Η επίγνωση είναι η βάση κάθε ύπαρξης
Όταν κοιτάζεται κανείς στον καθρέφτη κάθε πρωί, δεν βλέπει εκατό τρισεκατομμύρια κύτταρα να συνεργάζονται, παρόλο που το σώμα βασικά είναι αυτό.
Advertisment
Βλέπουμε ένα πρόσωπο, με τα ίδια μάτια, μαλλιά, όπως χθες και προχθές, όλα αυτά τα στοιχεία που συναπαρτίζουν το γνώριμο «εγώ» μας.
Αυτό που δεν αλλάζει, έστω και αν τα κύτταρά μας αλλάζουν σε 7-9 χρόνια, είναι η λεγόμενη επίγνωση της ύπαρξής μας.
Ας επικεντρωθούμε όμως στη βασική φύση της Επίγνωσης. Πρώτον και κύριον, είναι ύπαρξη ή οντότητα και πριν από την ύπαρξη υπήρχε περισσότερη ύπαρξη. Δεν είναι δυνατόν να αφαιρέσεις την ύπαρξη από την ύπαρξη!
Advertisment
Το δεύτερο είναι η ικανότητα του να έχει κανείς συνείδηση (του εαυτού του και των άλλων αντικειμένων). Η τρίτη πτυχή είναι η πληρότητα αυτή καθ’εαυτή. Η επίγνωση είναι πραγματικά πλήρης, δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Αυτή είναι η βάση κάθε ύπαρξης. Την πληρότητα αυτή μπορεί κανείς να την αποκαλέσει μακαριότητα, ευδαιμονία.
Πώς μπορεί να «κατακτήσει» κανείς την τριάδα της Επίγνωσης;
Δεν χρειάζεται να την κατακτήσει κανείς, δεν χρειάζεται να την προσεγγίσει κανείς, καθώς είναι πάντοτε εκεί! Όλες κατά βάση οι πνευματικές παραδόσεις συγκλίνουν στο ίδιο μήνυμα, στο εξής ερώτημα: «Ποιος είμαι;»
Η αρχέγονη αίσθηση που έχουμε όταν παρατηρούμε τα άστρα τη νύχτα ή όταν ακούμε τον ήχο των κυμάτων του ωκεανού ή βλέπουμε την ομορφιά της Φύσης, φαίνεται να χάνεται, καθώς μεγαλώνουμε και μας απασχολούν τα καθημερινά.
Είναι αυτό άραγε η ανθρώπινη μοίρα, από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε;
Βαθιά μέσα μας ξέρουμε ενστικτωδώς ότι δεν μπορεί να είναι έτσι. Η κοινωνία μας όμως μας λέει άλλα, είμαστε πολυάσχολοι με τη ζωή και χάνουμε την αίσθηση του θαυμασμού. Έτσι καταλήγουμε να είμαστε «ενήλικος άνθρωπος», που επαναλαμβάνει διαρκώς τα ίδια και τα ίδια, κατά τρόπο τόσο μηχανιστικό, ώσπου μια μέρα πεθαίνουμε.
Προκειμένου να κερδίσουμε την αίσθηση του εαυτού μας, ας ακούσουμε τι έχει να πει ο Σωκράτης, ο μεγάλος φιλόσοφος: «εν οίδα, ότι ουδέν οίδα». Νομίζουμε ότι ξέρουμε, είναι όμως αυτό αλήθεια; Τι ξέρουμε; Όταν δεν έχουμε καν απάντηση στο ερώτημα «Ποιος είμαι;».
Ο Σωκράτης δίδασκε ότι πρέπει να ξεκινήσει κανείς από την παραδοχή του δικού του πεπερασμένου νου και, στη συνέχεια, όπως δίδασκε με την μέθοδό του, που αφορά στη διατύπωση ερωτήσεων και μέσω συζήτησης-διαλεκτικής-με τους μαθητές του, μια νέα αλήθεια αναφύεται.
Με τον τρόπο αυτό η γνώση είναι δυναμική, επεκτείνεται και συνεχώς μεταβάλλεται. Ο άλλος μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, ο Ηράκλειτος, δίδασκε ότι «πάντα χωρεί και ουδέν μένει» (όλα προχωρούν, τίποτε δεν μένει στάσιμο).
Η διδασκαλία αυτή ταυτίζεται με αυτές του Βούδα, με το δρόμο του Τάο, τις διδαχές των μεγάλων προφητών της Ινδίας, όπως τις βρίσκουμε στην μη-δυαδικότητα: Στην (μονιστική) Βεντάντα και στο Σβαϊσμό του Κασμίρ, και σε απόλυτη συμφωνία με την κβαντομηχανική: αυτή η διαδικασία, η ροή, είνα αυτό που είναι αληθινό.
Έχουμε διάφορα επίπεδα ύπαρξης και διαφορετικούς χρόνους. Υπάρχει σοφία σε κάθε επίπεδο. Υπάρχει η σοφία της Γης. Υπάρχει η σοφία του Ήλιου. Υπάρχει η σοφία του ανθρώπινου σώματος. Υπάρχει η σοφία των ζώων και των φυτών, η σοφία της ζωντανής Γης. Όλα συνεργάζονται, συχνά υπό μορφή ανταγωνισμού, και ακριβώς αυτά τα όλα τα ονομάζουμε σύμπαν.
Οι εμπειρίες δεν είναι δυνατόν να εντοπιστούν και δεν μπορούν να εξεταστούν ως αντικείμενα. Οι ποιότητες των εμπειριών είναι τα qualia.
Η αίσθηση του κόκκινου χρώματος, μια σκέψη, η βίωση του χρόνου, όλα είναι qualia. Τα qualia είναι όρος λατινικός που σημαίνει «τι είδος».
Τα qualia/εμπειρίες μας δίνουν την εντύπωση ότι υπάρχουν «εξωτερικά» αντικείμενα. Εμπειρίες όπως το χρώμα, η μυρωδιά, ο χρόνος, ο χώρος κ.ά. μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε ότι τα qualia είναι τα θεμελιώδη οικοδομικά υλικά του σύμπαντος, και όχι τα σωματίδια, τα άτομα ή τα υλικά αντικείμενα.
Η ιδέα συμφωνεί κατά βάση με την κβαντομηχανική. Είναι η απόδειξη του τρίτου Νόμου της Φύσης. Όλα είναι εμπειρίες. Η Επιστήμη του μέλλοντος θα μελετά την ουσία των εμπειριών.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Μηνά Καφάτου «Επιστήμη, πραγματικότητα & καθημερινή ζωή» από τις εκδόσεις Π. Ασημάκης
