,

Το παράδοξο του χιμπατζή: Η συναισθηματική μας πλευρά μπορεί να γίνει ο καλύτερος φίλος ή ο χειρότερος εχθρός

Όταν ήσαστε στη μήτρα, δύο διαφορετικοί εγκέφαλοι, ο μετωπιαίος (Άνθρωπος) και ο μεταιχμιακός (Χιμπατζής, μια συναισθηματική μηχανή), αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο

Το παράδοξο του χιμπατζή: Η συναισθηματική μας πλευρά μπορεί να γίνει ο καλύτερος φίλος ή ο χειρότερος εχθρός

Όταν ήσαστε στη μήτρα, δύο διαφορετικοί εγκέφαλοι, ο μετωπιαίος (Άνθρωπος) και ο μεταιχμιακός (Χιμπατζής, μια συναισθηματική μηχανή), αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο και μετά συστήθηκαν μεταξύ τους, σχηματίζοντας συνδέσμους ή συνάψεις. Το πρόβλημα είναι ότι διαπίστωσαν πως δεν συμφωνούσαν για τα περισσότερα πράγματα.

Οποιοσδήποτε από αυτούς τους δύο εγκεφάλους ή αυτά τα δύο όντα θα μπορούσε να ελέγχει τη ζωή σας μόνος του, αλλά προσπαθούν να συνεργαστούν και έτσι δημιουργούνται προβλήματα. Ο Άνθρωπος και ο Χιμπατζής έχουν ανεξάρτητες προσωπικότητες με διαφορετικές προτεραιότητες, διαφορετικό τρόπο σκέψης και διαφορετικές λειτουργίες. Στην ουσία, μέσα στο κεφάλι σας υπάρχουν δύο πλάσματα.

Advertisment

Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι μόνο ένα από αυτά είστε εσείς, και αυτό είναι ο Άνθρωπος. Ο Χιμπατζής είναι η συναισθηματική μηχανή που όλοι διαθέτουμε. Σκέφτεται ανεξάρτητα από εμάς και μπορεί να πάρει αποφάσεις. Εκφράζει συναισθηματικές σκέψεις και συναισθήματα που μπορούν να είναι πολύ εποικοδομητικά ή πολύ καταστροφικά. Δεν είναι καλός ή κακός, είναι απλώς ένας Χιμπατζής.

Το Παράδοξο του Χιμπατζή συνίσταται στο γεγονός ότι μπορεί να γίνει ο καλύτερος φίλος σας ή ο χειρότερος εχθρός σας, συχνά την ίδια στιγμή. Ο βασικός στόχος του βιβλίου αυτού είναι να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τον Χιμπατζή σας, να χαλιναγωγήσετε τη δύναμή του όταν δουλεύει για εσάς και να τον εξουδετερώσετε όταν δεν δουλεύει για εσάς.

Βασικό σημείο: Ο Χιμπατζής είναι μια συναισθηματική μηχανή που σκέφτεται ανεξάρτητα από εμάς. Δεν είναι καλός ή κακός, είναι απλώς ένας Χιμπατζής.

Advertisment

Όταν οι άνθρωποι παθαίνουν ατυχήματα που τραυματίζουν τον μετωπιαίο λοβό ή όταν πάθουν κάποια διαταραχή ή ασθένεια που επηρεάζει τον μετωπιαίο λοβό, η προσωπικότητά τους αλλάζει. Στην ουσία, το ανθρώπινο μέρος του εγκεφάλου παύει να δουλεύει και παρουσιάζεται μια νέα προσωπικότητα, που είναι ο Χιμπατζής. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που έχουν πάθει κάτι τέτοιο χάνουν τις αναστολές τους και την κριτική ικανότητά τους, γίνονται απαθείς ή, ακόμα, μπορεί να παρουσιάζουν εκρήξεις επιθετικής συμπεριφοράς.

Η περίπτωση του Φινέας Κέιτζ

Ένα από τα πρώτα παραδείγματα που έδειξαν ότι μπορεί να υπάρχουν δύο διαφορετικές προσωπικότητες μέσα σε ένα κεφάλι –οι οποίες αντιπροσωπεύονται από τον Άνθρωπο και τον Χιμπατζή– ήταν η περίπτωση του Φινέας Κέιτζ. Στο τέλος του 19ου αιώνα ο Κέιτζ προσελήφθη από μια εταιρεία σιδηροδρόμων για να καθαρίσει μια περιοχή από ογκόλιθους που ήταν πολύ μεγάλοι για να μεταφερθούν με τα χέρια, ώστε να φτιάξουν οι εργάτες τις σιδηροδρομικές γραμμές.

Για να το καταφέρει αυτό, έβαζε εκρηκτικά κάτω από τους ογκόλιθους και μετά τα έσπρωχνε με μια μεγάλη σιδερένια ράβδο πριν ανάψει το φιτίλι. Είχε επιλεγεί για την επικίνδυνη αυτή δουλειά επειδή θεωρούνταν προσεκτικός, ήρεμος και υπεύθυνος. Ωστόσο, κάποια φορά κάτι απέσπασε την προσοχή του σε μια κρίσιμη στιγμή και η ράβδος χτύπησε τον ογκόλιθο, πράγμα που προκάλεσε σπινθήρα.

Η έκρηξη που ακολούθησε έκανε τη ράβδο να πεταχτεί και να καρφωθεί στο μάτι του Κέιτζ, να τρυπήσει το κρανίο του και να βγει από την κορυφή του κεφαλιού του. Βγαίνοντας από το κρανίο, πήρε μαζί της έναν πυρήνα εγκεφαλικού ιστού από τον μετωπιαίο λοβό (Άνθρωπος). Πέρα από το γεγονός ότι τυφλώθηκε από το ένα μάτι, ο Κέιτζ συνήλθε πλήρως σωματικά. Ωστόσο, η προσωπικότητά του είχε αλλοιωθεί. Έγινε κακεντρεχής, επιθετικός και παρορμητικός. Στην ουσία, ο Άνθρωπος τον είχε εγκαταλείψει και είχε μείνει με τον Χιμπατζή!

Μπορείτε να αναγνωρίσετε τη διαφορά ανάμεσα στον Χιμπατζή σας και στον Άνθρωπο όταν σκέφτονται, χωρίς να γνωρίζετε τα επιστημονικά δεδομένα. Πόσες φορές δεν έχετε μιλήσει στον εαυτό σας, δεν τον έχετε καθησυχάσει ή δεν είχατε ολόκληρες διαμάχες μέσα στο κεφάλι σας; Συχνά έχετε σκέψεις και συναισθήματα που δεν επιθυμείτε ή επιδίδεστε σε συμπεριφορές που την ίδια στιγμή ξέρετε ότι δεν θέλετε να εκδηλώνετε.

Γιατί, λοιπόν, συμβαίνει αυτό; Πώς είναι δυνατόν να μην ελέγχετε τις σκέψεις ή τα συναισθήματα που βιώνετε, ή και τις συμπεριφορές που εκδηλώνετε; Πώς γίνεται να είστε δύο πολύ διαφορετικοί άνθρωποι σε διαφορετικές στιγμές; Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει αρκετά στην προσπάθεια να απαντηθούν οι ερωτήσεις αυτές. Το σπινθηρογράφημα του εγκεφάλου δείχνει το αίμα που κυλάει προς την περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται.

Αν σκέφτεστε ήρεμα και λογικά, τότε θα δούμε το αίμα να ρέει προς τον μετωπιαίο λοβό σας, τον Άνθρωπο μέσα στο κεφάλι σας, οπότε λειτουργείτε ως το άτομο που θέλετε να είστε και πραγματικά είστε. Αν γίνετε συναισθηματικοί και λίγο παράλογοι, ειδικά όταν είστε θυμωμένοι ή στενοχωρημένοι, τότε βλέπουμε το αίμα να πηγαίνει στον Χιμπατζή σας – τότε θα σκεφτείτε ότι δεν θέλετε να αντιδράτε με αυτό τον τρόπο, ότι δεν είστε στην πραγματικότητα έτσι.

Η αλήθεια είναι ότι ο Χιμπατζής σας, που είναι μια συναισθηματική μηχανή, έχει νικήσει τον Άνθρωπο μέσα στο κεφάλι σας. Αυτό αρχίζει να εξηγεί πολλά πράγματα, όπως γιατί ανησυχείτε χωρίς φανερό λόγο, γιατί λέτε πράγματα εν βρασμώ ψυχής και μετά το μετανιώνετε, γιατί δεν μπορείτε να σταματήσετε να τρώτε, γιατί δεν γυμνάζεστε όταν στην πραγματικότητα το θέλετε.

Η λίστα είναι ατελείωτη. Μην αναρωτιέστε άλλο. Δεν είστε εσείς που τα κάνετε όλα αυτά, είναι ο Χιμπατζής σας, που σας έχει απαγάγει. Το να έχετε έναν Χιμπατζή είναι σαν να έχετε ένα σκυλί – δεν ευθύνεστε για τη φύση του σκυλιού, αλλά έχετε την ευθύνη να το φροντίζετε και να το μάθετε να φέρεται καλά. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο και θα έπρεπε να κοντοσταθείτε και να το σκεφτείτε καλά, επειδή είναι πολύ σημαντικό για την ευτυχία και την επιτυχία σας στη ζωή.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Prof Steve Peters με τίτλο «Το παράδοξο του χιμπατζή» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να το βρείτε εδώ

Λάβετε καθημερινά τα άρθρα μας στο e-mail σας

Σχετικά θέματα

Αυτό που πιστεύουμε για τον εαυτό μας καθορίζει την ιστορία μας
Η επιστήμη των ονείρων και των εφιαλτών: Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας ενώ κοιμόμαστε;
Μέσα στο σκοτάδι υπάρχει η τέχνη που οδηγεί στο φως...
Ατελοφοβία (φόβος της ατέλειας): Τι χρειάζεται να γνωρίζουμε και ποιες οι διαφορές της με την τελειομανία

Πρόσφατα Άρθρα

Εναλλακτική Δράση