Συχνά θεωρούμε δεδομένο ότι το άτομο που έχουμε απέναντί μας έχει έναν εγκέφαλο όπως ο δικός μας. Οι περισσότεροι έχουμε τον ίδιο τύπο εγκεφάλου, αλλά υπάρχουν κάποιοι διαφορετικοί. Ως παράδειγμα, θα ήθελα να εξετάσουμε δύο από αυτούς τους διαφορετικούς εγκεφάλους. Ο πρώτος τύπος είναι ο εγκέφαλος εκείνου που έχει λάβει διάγνωση για διαταραχή του φάσματος του αυτισμού.
Στον αυτισμό, κάποιες περιοχές του εγκεφάλου δεν λειτουργούν καλά και άλλες είναι πολύ ευαίσθητες. Για παράδειγμα, ένα παιδί ή ένας ενήλικος με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού δυσκολεύεται πολύ να διαβάσει τις εκφράσεις του προσώπου ή τη γλώσσα του σώματος.
Advertisment
Δυσκολεύεται να κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων και γι’αυτό μπορεί να κάνει ή να πει πράγματα που φαίνονται ανάρμοστα στους περισσότερους ανθρώπους. Αν κατανοήσουμε ότι δεν θέλει να μας προσβάλει, τότε μπορούμε να αρχίσουμε να δουλεύουμε μαζί του. Μπορούμε να το βοηθήσουμε να βγάλει τον καλύτερο εαυτό του. Ο αυτισμός κινείται σε ένα φάσμα, οπότε οι πιο βαριές μορφές αναγνωρίζονται εύκολα, ενώ οι πιο ήπιες μόλις που διακρίνονται.
Πριν από μερικά χρόνια που δούλευα σε μια κλινική, ήρθε μια μέρα ένας πατέρας με τον δεκαοκτάχρονο γιο του. Μου είπε πόσο απογοητευμένος ένιωθε από τον γιο του και πως, παρότι τον αγαπούσε, δεν μπορούσε να ανεχτεί άλλο την παράξενη συμπεριφορά του. Ο πατέρας αυτός μου είπε ότι ο γιος του δεν χρησιμοποιούσε την κοινή λογική και μπορεί να ξόδευε ένα ολόκληρο μπουκάλι σαμπουάν για τα μαλλιά του όταν έκανε μπάνιο. Όσο κι αν του εξηγούσε ότι αυτό δεν ήταν σωστό, εκείνος εξακολουθούσε να το κάνει.
Συνέχισε λέγοντας ότι όταν γύριζε σπίτι από τη δουλειά ο γιος του τον βομβάρδιζε με ερωτήσεις και, αφού απαντούσε σε όσες άντεχε, εκνευριζόταν τελικά μαζί του και κατέληγε να του βάζει τις φωνές και να του λέει να σταματήσει.
Advertisment
Όσο περισσότερο μιλούσαμε τόσο πιο εμφανές γινόταν ότι ο γιος είχε μια μορφή αυτισμού. Εξήγησα στον πατέρα ότι έτσι όπως ήταν κατασκευασμένος ο εγκέφαλος του παιδιού του δεν μπορούσε πάντα να καταλαβαίνει πότε έπρεπε να σταματήσει κάτι. Θα συνεχίζει να κάνει αυτό που κάνει, όπως να λούζεται, μέχρι να τελειώσει το σαμπουάν, ή να ρωτάει συνεχώς το ίδιο πράγμα.
Όταν εξήγησα τη συμπεριφορά του γιου του, συμφωνήσαμε πάνω σε ένα απλό και πρακτικό σχέδιο δράσης που θα βοηθούσε και τους δύο. Ότι ο πατέρας θα έβαζε μέσα στο μπουκάλι μόνο όσο σαμπουάν χρειάζεται για ένα λούσιμο. Επίσης, ότι όταν ο πατέρας γυρνούσε σπίτι από τη δουλειά ο γιος θα μπορούσε να κάνει μόνο τρεις ερωτήσεις και μετά έπρεπε να πάει στο δωμάτιό του και να παίξει στον υπολογιστή του. Αυτό δούλεψε τέλεια επειδή ο νεαρός αποδεχόταν τους κανόνες, αρκεί να ήταν σαφείς, και ο πατέρας δεν θύμωνε πια.
Το σημαντικό δίδαγμα εδώ είναι ότι πρέπει να καταλαβαίνουμε ποιος βρίσκεται απέναντί μας και πώς σκέφτεται και λειτουργεί. Αν το αποδεχτούμε αυτό, τότε μπορούμε να δουλέψουμε αποτελεσματικά μαζί του, αλλά για να το κάνουμε αυτό πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους με ανοιχτό μυαλό.
Μάλιστα, οι σχέσεις μας με τους άλλους πολύ συχνά υπαγορεύονται από τις προσδοκίες που έχουμε από εκείνους και τις αντιδράσεις μας στις πράξεις τους. Ο αυτισμός είναι ένα ακραίο παράδειγμα, για να σας δείξω τι εννοώ.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Prof Steve Peters «Το Παράδοξο του Χιμπατζή» από τις εκδόσεις Διόπτρα. Δείτε περισσότερα εδώ
