Οι άνθρωποι παράγουν 300 εκατομμύρια τόνους πλαστικού κάθε χρόνο και παρά τις μεγάλες μας προσπάθειες, μικρότερο ποσοστό από 10 τις εκατό καταλήγει στην ανακύκλωση. Υπάρχει άραγε κάποιος καλύτερος τρόπος για να απαλλαγούμε από αυτό; Η μικροβιολόγος Μόργκαν Βαγκ μελετάει ένα είδος βακτηρίων, το οποίο μετά από κάποιες προσαρμογές, έχει εμφανίσει την απίστευτη ικανότητα να τρώει πλαστικό — και θα μπορούσε να μας βοηθήσει να λύσουμε το ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα της μόλυνσης.
Διαβάστε εδώ ολόκληρη την ομιλία
00:05
Πλαστικό: όλοι γνωρίζετε γι’ αυτό και ίσως να μην το συμπαθείτε ιδιαίτερα, αλλά κατά πάσα πιθανότητα το χρησιμοποιείτε κάθε μέρα. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μέχρι το 2050, το πλαστικό στους ωκεανούς θα είναι περισσότερο από τα ψάρια.
Advertisment
00:20
Παρά τις τεράστιες προσπάθειες μας, μόνο το εννιά τις εκατό του πλαστικού που χρησιμοποιούμε καταλήγει στην ανακύκλωση. Το χειρότερο βέβαια είναι ότι το πλαστικό είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και έτσι οι ερευνητές υπολογίζουν ότι χρειάζεται γύρω στα 500 με 5.000 χρόνια, για να διασπαστεί πλήρως. Αποβάλλει βλαβερούς χημικούς ρύπους στους ωκεανούς μας, στη γη, στο φαγητό, στο νερό και μέσα μας.
00:52
Πώς λοιπόν καταλήξαμε με τόσα απορρίμματα πλαστικού; Βασικά, είναι απλό. Το πλαστικό είναι ανθεκτικό, φθηνό, πρακτικό και βρίσκεται παντού. Αλλά τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει και κάτι άλλο που είναι ανθεκτικό, φθηνό, προσαρμόσιμο και βρίσκεται παντού. Επίσης η έρευνα μου δείχνει ότι ίσως αυτό μπορεί να βοηθήσει με το πρόβλημα που έχουμε με τη μόλυνση από πλαστικό.
01:16
Αναφέρομαι στα βακτήρια. Τα βακτήρια είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί, αόρατοι με γυμνό μάτι που ζουν παντού, σε κάθε είδους διαφορετικό περιβάλλον και σε ακραίες συνθήκες, όπως στα σωθικά του ανθρώπου, στο έδαφος, στο δέρμα, σε οπές του θαλάσσιου εδάφους και αντέχει θερμοκρασίες μέχρι 370° βαθμών Κελσίου. Τα βακτήρια ζουν παντού, σε κάθε είδους περιβάλλον και σε ακραίες συνθήκες. Έτσι, αναγκάζονται να είναι δημιουργικά όσον αφορά την πηγή της τροφής τους. Επίσης, υπάρχουν σε αφθονία. Ερευνητές εκτιμούν ότι υπάρχουν περίπου πέντε οκτάκις εκατομμύρια — αυτός ο αριθμός είναι το πέντε με 30 μηδενικά — βακτήρια στον πλανήτη. Αν αναλογιστούμε λοιπόν, ότι εμείς οι άνθρωποι παράγουμε 300 εκατομμύρια τόνους πλαστικού κάθε χρόνο, θα τολμούσα να πω, ότι τα νούμερα του πλαστικού, φαντάζουν ταπεινά συγκριτικά με των βακτηρίων.
Advertisment
02:17
Αφού λοιπόν έκανα αυτή την παρατήρηση και έχοντας μάθει για τους δημιουργικούς τρόπους που τα βακτήρια βρίσκουν την τροφή τους, άρχισα να σκέφτομαι: θα μπορούσαν τα βακτήρια σε περιβάλλοντα μολυσμένα από πλαστικό, να βρουν τον τρόπο ώστε να τρέφονται με πλαστικό; Σ’ αυτή λοιπόν την ερώτηση αποφάσισα να βρω απάντηση, πριν από μερικά χρόνια. Για καλή μου τύχη, κατάγομαι από μία από τις πιο μολυσμένες πόλεις στην Αμερική, το Χιούστον του Τέξας.
02:45
(Γελάει)
02:47
Μόνο στην πόλη μου, υπάρχουν επτά τοποθεσίες που έχουν χαρακτηριστεί επικίνδυνες λόγω μόλυνσης. Αυτές οι τοποθεσίες είναι τόσο μολυσμένες, που ο καθαρισμός τους έχει οριστεί από την κυβέρνηση ως εθνική προτεραιότητα. Έτσι, αποφάσισα να περπατήσω γύρω από αυτές τις περιοχές και να συλλέξω δείγμα από το έδαφος, το οποίο να είναι γεμάτο βακτήρια. Άρχισα να παίζω με ένα πρωτόκολλο, που είναι ο φανταχτερός τρόπος να πεις επιστημονικά μια συνταγή. Αυτό που προσπαθούσα να μαγειρέψω, ήταν ένα μέσο χωρίς άνθρακα ή αλλιώς ένα περιβάλλον χωρίς τροφή. Ένα περιβάλλον χωρίς τoν συνηθισμένο άνθρακα ή φαγητό, που χρειάζονται τα βακτήρια για να επιβιώσουν.
03:27
Σ’ αυτό το περιβάλλον λοιπόν, θα παρείχα στα βακτήρια μου μία μόνο πηγή άνθρακα ή φαγητού. Θα τάιζα τα βακτήρια μου με τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο ή πλαστικό PET. Το πλαστικό PET είναι το πιο συχνό σε παραγωγή πλαστικό σε όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιείται σε κάθε είδους δοχεία φαγητού και ποτού, με το πιο διαβόητο παράδειγμα να είναι τα πλαστικά μπουκάλια του νερού, τα οποία εμείς οι άνθρωποι, χρησιμοποιούμε σε αναλογία ενός εκατομμυρίου το λεπτό. Αυτό λοιπόν που θα έκανα, είναι ότι ουσιαστικά θα έβαζα τα βακτήρια μου σε αποκλειστική διατροφή πλαστικού PΕΤ και θα έβλεπα αν κάποια επιβιώσουν ή ακόμα καλύτερα, αν ευδοκιμήσουν.
04:14
Βλέπετε, ένα τέτοιο πείραμα θα λειτουργούσε σαν απεικόνιση των βακτηρίων που έχουν προσαρμοστεί στο μολυσμένο με πλαστικό περιβάλλον και έχουν εξελίξει την απίστευτη ικανότητα να τρώνε πλαστικό PET. Χρησιμοποιώντας αυτήν την απεικόνιση, εντόπισα κάποια βακτήρια, που είχαν κάνει ακριβώς αυτό. Αυτά τα βακτήρια είχαν βρει τον τρόπο να φάνε το πλαστικό PET.
04:40
Πώς το κάνουν αυτό; Βασικά είναι σχετικά απλό. Ακριβώς όπως οι άνθρωποι μετατρέπουν τον άνθρακα ή το φαγητό σε κομμάτια από ζάχαρα που στη συνέχεια του δίνουν ενέργεια έτσι κάνουν και τα βακτήριά μου. Τα βακτήρια μου βέβαια έχουν καταφέρει να κάνουν αυτή τη διαδικασία χώνεψης στο σκληρό και ανθεκτικό πλαστικό PET.
05:03
Για να γίνει αυτό, τα βακτήριά μου χρησιμοποιούν μια ειδική έκδοση, αυτών που ονομάζονται ένζυμα. Τα ένζυμα είναι απλές ενώσεις που υπάρχουν σε όλα τα ζωντανά πλάσματα. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ενζύμων, αλλά η βασική τους λειτουργία είναι να επιταχύνουν τις διαδικασίες, όπως η χώνεψη που μετατρέπει την τροφή σε ενέργεια. Για παράδειγμα, εμείς οι άνθρωποι έχουμε ένα ένζυμο που λέγεται αμυλάση, το οποίο μας βοηθάει να διασπάμε σύνθετους υδατάνθρακες, όπως το ψωμί σε μικρές μερίδες ζαχάρων που χρησιμοποιούμε στη συνέχεια για ενέργεια. Τα βακτήρια μου έχουν ένα ειδικό ένζυμο που ονομάζεται λιπάση, το οποίο προσκολλάται στο σκληρό και ανθεκτικό πλαστικό και βοηθάει στη διάσπασή του σε μικρά κομμάτια ζαχάρων, που στη συνέχεια χρησιμοποιούν τα βακτήριά μου για ενέργεια. Έτσι βασικά, το πλαστικό PET μετατρέπεται από σκληρή, ανθεκτική και άφθαρτη μολυσματική ουσία, σε ένα γευστικότατο γεύμα για τα βακτήριά μου. Δεν ακούγεται τέλειο;
06:01
Δεδομένου και του μεγέθους του προβλήματος της μόλυνσης από πλαστικό, θεωρώ ότι ακούγεται και σχετικά χρήσιμο. Οι στατιστικές που μοιράστηκα μαζί σας, που δείχνουν πόσα απορρίμματα πλαστικού έχουν συσσωρευτεί στον πλανήτη μας, είναι τελείως αποθαρρυντικά. Είναι τρομακτικά. Νομίζω επίσης ότι δίνουν έμφαση στο ότι ενώ η μείωση, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση είναι σημαντικά, από μόνα τους δεν αποτελούν τη λύση στο πρόβλημα. Εδώ ακριβώς πιστεύω ότι τα βακτήρια μπορούν να φανούν χρήσιμα.
06:35
Καταλαβαίνω βέβαια και γιατί η ιδέα της χρήσης των βακτηρίων ίσως αγχώσει μερικούς ανθρώπους. Στο κάτω κάτω αν τα βακτήρια είναι παντού και υπάρχουν κάποια που τρώνε πλαστικό, δεν υπάρχει η πιθανότητα να διασκορπιστούν στο περιβάλλον και να προκαλέσουν χάος; Η απάντηση σ’ αυτό είναι όχι και θα σας πω αμέσως το γιατί. Αυτά τα βακτήρια βρίσκονται ήδη στο περιβάλλον. Τα βακτήρια στην έρευνα δεν είναι γενετικά τροποποιημένα, τερατόμορφα μικρόβια. Είναι βακτήρια που έχουν εξελιχθεί φυσικά, με την προσαρμογή τους στο μολυσμένο με πλαστικό περιβάλλον και την ανάπτυξη της φοβερής ικανότητας να τρώνε PET πλαστικό.
07:19
Έτσι η διαδικασία των βακτηρίων να τρώνε πλαστικό, γίνεται μια φυσική διαδικασία. Είναι βέβαια μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Επίσης έχουμε ακόμα πολλή δουλειά μπροστά μας, μέχρι να καταλάβουμε πώς να επισπεύσουμε αρκετά αυτή τη διαδικασία. Η έρευνα μου ασχολείται με το πώς μπορεί να γίνει αυτό με τη χρήση μιας σειράς ακτίνων UV, ή αλλιώς, υπεριώδους ακτινοβολίας, όπου ουσιαστικά ανατινάσσεται το πλαστικό PET με τo φως του ήλιου. Αυτό το κάνουμε γιατί το φως του ήλιου, λειτουργεί όπως ο κόπανος στη μπριζόλα, μετατρέπει τα μεγάλα, σκληρά, ανθεκτικά κομμάτια πλαστικού PET σε πιο μαλακά και πιο εύκολα στη μάσηση για τα βακτήρια.
08:01
Αυτό που κυρίως επιδιώκει να κάνει η έρευνά μου, είναι να δημιουργήσει ένα ορισμένο σύστημα βιομηχανικής κλίμακας, χωρίς άνθρακα παρόμοιο με αυτό του λιπάσματος, όπου τα βακτήρια μπορούν να ευδοκιμήσουν σε ένα περιορισμένο σύστημα, όπου η μόνη τους πηγή τροφής είναι πλαστικά απορρίμματα PET. Φανταστείτε κάποτε να μπορείτε να πετάτε όλα τα πλαστικά σας απορρίμματα στον κάδο έξω από το σπίτι σας που θα κατέληγε σε μονάδες ειδικές για τα πλαστικά, που λειτουργούν με βακτήρια. Πιστεύω ότι με λίγη σκληρή δουλειά, αυτό μπορεί να γίνει απτή πραγματικότητα.
08:38
Τα βακτήρια αυτά δεν αποτελούν την τελειωτική λύση. Αλλά έχοντας υπόψιν τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία είναι ξεκάθαρο ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε και κάτι παραπάνω. Επειδή δυστυχώς το πρόβλημα της ρύπανσης από πλαστικά είναι επείγον. Τα βακτήρια ίσως είναι μια σημαντική παράμετρος για τη λύση του προβλήματος.
08:59
Σας ευχαριστώ.
09:00
(Χειροκρότημα)
