Η περιοχή της οροσειράς του Ινδοκούχου στα Ιμαλάια είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε απόθεμα πάγου στη Γη, μετά τον Βόρειο και Νότιο Πόλο – και αν οι τωρινοί ρυθμοί με τους οποίους οι παγετώνες λιώνουν διατηρηθούν, τα δύο τρίτα των παγετώνων θα έχουν πιθανότατα λιώσει ως το τέλος του αιώνα που διανύουμε. Τι θα συμβεί αν τους αφήσουμε να λιώσουν;
Ο περιβαλλοντολόγος και πρώην πρωθυπουργός του Μπουτάν, Τσέρινγκ Τομπγκάι, μοιράζεται τις εξελίξεις από τους «υδάτινους πυλώνες της Ασίας», απευθύνοντας ένα επείγον κάλεσμα για τη δημιουργία μιας διακυβερνητικής υπηρεσίας για την προστασία των παγετώνων – και τη σωτηρία σχεδόν δύο δισεκατομμυρίων ανθρώπων από καταστροφικές πλημμύρες που θα κατέστρεφαν τις καλλιέργειες και τον βιοπορισμό τους.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία
00:05
Στις 17 Οκτωβρίου 2009, ο πρόεδρος των Μαλδίβων, Μοχάμεντ Νασίντ, έκανε κάτι ασυνήθιστο. Συγκάλεσε υπουργικό συμβούλιο κάτω από τη θάλασσα. Πήγε κυριολεκτικά για κατάδυση με τους υπουργούς του, για να προειδοποιήσει τον κόσμο ότι η χώρα του μπορεί να βυθιστεί αν δεν ελέγξουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη.
00:35
Τώρα, δεν ξέρω αν κατάφερε να περάσει το μήνυμά του ή όχι, αλλά σίγουρα κέρδισε την προσοχή μου. Είδα ένα πολιτικό τέχνασμα. Βλέπετε, είμαι πολιτικός, και τα προσέχω αυτά. Και ας είμαστε ειλικρινείς, οι Μαλδίβες είναι μακριά από τον τόπο μου -η χώρα μου είναι το Μπουτάν- οπότε δεν έχασα και τον ύπνο μου για την επικείμενη μοίρα τους.
Advertisment
01:00
Λιγότερο από δυο μήνες αργότερα, είδα ένα ακόμη πολιτικό τέχνασμα. Αυτή τη φορά, ο πρωθυπουργός του Νεπάλ συγκάλεσε υπουργικό συμβούλιο στο Έβερεστ. Ανέβασε όλους τους υπουργούς μέχρι πάνω στο καταφύγιο του Έβερεστ για να προειδοποιήσει τον κόσμο για το λιώσιμο των παγετώνων των Ιμαλαΐων. Λέτε αυτό με ταρακούνησε; Να είστε σίγουροι. Ζω στα Ιμαλάια. Αλλά ανησύχησα τόσο ώστε να χάσω τον ύπνο μου; Όχι. Δεν ήμουν έτοιμος να αφήσω ένα πολιτικό τέχνασμα να χαλάσει τον ύπνο μου.
01:42
(Γέλια)
01:44
Ας προχωρήσουμε τώρα δέκα χρόνια μετά. Το Φεβρουάριο αυτού του έτους, είδα αυτή την αναφορά. Η αναφορά αυτή καταλήγει, στην ουσία, στο ότι το 1/3 των παγετώνων της οροσειράς του Ινδοκούχου στα Ιμαλάια θα μπορούσε να λιώσει ως το τέλος του αιώνα. Αλλά μόνο εφόσον, εφόσον μπορέσουμε να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αλλιώς, αν δεν μπορούμε, οι παγετώνες θα λιώσουν πολύ πιο γρήγορα.
02:24
1,5 βαθμός Κελσίου. «Αποκλείεται», σκέφτηκα. Ακόμα και οι φιλόδοξοι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού μιλούν για περιορισμό της υπερθέρμανσης στους 2 βαθμούς Κελσίου. Ο 1,5 βαθμός είναι το καλύτερο δυνατό σενάριο. «Δεν μπορεί να είναι αλήθεια», σκέφτηκα. Η οροσειρά του Ινδοκούχου Ιμαλαΐων είναι το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα πάγου παγκοσμίως, μετά τον Βόρειο και Νότιο Πόλο. Για αυτό και λέγεται και «Τρίτος Πόλος». Υπάρχει πολύς πάγος στην περιοχή. Και ναι, οι παγετώνες λιώνουν. Το ξέρουμε αυτό. Επισκέφτηκα αυτούς στη χώρα μου. Τους έχω δει, και, ναι, λιώνουν. Είναι ευάλωτοι. «Αλλά δεν μπορεί να είναι τόσο ευάλωτοι», θυμάμαι να σκέφτομαι.
03:12
Και αν τελικά είναι; Τι κι αν οι παγετώνες μας λιώσουν πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο υπολογίζω; Αν οι παγετώνες μας είναι πολύ πιο ευάλωτοι απ’ όσο νομίζαμε παλαιότερα; Κι αν, ως αποτέλεσμα, οι παγετώδεις λίμνες -αυτές είναι λίμνες που σχηματίζονται όταν λιώνουν οι παγετώνες- αν αυτές οι λίμνες ξεχειλίσουν υπό το βάρος του πρόσθετου νερού; Και αν αυτές οι πλημμύρες φτάσουν σε άλλες παγετώδεις λίμνες, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερες υπερχειλίσεις; Αυτό θα προκαλούσε πρωτοφανείς ραγδαίες πλημμύρες στη χώρα μου. Αυτό θα κατέστρεφε τη χώρα μου. Θα έσπερνε τον όλεθρο στη χώρα μου. Αυτό θα μπορούσε κυριολεκτικά να καταστρέψει τη γη μας, τον βιοπορισμό μας, τον τρόπο ζωής μας.
04:01
Αυτή η αναφορά λοιπόν μου κέντρισε την προσοχή με τρόπο που τα πολιτικά τεχνάσματα δεν μπορούσαν. Είχε συνταχθεί από το Διεθνές Κέντρο για την Ενοποιημένη Ανάπτυξη των Βουνών, ή ICIMOD, που έχει έδρα στο Νεπάλ. Επιστήμονες και ειδικοί έχουν μελετήσει τους παγετώνες μας επί δεκαετίες, και η αναφορά τους με κράτησε ξάγρυπνο τη νύχτα, αγωνιώντας για τα άσχημα νέα και το τι σημαίνουν για τη χώρα μου και τον λαό μου. Μετά από πολλές ξάγρυπνες νύχτες, πήγα στο Νεπάλ να επισκεφτώ το ICIMOD.
04:38
Βρήκα μια ομάδα εξαιρετικά ικανών και αφοσιωμένων επιστημόνων εκεί, και μου είπαν τα εξής.
04:45
Πρώτον: Οι παγετώνες του Ινδοκούχου λιώνουν ήδη εδώ και καιρό. Πάρτε αυτόν τον παγετώνα για παράδειγμα. Είναι στο Όρος Έβερεστ. Όπως βλέπετε, αυτός ο ογκώδης παγετώνας έχει ήδη χάσει μεγάλο τμήμα του πάγου του.
05:05
Δεύτερον: οι παγετώνες λιώνουν πολύ πιο γρήγορα – τόσο γρήγορα που με μόλις 1,5 βαθμό αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, το ένα τρίτο των παγετώνων θα έλιωναν. Με δύο βαθμούς αύξησης, οι μισοί παγετώνες θα εξαφανίζονταν. Και αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, τα δύο τρίτα των παγετώνων θα χάνονταν.
05:33
Τρίτον: υπερθέρμανση σημαίνει ότι τα βουνά μας δέχονται περισσότερη βροχή και λιγότερο χιόνι… και, σε αντίθεση με τη χιονόπτωση, η βροχή λιώνει τον πάγο, πληγώνοντας την υγεία των παγετώνων μας.
05:49
Τέταρτον: η μόλυνση στην περιοχή έχει αυξήσει την ποσότητα μαύρου άνθρακα που αποθηκεύεται στους παγετώνες. Ο μαύρος άνθρακας είναι σαν την στάχτη. Ο μαύρος άνθρακας απορροφά θερμότητα και επιταχύνει το λιώσιμο των πάγων.
06:05
Συνοψίζοντας, οι παγετώνες μας λιώνουν ταχύτατα, και η υπερθέρμανση τους κάνει να λιώνουν ακόμα πιο γρήγορα.
06:16
Αλλά τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι 240 εκατομμύρια άνθρωποι που μένουν στην περιοχή του Ινδοκούχου Ιμαλαΐων -σε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Ινδία, Κίνα, Νεπάλ, Μπαγκλαντές, Μιανμάρ και στην αγαπημένη μου χώρα, το Μπουτάν- αυτοί οι άνθρωποι θα επηρεαστούν άμεσα. Όταν λιώσουν οι παγετώνες, όταν η βροχή θα είναι πολλή και το χιόνι λιγότερο, θα υπάρξουν τεράστιες αλλαγές στη συμπεριφορά του νερού. Θα υπάρξουν περισσότερες ακρότητες: πιο έντονη βροχή, περισσότερες ξαφνικές πλημμύρες και κατολισθήσεις, περισσότερες υπερχειλίσεις παγετωδών λιμνών. Όλα αυτά θα προκαλέσουν ανυπολόγιστη καταστροφή σε μια περιοχή που ήδη φιλοξενεί μέρος του φτωχότερου πληθυσμού της Γης.
07:07
Αλλά δεν είναι μόνο οι άνθρωποι στην κοντινή περιοχή που θα επηρεαστούν. Όσοι μένουν χαμηλότερα θα χτυπηθούν επίσης σκληρά. Και αυτό γιατί 10 από τα μεγάλα ποτάμια πηγάζουν από την οροσειρά του Ινδοκούχου των Ιμαλαΐων. Οι ποταμοί αυτοί παρέχουν σημαντική ποσότητα νερού για τη γεωργία και πόσιμο νερό σε πάνω από 1,6 δισεκατομμύρια που ζουν στα χαμηλά. Αυτό ισοδυναμεί με έναν στους πέντε. Για αυτό και η οροσειρά του Ινδοκούχου λέγεται και «υδάτινοι πυλώνες της Ασίας».
07:47
Αλλά όταν λιώσουν οι πάγοι, όταν οι μουσώνες δυναμώσουν, αυτοί οι ποταμοί προφανώς θα πλημμυρίσουν, επομένως θα υπάρξουν κατακλυσμοί όταν δεν θα υπάρχει ανάγκη για νερό και οι ξηρασίες θα είναι συχνό φαινόμενο, όταν θα υπάρχει τεράστια ανάγκη για νερό. Εν ολίγοις, ο υδάτινος πυλώνας της Ασίας θα καταρρεύσει, και αυτό θα είναι καταστροφικό για το ένα πέμπτο της ανθρωπότητας.
08:18
Ο υπόλοιπος κόσμος θα έπρεπε να νοιαστεί; Θα έπρεπε εσείς, για παράδειγμα, να νοιαστείτε; Θυμηθείτε, εγώ δεν νοιάστηκα όταν άκουσα ότι οι Μαλδίβες μπορεί να βυθιστούν στο νερό. Και αυτός είναι ο πυρήνας του προβλήματος, έτσι; Δεν μας νοιάζει. Δεν μας νοιάζει μέχρι να μας αφορά προσωπικά. Εννοώ, ξέρουμε. Ξέρουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός. Ξέρουμε ότι αντιμετωπίζουμε δραστικές, δραματικές αλλαγές. Ξέρουμε ότι πλησιάζει γρήγορα. Και πάλι, οι περισσότεροι από εμάς φερόμαστε σαν όλα να είναι φυσιολογικά. Πρέπει λοιπόν να νοιαστούμε, όλοι μας, και αν δεν νοιάζεστε για αυτούς που επηρεάζονται από το λιώσιμο των πάγων, να νοιάζεστε τουλάχιστον για τους εαυτούς σας. Γιατί η οροσειρά του Ινδοκούχου – ολόκληρη η περιοχή είναι σαν τον σφυγμό του πλανήτη. Αν η περιοχή ασθενήσει, ολόκληρος ο πλανήτης θα υποφέρει στο τέλος. Και τώρα, με τους παγετώνες να λιώνουν ραγδαία, η περιοχή δεν ασθενεί απλώς – κραυγάζει για βοήθεια.
09:31
Και πώς θα επηρεάσει αυτό τον υπόλοιπο κόσμο; Ένα προφανές σενάριο είναι η πιθανή αποσταθεροποίηση από τα δεκάδες εκατομμύρια περιβαλλοντικών προσφύγων, που θα αναγκαστούν να μετακινηθούν λόγω έλλειψης ή ανεπάρκειας νερού, ή γιατί τα μέσα επιβίωσής τους θα έχουν καταστραφεί από το λιώσιμο των πάγων. Ένα άλλο σενάριο που δεν μπορούμε να πάρουμε αψήφιστα είναι η πιθανή διαμάχη για το νερό, και η πολιτική αποσταθεροποίηση σε μια περιοχή με τρεις πυρηνικές δυνάμεις: Κίνα, Ινδία, Πακιστάν.
10:12
Πιστεύω ότι η κατάσταση στην περιοχή μας είναι αρκετά σοβαρή ώστε να δικαιολογεί τη δημιουργία μιας νέας διακυβερνητικής υπηρεσίας. Ως γέννημα από αυτό το μέρος του κόσμου, θέλω να προτείνω εδώ, σήμερα, τη δημιουργία του Συμβουλίου του Τρίτου Πόλου, ενός διακυβερνητικού οργανισμού υψηλού επιπέδου, επιφορτισμένου με τη μοναδική ευθύνη της προστασίας της τρίτης μεγαλύτερης αποθήκης πάγου στον κόσμο. Ένα Συμβούλιο του Τρίτου Πόλου θα αποτελούταν και από τις οχτώ χώρες της περιοχής ως χώρες μέλη, ως ισότιμες χώρες μέλη, και θα μπορούσε να περιέχει και αντιπροσωπευτικούς οργανισμούς και άλλες χώρες που έχουν κεκτημένα δικαιώματα στην περιοχή ως μέλη χωρίς δικαίωμα ψήφου. Αλλά η ευρύτερη ιδέα είναι να φέρουμε μαζί όλα τα μέλη για να εργαστούν μαζί. Να εργαστούν μαζί για να επιβλέπουν την υγεία των παγετώνων, για να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές προστασίας των παγετώνων μας, και κατ’ επέκταση να προστατέψουν τα δισεκατομμύρια που εξαρτώνται από τους παγετώνες μας.
11:29
Πρέπει να εργαστούμε μαζί, γιατί το να σκέφτεστε παγκόσμια και να δράτε τοπικά… δεν λειτουργεί. Το δοκιμάσαμε στο Μπουτάν. Κάναμε υπεράνθρωπες θυσίες για να δράσουμε τοπικά… κι ενώ οι ατομικές τοπικές προσπάθειες θα παραμείνουν σημαντικές, δεν μπορούν να τα βάλουν με την επέλαση της κλιματικής αλλαγής. Για να τα βάλουμε με την κλιματική αλλαγή, πρέπει να δουλέψουμε μαζί. Πρέπει να σκεφτόμαστε παγκόσμια και να δρούμε περιφερειακά. Όλη η περιοχή πρέπει να συσπειρωθεί, να συνεργαστεί, να παλέψει μαζί κατά της κλιματικής αλλαγής, να ακουστούν μαζί οι φωνές μας.
12:19
Και αυτό περιλαμβάνει την Ινδία και την Κίνα. Πρέπει να επιταχύνουν τον ρυθμό τους. Πρέπει να ηγηθούν της προσπάθειας προστασίας των παγετώνων μας. Και για αυτό, αυτές οι δυο χώρες, αυτοί οι ισχυροί γίγαντες, πρέπει να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, να ελέγξουν την ατμοσφαιρική μόλυνση και να ηγηθούν της μάχης. Να ηγηθούν της παγκόσμιας μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής. Και με μια νέα αίσθηση του επείγοντος. Μόνο τότε -και πάλι, μόνο ίσως- η περιοχή μας και οι άλλες περιοχές που βασίζονται στους παγετώνες μας θα έχουν πιθανότητες να αποφύγουν τεράστιες καταστροφές.
13:07
Ο χρόνος τελειώνει. Πρέπει όλοι μαζί να δράσουμε, τώρα κιόλας. Ειδάλλως, όταν το υπουργικό συμβούλιο του Νεπάλ ξαναβρεθεί στο Έβερεστ, το επιβλητικό εκείνο φόντο ίσως να μοιάζει πολύ διαφορετικό. Και αν αυτό συμβεί, αν λιώσουν οι παγετώνες μας, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα πνίξει και τις Μαλδίβες. Και, αν και μπορούν να συγκαλούν υπουργικά συμβούλια κάτω από το νερό για να στείλουν στον κόσμο ένα μήνυμα SOS, η χώρα τους μπορεί να επιζήσει μόνο αν τα νησιά διασωθούν.
13:54
Οι Μαλδίβες απέχουν ακόμα πολύ. Τα νησιά τους απέχουν πολύ από τον τόπο μου. Αλλά τώρα, προσέχω πολύ περισσότερο το τι συμβαίνει εκεί πέρα.
14:12
Σας ευχαριστώ πολύ.
14:14
(Χειροκρότημα)
