Αθηρωματικός Δείκτης – Το πηλίκο της… καρδιάς μας «Καλή χοληστερίνη», «κακή χοληστερίνη» ή απλώς η εξατομικευμένη και ίσως η ιδανική για τον καθέναν από εμάς χοληστερίνη; Η τιμή της χοληστερόλης ή χοληστερίνης αποτελεί ένα ν σημαντικό δείκτη υγείας τόσο για τον ιατρικό κόσμο, όσο και για το ευρύ κοινό, Για πολλά χρόνια η τιμή της ολικής χοληστερόλης «έδειχνε» τις αυξημένες πιθανότητες για αθηροσκλήρωση και καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τι είναι ο Αθηρωματικός δείκτης
Σήμερα ο αριθμός που λαμβάνουν υπόψη τους οι επιστήμονες για να εκτιμήσουν αν και πόσο κινδυνεύουμε από την χοληστερόλη μας, δεν είναι τυπωμένος πάνω στις βιοχημικές μας εξετάσεις, αλλά εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας απλής αριθμητικής πράξης. Πρόκειται για τον αθηρωματικό δείκτη, ο οποίος αποτελεί ένα πραγματικά χρήσιμο «εργαλείο» στα χέρια των ειδικών προκειμένου να αποφασίσουν τους χειρισμούς τους απέναντι στον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ο αθηρωματικός δείκτης λαμβάνει υπόψη του την ολική αλλά και την αποκαλούμενη «καλή» -HDL- χοληστερόλη (λιποπρωτείνη υψηλής πυκνότητας) και δίνει μια καλή εικόνα για το διατροφικό προφίλ του ατόμου,, καθώς και για τον τρόπο ζωής του. Πρόκειται ουσιαστικά για μία μέτρηση που δείχνει την αναλογία της «κακής» χοληστερόλης προς το σύνολο της χοληστερόλης που κυκλοφορεί στο αίμα μας.
Advertisment
Αθηρωματικός δείκτης και Φυσιολογικές τιμές
Μιλώντας για τον αθηρωματικό δείκτη, δεν εννοούμε τίποτε περισσότερο από το πηλίκο μιας απλής διαίρεσης με διαιρετέο την ολική χοληστερόλη που εντοπίζουμε στις εξετάσεις μας ως CHOL και διαιρέτη την «καλή» χοληστερόλη HDL. Δηλαδή CHOL/HDL.Το επιθυμητό αποτέλεσμα της διαίρεσης είναι το μικρότερο δυνατό, με τις τιμές να κυμαίνονται μεταξύ από 1έως 3,5. Τιμές υψηλότερες του 3,5 αποτελούν ένδειξη ότι χρειάζεται να γίνουν αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, καθώς και στον τρόπο ζωής του.
Σε γενικές γραμμές οι ειδικοί συστήνουν η HDL χοληστερόλη η οποία θεωρείται προστατευτική για την καρδιά, να είναι αυξημένη ( σε επίπεδα >40mg/dL για τους άντρες και >40mg/dL για τις γυναίκες)..Αντίστοιχα τα επιθυμητά επίπεδα της ολικής χοληστερόλης θα πρέπει να είναι <190mg/dL.
Ο αθηρωματικός δείκτης υποδεικνύει ότι τα συμπεράσματα σχετικά με τα επίπεδα της χοληστερόλης μας, δεν βγαίνουν από τους απόλυτους αριθμούς . Ας πάρουμε για παράδειγμα δύο άτομα, με το πρώτο να εμφανίζει στις αιματολογικές εξετάσεις τιμή ολικής χοληστερόλης 240mg/dL -δηλαδή αυξημένη-και τιμή HDL 80mg/dL -επιθυμητά αυξημένη.
Advertisment
Το δεύτερο άτομο εμφανίζει τιμή ολικής χοληστερόλης 180mg/dL σε -επιθυμητά επίπεδα- και τιμή HDL 35mg/dL –δηλαδή χαμηλή. Υπολογίζοντας τους δύο αθηρωματικους δείκτες βλέπουμε ότι παρά το γεγονός ότι το πρώτο άτομο έχει υψηλότερη τιμή ολικής χοληστερόλης και εκ πρώτης όψεως φαίνεται να αντιμετωπίζει μεγαλύτερο καρδιαγγειακό κίνδυνο, ο αθηρωματικός του δείκτης ανέρχεται σε 3, και χαρακτηρίζεται ως φυσιολογικός, ενώ στο δεύτερο άτομο που έχει φυσιολογική ολική χοληστερόλη ο αθηρωματικός δείκτης υπολογίζεται σε 5,1, είναι δηλαδή αυξημένος.
Σήμερα ο αθηρωματικός δείκτης δίνει πολύ σημαντική πληροφόρηση για τον τρόπο ζωής και διατροφής του ατόμου, βοηθώντας τον επαγγελματία υγείας να προχωρήσει στις κατάλληλες συστάσεις με στόχο την προάσπιση της καρδιαγγειακής υγείας του ασθενούς.
Να υπενθυμίσουμε ότι για το ευρύ κοινό η LDL, η αποκαλούμενη «κακή» χοληστερόλη θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά επεισόδια, ενώ αντίθετα η «καλή» απομακρύνει την περισσή χοληστερόλη προστατεύοντας την καρδιά.
Η γενική επιστημονική οδηγία συνοψίζεται στο να διατηρούνται όσο το δυνατόν πιο χαμηλά τα επίπεδα της LDL –low density lipoprotein- χοληστερόλης και όσο πιο υψηλά τα επίπεδα της HDL –high density lipoprotein -χοληστερόλης, Και πάνω από όλα να θυμόμαστε ότι η χοληστερόλη είναι απόλυτα απαραίτητη για τη ζωή μας. Τη χρειάζονται τα κύτταρα για τη σύσταση κυτταρικής μεμβράνης, είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των ορμονών, της τεστοστερόνης των ανδρών και των οιστρογόνων των γυναικών, καθώς και για τη λειτουργία ήπατος και εντέρου, ώστε να διευκολύνεται η πέψη,
Αθηρωματικός Δεικτης και διατροφή
Όταν αναφερόμαστε στην χοληστερόλη, συνήθως εννοούμε τις τιμές της ολικής χοληστερόλης ή της αποκαλούμενης «κακής» χοληστερόλης, τις οποίες και θέλουμε να μειώσουμε. Η αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες, καθώς και στον τρόπο ζωής της καθημερινότητάς μας με περισσότερη άσκηση, διακοπή του καπνίσματος και περιορισμό του αλκοόλ, μπορούν συμβάλλουν ουσιαστικά στη μείωση της χοληστερόλης.
Βασική οδηγία των επίσημων ευρωπαϊκών συστάσεων και όχι μόνο, είναι η μείωση της πρόσληψης κορεσμένων και trans λιπαρών, τα οποία ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την αύξηση της χοληστερόλης.
Τα «κακά» κορεσμένα λιπαρά τα συναντάμε σε τρόφιμα σε ζωικής προέλευσης , όπως το κόκκινο κρέας, τα αλλαντικά, το ζωικό βούτυρο, τα πλήρη γαλακτοκομικά, η πέτσα από το κρέας και το κοτόπουλο.
Αυτή η κατηγορία των λιπαρών καλό είναι να μην υπερβαίνουν ποσοστό 10% της ποσότητας της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης, ενώ προστατεύοντας την υγεία της καρδιάς μας θα πρέπει να τα αντικαταστήσουμε με «καλά» πολυακόρεστα λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο, τα φυτικά προϊόντα επάλειψης και άλλα φυτικά έλαια, καθώς επίσης και από τους σπόρους, τους ξηρούς καρπούς και τα λιπαρά ψάρια.
Τα trans λιπαρά, τα οποία μπορεί να αποβούν βλαβερά για την καρδιά μας, περιέχονται φυσικά σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα, σε επεξεργασμένα γλυκίσματα, σε προϊόντα fast food, σε έτοιμα αρτοσκευάσματα και σε τηγανιτά τρόφιμα και δημιουργούνται μετά από τη θερμική επεξεργασία των ελαίων.
Σημαντικό ρόλο στη μείωση της χοληστερόλης φαίνεται ότι παίζουν και οι στερόλες, οι οποίες από τη φύση τους υπάρχουν σε προϊόντα φυτικής προέλευσης, αλλά έχουν επίσης προστεθεί και σε άλλα τρόφιμα που αποκαλούνται λειτουργικά λόγω του ρόλου τους στη μείωση της χοληστερόλης.
Η ημερήσια μέση συνιστώμενη ποσότητα φυτικών στερολών είναι 2 γραμμάρια, όταν στοιχεία έχουν δείξει ότι η πρόσληψη 1,5 έως 3 γραμμαρίων στερολών την ημέρα για διάστημα τριών εβδομάδων μπορεί να μειώσει τις τιμές της χοληστερόλης από 7 έως 12,5%, όταν συνοδεύεται από μία ισορροπημένη διατροφή. Τις φυτοστερόλες θα τις συναντήσουμε σε φυτικά προϊόντα επάλειψης, σε γαλακτοκομικά προϊόντα και σε εμπλουτισμένα ροφήματα γιαουρτιού.
Στη μείωση της χοληστερόλης συμβάλλουν επίσης οι φυτικές ίνες από τρόφιμα ολικής άλεσης, σε ποσότητα 30 έως 35 γρ. την ημέρα και φυσικά τα φρούτα και τα λαχανικά από 200 γρ, την ημέρα, 30 γρ, ξηρών καρπών την ημέρα και το ψάρι μία έως δύο φορές την εβδομάδα
Τέλος σημαντική είναι και αύξηση της «καλής» HDL χοληστερόλης, η οποία μπορεί να μη ρυθμίζεται με ένα χαπάκι όπως η ολική και η «κακή» χοληστερίνη, όμως μπορούμε να ανεβάσουμε τα επίπεδά της με τρόπους, όπως η άσκηση, σωστή διατροφή, διατήρηση της βιταμίνης D σε επαρκή επίπεδα, με τη νιασίνη, με την κατανάλωση άφθονου νερού και με τη διαχείριση των φλεγμονών.
