχέσεις τους δεν είναι γιατί έκαναν κάτι πολύ κακό ο ένας στον άλλο, αλλά γιατί όσα έκαναν δεν εκφράστηκαν τη σωστή στιγμή και με τον σωστό τρόπο.
4) Έμμεση αντίδραση
Η έμμεση αντίδραση είναι αυτή που βλέπουμε τόσο συχνά στο περιβάλλον μας· ο αρνητικός σχολιασμός των ανθρώπων γύρω μας. Με εκνευρίζει ένας φίλος μου και τον σχολιάζω σε άλλους φίλους. Μαλώνω με το σύντροφό μου και τον κατηγορώ στη μητέρα μου ή στους φίλους μου. Κερδίζεις όταν έχεις κάθε λόγο να σχολιάσεις και δεν το κάνεις. Και οι λόγοι είναι πολλοί.
Εννέα στις δέκα φορές θα το μάθει ο άνθρωπος που κατηγορήσαμε. Κι αυτό γιατί ο ένας θα μεταφέρει το σχόλιό μας στον άλλον και θα βρεθεί ο καλοθελητής που θα του αποκαλύψει ότι τον κατακρίναμε. Πολλές φορές μέχρι να το μάθει, εμείς τα έχουμε βρει μαζί του. Μόλις όμως αντιλαμβάνεται ότι τον κατηγορήσαμε, οι σχέσεις μας διαταράσσονται και πάλι. Όταν σχολιάζεις κάποιον αρνητικά, μικραίνεις.
Ακόμη και να μην το μάθει, θα νιώθουμε τύψεις που μιλήσαμε άσχημα για εκείνον. Όταν ηρεμήσουμε ή τα βρούμε μαζί του, οι τύψεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες. Τέλος, όταν σχολιάζουμε κάποιον, εμπλέκονται τουλάχιστον δύο. Εκείνος που σχολιάζουμε αρνητικά μικραίνει.
Ακόμη και να μην το μάθει, θα νιώθουμε τύψεις που μιλήσαμε άσχημα για εκείνον. Όταν ηρεμήσουμε ή τα βρούμε μαζί του, οι τύψεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες. Τέλος, όταν σχολιάζουμε κάποιον, εμπλέκονται τουλάχιστον δύο. Εκείνος που σχολιάζουμε αρνητικά και εκείνος στον οποίο τον σχολιάζουμε. Ο τελευταίος, συνειδητά ή ασυνείδητα, θα σκεφτεί: «Αφού τώρα που έχει πρόβλημα με εκείνον τον κατακρίνει, αύριο θα κατακρίνει κι εμένα σε κάποιον άλλον αν δοκιμαστεί η σχέση μας».
Χάνουμε επομένως την αξιοπιστία μας και την ευκαιρία να αναπτύξουμε μια πιο ουσιαστική σχέση και με τους δύο συμμετέχοντες στον αρνητικό σχολιασμό. Όσο πλησιάζουμε το μικροπρεπές, τόσο κινδυνεύουμε να του μοιάσουμε. Όταν το σχολιάζουμε αρνητικά, γινόμαστε σαν αυτό. Οι σπουδαίοι μιλάνε για τα σπουδαία. Προπάντων πράττουν γι’ αυτά. Δεν έχουν χρόνο για όλα τ’ άλλα. Όλα τ’ άλλα έχουν χρόνο γι’ αυτούς.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Νικόλα Σμυρνάκη “Να ευτυχήσω για να πετύχω ή Να πετύχω για να ευτυχήσω;” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα
