Πολλοί σύγχρονοι ψυχολόγοι της προσωπικότητας πιστεύουν ότι υπάρχουν 5 βασικές διαστάσεις της προσωπικότητας, οι οποίες αποκαλούνται και «Big 5». Οι 5 ευρύτεροι τύποι προσωπικότητας είναι οι: νευρωτισμός, εξωστρέφεια, ανοιχτή αντίληψη, δεκτικότητα και ευσυνειδησία.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες προσωπικότητας οι οποίες έχουν αποπειραθεί να καταγράψουν τον πλήρη αριθμό των χαρακτηριστικών προσωπικότητας που υπάρχουν. Πρώιμες θεωρίες αναφέρουν διάφορα πιθανά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα ο Gordon Allport ο οποίος είχε καταγράψει 4.000 διαφορετικά, ο Raymond Cattell με τα 16 βασικούς παράγοντες προσωπικότητας και η θεωρία των 3 παραγόντων του Hans Eysenck.
Advertisment
Ωστόσο, πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η θεωρία του Cattell ήταν αρκετά περίπλοκη και του Eysenck πολύ περιοριστική. Συνεπώς, οι περισσότεροι θεωρητικοί στράφηκαν στη θεωρία των 5 παραγόντων που περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά που λειτουργούν ως οικοδομικές βάσεις για το «χτίσιμο» της προσωπικότητας.
Ποιοι είναι οι 5 βασικοί τύποι προσωπικότητας
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι κάθε ένας από τους 5 αυτούς παράγοντες προσωπικότητας αναπαριστά μια κλίμακα με δύο άκρα. Για παράδειγμα, η εξωστρέφεια αναπαριστά ουσιαστικά ένα συνεχές ανάμεσα στην ακραία εξωστρέφεια και στην ακραία εσωστρέφεια. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι τοποθετούνται κάπου στη μέση αυτής της κλίμακας.
Ανοιχτή αντίληψη
Ο τύπος αυτός αναφέρεται κυρίως στα χαρακτηριστικά της φαντασίας και της διορατικότητας. Οι άνθρωποι που διαθέτουν πιο έντονα αυτά τα χαρακτηριστικά τείνουν να έχουν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων. Είναι περίεργοι για τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους και λαχταρούν να μαθαίνουν νέα πράγματα, αλλά και να απολαμβάνουν νέες εμπειρίες.
Advertisment
Όσοι επίσης ανήκουν περισσότερο σε αυτή την κατηγορία είναι πιο περιπετειώδεις και δημιουργικοί. Όσοι δεν διαθέτουν ιδιαίτερα τέτοια στοιχεία είναι πιο συντηρητικοί και δυσκολεύονται να αναπτύξουν αφηρημένη σκέψη.
Ευσυνειδησία
Τα κύρια στοιχεία αυτής της διάστασης περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα σκέψης, καλό έλεγχο των παρορμήσεων και συμπεριφορές που προσανατολίζονται σε στόχους. Οι υψηλά ευσυνείδητοι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο οργανωμένοι και να σκέφτονται τις λεπτομέρειες. Προλαμβάνουν, σκέφτονται για το πώς η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους και έχουν επίγνωση των χρονοδιαγραμμάτων.
Εξωστρέφεια
Η εξωστρέφεια χαρακτηρίζεται από κοινωνικότητα, αυτοπεποίθηση, ζωτικότητα, ενθουσιασμό και έντονη συναισθηματική εκφραστικότητα. Όσοι διαθέτουν αρκετά αυτά τα χαρακτηριστικά τείνουν να «ρουφούν» ενέργεια από κοινωνικές καταστάσεις. Όντας δίπλα σε άλλους ανθρώπους, μπορούν να νιώσουν ενθουσιώδεις.
Όσοι διαθέτουν χαμηλά επίπεδα εξωστρέφειας είναι πιο συγκρατημένοι και ξοδεύουν λιγότερη ενέργεια σε κοινωνικά περιβάλλοντα. Για εκείνους, οι κοινωνικές περιστάσεις τους «ρουφούν» ενέργεια και οι εσωστρεφείς τείνουν να αποζητούν στιγμές μοναχικότητας.
Δεκτικότητα
Αυτή η διάσταση προσωπικότητας περιλαμβάνει στάσεις όπως εμπιστοσύνη, αλτρουισμό, καλοσύνη, τρυφερότητα και άλλες προκοινωνικές συμπεριφορές. Όσοι έχουν αρκετά αυτά τα στοιχεία τείνουν να είναι συνεργάσιμοι, ενώ η άλλη πλευρά τείνει να είναι πιο ανταγωνιστική και κάποιες φορές χειριστική.
Νευρωτισμός
Η νευρωτισμός χαρακτηρίζεται κυρίως από θλίψη, μεταπτώσεις της διάθεσης και συναισθηματική αστάθεια. Όσοι έχουν αρκετά αυτά τα χαρακτηριστικά τείνουν να αλλάζουν διάθεση συχνά, να εμφανίζουν άγχος, να είναι συχνά ευερέθιστοι και θλιμμένοι. Όσοι δεν διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό αυτά τα στοιχεία τείνουν να είναι πιο σταθεροί και συναισθηματικά ανθεκτικοί.
[toggle title="Πηγές"]
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8776880
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5068715/
[/toggle]
