Μήπως έχετε τη μύτη της μαμάς σας; Ή μήπως ο μπαμπάς σάς πέρασε την τάση να φτερνίζεστε μόλις βγείτε στον ήλιο; Και από πού πήρε το μωρό σας τα κόκκινα, σγουρά μαλλιά αφού δεν υπήρξε κανένας συγγενής σας εδώ και αρκετές γενιές με το ίδιο χαρακτηριστικό;
Αυτές οι ερωτήσεις φαίνονται απλές, αλλά οι απαντήσεις εύκολα περιπλέκουν τα πράγματα. Γιατί; Επειδή η επιστήμη της γενετικής είναι από μόνη της περίπλοκη και οι ειδικοί αναφέρουν ότι είναι σχεδόν αδύνατο να εντοπίσουμε από πού παίρνουμε το κάθε χαρακτηριστικό. Τα περισσότερα χαρακτηριστικά επηρεάζονται από πολλά διαφορετικά γονίδια και κάποια κληρονομούνται από τον κάθε γονιό ξεχωριστά. Επιπλέον, το περιβάλλον παίζει έναν ρόλο εδώ• το ότι έχουμε ένα γονίδιο δεν σημαίνει ότι θα το εκφράσουμε κιόλας.
Advertisment
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποια βασικά πράγματα που μπορούν να μας αποκαλύψουν οι επιστήμονες της γενετικής για τα χαρακτηριστικά που πήραμε από τη μητέρα και τον πατέρα μας. Αλλά πριν περάσουμε σε αυτό, ας μιλήσουμε λίγο για το πώς λειτουργεί η κληρονομικότητα.
Υπάρχουν τρεις απλοί τρόποι: Πρώτον, μέσω ενός κυρίαρχου γονιδίου – αν κληρονομήσουμε ένα τέτοιο γονίδιο, αναπτύσσουμε και το αντίστοιχο χαρακτηριστικό. Για παράδειγμα, το χρώμα των ματιών. Αν ένας από τους γονείς σας έχει καστανά μάτια, το πιθανότερο είναι ότι θα έχετε κι εσείς, καθώς αποτελεί ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό.
Δεύτερον μέσω ενός υπολειπόμενου γονιδίου – και οι δύο γονείς χρειάζεται να το έχουν. Για παράδειγμα, αν έχετε μπλε μάτια, τότε και οι δύο γονείς «κουβαλούν» αυτό το γονίδιο, ακόμα κι αν δεν το έχουν εκφράσει. Τρίτον, υπάρχουν χαρακτηριστικά που συνδέονται με το χρωμόσωμα Χ και μόνο εκεί εντοπίζονται. Αυτά κληρονομούνται μέσω της μητέρας.
Advertisment
5 χαρακτηριστικά που κληρονομούμε από τη μητέρα και 4 που κληρονομούμε από τον πατέρα
Η ικανότητά μας να χάνουμε βάρος
Έχουμε δύο είδη λίπους στο σώμα μας. Το «καλό» καφέ λίπος που αυξάνει το μεταβολισμό μας και διατηρεί την υγεία μας και το «κακό» λευκό λίπος, που προκαλεί παχυσαρκία και συνεπώς κι άλλα προβλήματα υγείας. Όλοι έχουμε κι από τα δύο είδη, αλλά το πόσο καφέ λίπος έχουμε, κληρονομείται από την μητέρα μας, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications.
Πόσο εύκολα παίρνουμε βάρος
Ωστόσο, αν και η μητέρα μας περνά το ποσοστό του καφέ λίπους, ο πατέρας μας ευθύνεται για το λευκό λίπος, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. Το πόσο λίπος αποθηκεύουμε, ειδικά το σπλαχνικό καθορίζεται εν μέρει από τα γονίδια που μας μεταφέρει ο πατέρας μας. Αλλά φυσικά εδώ δεν μιλάμε για πεπρωμένο, αφού ο τρόπος ζωής έχει μεγάλη σημασία.
Η ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε
Αν η μητέρα μας έχει χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, η οποία συνδέεται με τη διάθεση, τότε είναι πιθανό να εμφανίσουμε ΔΕΠΥ αργότερα στη ζωή, σύμφωνα με μελέτη του JAMA Psychiatry. Τα γονίδια που μεταφέρονται από τη μητέρα στο παιδί επηρεάζουν την παραγωγή σεροτονίνης, η οποία όπως φαίνεται, επηρεάζει και την ικανότητα να συγκεντρωνόμαστε.
Το πότε ξεκινά η εφηβεία
Η εφηβεία, κι όλα τα χαρακτηριστικά της, είναι ένα στάδιο που όλοι οι άνθρωποι περνούν λιγότερο ή περισσότερο έντονα. Τα γονίδια και των γονιών παίζουν ρόλο εδώ, αλλά αν ξεκινήσατε νωρίς ηλικιακά – πριν από τα 8 στα κορίτσια και 9 στα αγόρια – τότε αυτό οφείλεται σε γονίδιο του πατέρα σας, σύμφωνα με έρευνα δημοσιευμένη στο New England Journal of Medicine.
Οι γραμμές του χαμόγελού μας
Το πόσο καλά γερνάμε και πόσο αυτό φαίνεται καθορίζεται από το κυτταρικό μας επίπεδο, από το πόσο επηρεάζεται το μιτοχονδριακό DNA μας – γονίδια που παίρνουμε μόνο από τη μητέρα μας. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως ο ήλιος, το κάπνισμα και η κακή διατροφή όλα προκαλούν αλλοίωση αυτού του DNA, αλλά ένα μέρος της κληρονομείται από την μητέρ μας, σύμφωνα με έρευνα του Nature.
Η διάθεσή μας
Η μητέρα μας επηρεάζει τη διάθεσή μας με πολλούς τρόπους. Η δομή του εγκεφάλου που ονομάζεται φλοιομεταιχμιακό σύστημα, και ελέγχει τη ρύθμιση του συναισθήματος, παίζει ρόλο στις διαταραχές διάθεσης, όπως στην κατάθλιψη και είναι πιθανότερο να κληρονομηθεί από τη μητέρα προς τις κόρες απ’ ό,τι στους γιους ή από τον πατέρα στα παιδιά κάθε φύλου, σύμφωνα με έρευνα του The Journal of Neuroscience.
Τα φύλα των παιδιών μας
Φυσικά τα γονίδια του ζευγαριού είναι αυτά που καθορίζουν το φύλο του παιδιού. Αλλά γνωρίζατε ότι εδώ παίζει κάποιο ρόλο ο πατέρας σας; Ένας άνδρας με πολλούς αδερφούς είναι πιθανότερο να έχει γιους, ενώ ένας άνδρας με πολλές αδερφές είναι πιθανότερο να κάνει κόρες, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Evolutionary Biology.
Η μνήμη μας
Είναι ήδη γνωστό εδώ και χρόνια ότι όποιος έχει οικογενειακό ιστορικό Αλτσχάιμερ, έχει περισσότερες πιθανότητες να το εμφανίσει και αυτός. Αλλά μια νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Biological Psychiatry βρήκε ότι αυτή η συσχέτιση γίνεται κυρίως μέσω της μητέρας. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι πολύ συνηθισμένη στην Τρίτη ηλικία, οπότε είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το ιατρικό ιστορικό της μητέρας, ώστε να προλαμβάνουμε.
Η γονιμότητά μας
Η γονιμότητα μιας γυναίκας επηρεάζεται από ένα γονίδιο που ο πατέρας κατέχει, σύμφωνα με μελέτη του Science. Στην ουσία πρόκειται για μια δυσκολία ή ευκολία που εμφανίζει το ίδιο το ωάριο ως μέρος της φυσικής διαδικασίας ανάπτυξής του.
Τα μαλλιά μας
Θα έχετε ακούσει ότι το πώς και αν ένας άνδρας χάσει τα μαλλιά του οφείλεται σε ένα κληρονομημένο χαρακτηριστικό από την πλευρά της μητέρας του. Όμως, μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο PLoS Genetics με δείγμα πάνω από 5.000 άνδρες απέδειξε ότι αυτό είναι μύθος. Οι ερευνητές βρήκαν ότι 287 ανεξάρτητα γονιδιακά σήματα συνδέονταν με την ανδρική τριχόπτωση και αν και τα 40 βρέθηκαν στο χρωμόσωμα Χ (δηλαδή από την πλευρά της μητέρας), όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται διασκορπισμένα και στους δύο γονείς. Το ενδιαφέρον είναι ότι κάποια γονίδια που σχετίζονται με την τριχόπτωση συσχετίστηκαν επίσης με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπαθειών στους άνδρες.
[toggle title="Πηγές"]
https://science.sciencemag.org/content/353/6294/aaf4866
https://journals.plos.org/plosgenetics/article/comments?id=10.1371/journal.pgen.1006594
thehealthy.com/heart-disease/understand-your-genetic-heart-disease-factors/
https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/486396
https://www.jneurosci.org/content/36/4/1254
https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11692-008-9046-3
https://www.biologicalpsychiatryjournal.com/article/S0006-3223%2810%2900719-5/fulltext
https://www.nature.com/articles/s41467-018-05933-8
[/toggle]
