Είστε μέλος μίας οικογένειας η οποία μοιάζει να έχει προβλήματα διαχρονικά και επαναλαμβάνει από γενιά σε γενιά δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς;
Εάν ναι, δεν είστε μόνοι. Στην πραγματικότητα, αυτά τα «ριζωμένα» επαναλαμβανόμενα μοτίβα μπορεί να αποτελούν ένδειξη Διαγενεαλογικού Τραύματος.
Advertisment
Ως Διαγενεαλογικό Τραύμα ορίζεται μία κατάσταση – τραυματική εμπειρία, η οποία επαναλαμβάνεται και βιώνεται ξανά, από την μία γενιά στην επόμενη, είτε σε οικογενειακό, είτε σε συλλογικό επίπεδο.
Πιο συγκεκριμένα ορίζεται ως: Ένα τραυματικό συμβάν που ξεκίνησε χρόνια πριν από την τρέχουσα γενιά και επηρέασε τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα μιας οικογένειας κατανοούν, αντιμετωπίζουν και θεραπεύονται από το τραύμα.
Μία οικογενειακή τραγωδία αλλά και μεγάλες καταστροφές που συντελούνται – όπως για παράδειγμα ένας πόλεμος με παρατεταμένες καταστροφικές συνέπειες, μια τρομοκρατική επίθεση ή πολιτικές και εθνικές εκδιώξεις – αποτελούν σκληρά και οδυνηρά γεγονότα, τα οποία καθορίζουν και στιγματίζουν την υπόσταση του ατόμου.
Advertisment
Οι τραυματικές εμπειρίες που επιφέρουν είναι σχεδόν αδύνατον να απαρτιωθούν σε μία μόνο αφηγηματική μνήμη. Αυτό συνεπάγεται ένα μη συμβολικό, άκαμπτο και αναλλοίωτο περιεχόμενο των τραυματικών μνημών, που μεταφέρονται και στις επόμενες γενιές.
Οι επόμενες γενιές προσπαθούν ασυνείδητα να λύσουν τα τραύματα μέσω του καταναγκασμού της επανάληψης, «επαναφέροντας το τραύμα σε μορφές έκφρασης που εμπεριέχουν την σκληρότητα της πρώτης του εκδοχής». Στις ιστορίες ανθρώπων των οποίων οι παππούδες υπέστησαν τις συνέπειες του καταστροφικού τραύματος, παρατηρείται μία μη συνειδητή επανάληψη του τραύματος στην προσωπική τους ζωή έστω και αν οι ίδιοι δεν είχαν γεννηθεί, όταν οι πρόγονοι τους υπέστησαν τα «πραγματικά» τραυματικά γεγονότα.
Σύμφωνα με έρευνες παρουσιάζονται κάποιες ενδείξεις, ότι το Τραύμα μεταβάλλει τα γονίδια. Αν αυτό ισχύει, αυτές οι γενετικές παραλλαγές θα μπορούσαν να μεταδοθούν μεταξύ των γενεών, προδιαθέτοντας ότι οι παραλήπτες του θα είναι «ευαίσθητοι» σε επακόλουθα τραύματα και στρες. Το τραύμα μπορεί επίσης να «μεταφερθεί» και με συμπεριφορικούς τρόπους. Για παράδειγμα ένας γονέας που υποφέρει από μετατραυματικό στρες, θα αποτελούσε «πρότυπο άγχους» για το παιδί του, το οποίο θα εσωτερίκευε αυτούς τους τρόπους συμπεριφοράς και διαχείρισης, σε μία αντίστοιχα δύσκολη κατάσταση.
Δυστυχώς αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος, που οι οικογένειες συνεχίζουν να υποφέρουν από γενιά σε γενιά, χωρίς καν τις περισσότερες φορές, να έχουν συνειδητή επίγνωση της κατάστασης.
Η κατανόηση του Διαγενεαλογικού Τραύματος είναι απαραίτητη για την κατανόηση των στοιχείων του εαυτού μας, τα οποία μπορεί να χρειάζεται να θεραπεύσουμε. Μπορεί να παρατηρούμε μοτίβα συμπεριφορών στην δική μας ζωή ή ίσως και στη ζωή κάποιου κοντινού μας προσώπου. Είναι πιθανό να υπάρχει ένας σοβαρός λόγος για αυτές τις συμπεριφορές, οι οποίες απαιτούν στενότερη παρακολούθηση και περαιτέρω διερεύνηση.
Ενδείξεις για την ύπαρξη Διαγενεαλογικού Τραύματος
• Παγιωμένη Νοοτροπία σε συγκεκριμένο τρόπο ζωής (αδυναμία διαφυγής ακόμα και από επιβλαβείς συνθήκες ζωής)
• Μυστικά – Απόκρυψη Σημαντικών Γεγονότων
• Ενδοπροσωπικά Ζητήματα
• Διατήρηση συγκεκριμένων Μοτίβων συμπεριφοράς και αλληλεπίδρασης
• «Καθοδική Πορεία» Οικονομικής Κατάστασης
• Συμπεριφορές βασισμένες σε Μηχανισμούς Άμυνας
• Επαναλαμβανόμενα πρότυπα Δυσλειτουργικών συμπεριφορών
• Επαναλαμβανόμενες Συγκρούσεις γονέων – παιδιών
• Επανάληψη Κακοποιητικών συμπεριφορών
• Διαχρονικά Συναισθηματικά και Ψυχολογικά Ζητήματα
• Ανεπίλυτα Ψυχιατρικά Ζητήματα
Αντιμετώπιση
Σε ατομικό επίπεδο, ο άνθρωπος με ψυχικό τραύμα τις περισσότερες φορές δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα δικά του αρνητικά συναισθήματα. Έχοντας υποστεί τις επιπτώσεις ενός βίαιου τραυματισμού, τρομάζει στην ιδέα ότι μπορεί και ένα δικό του κομμάτι να είναι επιθετικό και βίαιο. Σε μία προσπάθεια να προστατεύσει τον εαυτό του από μια τέτοια συνειδητοποίηση, μπορεί να προβάλλει την επιθετικότητα του σε κάποιον τρίτο. Η αποτυχία της αναγνώρισης των δικών του επιθετικών παρορμήσεων τον καθηλώνει στη θέση του χρόνιου θύματος, αυξάνοντας συχνά τον κίνδυνο του επανατραυματισμού.
Έτσι και σε συλλογικό επίπεδο, η οικογένεια δείχνει να καθηλώνεται στη θέση του θύματος που δυσκολεύεται να δει τη δική της συμβολή στα πεπραγμένα και κατ’επέκταση αδυνατεί να προχωρήσει παρακάτω. Η επεξεργασία του Διαγενεαλογικού Τραύματος μέσα από τον διάλογο σε κατάλληλο πλαίσιο, μέσα σε μία θεραπευτική διαδικασία, θα έδινε ενδεχομένως χώρο στη δημιουργική σκέψη και το συναίσθημα σε μια κατάσταση που χρειάζεται άμεση λύση και αντιμετώπιση.
Στο πλαίσιο μίας αναπτυσσόμενης μεταβιβαστικής σχέσης ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο, μίας σχέσης εμπιστοσύνης, μπορεί να επαναβιωθεί η πρώιμη τραυματική σχέση ή εμπειρία, σε ένα ασφαλές πλέον περιβάλλον και να επανερμηνευθεί, αποκτώντας έτσι νέο νόημα για το άτομο.
Τι χρειάζεται να θυμόμαστε για το Διαγενεαλογικό Τραύμα
Το Διαγενεαλογικό Τραύμα έχει να κάνει σχεδόν πάντα με έλλειψη ασφάλειας (συναισθηματική – ψυχολογική, σωματική, οικονομική κλπ) την οποία βιώνει το άτομο.
Τα συναισθήματα του ατόμου που βιώνει κάτι τέτοιο είναι σημαντικό να εκφράζονται και να του δίνεται χώρος ώστε να μπορεί να εισακουστεί. Μπορούμε να το ενθαρρύνουμε να συζητήσει ανοιχτά (όταν είναι έτοιμο) για το πως νιώθει και γιατί νιώθει έτσι, βοηθώντας έτσι στη νοηματοδότηση της ιστορίας του.
Όταν το άτομο μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα (πιθανόν και μετά από μία θεραπευτική διαδικασία) έχει επεξεργαστεί όλο αυτό που συμβαίνει και την σημασία του, μπορούμε να το ωθήσουμε να εστιάσει στον σχεδιασμό ενός μέλλοντος, πολύ μακριά από τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για το Διαγενεαλογικό Τραύμα. Είναι σημαντικό να κατανοήσει ότι μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες μπορεί να βάλει ένα τέλος στην συνεχή μεταβίβαση του τραύματος και του φαύλου αυτού κύκλου, που διαχρονικά ακολουθεί την οικογένεια και το στενό του περιβάλλον.
*Όπου αναφέρεται ο όρος Τραύμα μέσα στο άρθρο εννοείται το Ψυχικό Τραύμα, όπου ορίζεται ως εξής: Συμβάν της ζωής ενός ατόμου, το οποίο καθορίζεται από την ένταση του, από την αδυναμία του ατόμου να το αντιμετωπίσει με κατάλληλο τρόπο, και από τον κλονισμό και τις παθογόνες επιπτώσεις διάρκειας που επιφέρει στην ψυχική του οργάνωση.
Βιβλιογραφία:
Bohleber, W. (2007). Rememberance, Trauma and Collective Memory. International Journal of Psychoanalysis 88:329-352.
Lehrner, A., & Yehuda, R., (2018). Cultural Trauma and Epigenetic Inheritance. Development and Psychopathology.
Zepf, S & Zepf, F.D. (2008). Trauma and Traumatic Neurosis: Freud’s concepts revisited. International Journal of Psychoanalysis 89:331-353.
Χατζηανδρέου, Μ. (2012). Διαγενεαλογικό Τραύμα και Ιδεολογία. Οιδίπους 8:371-380.
- The absent father effect | Η επίδραση του απόντα πατέρα στην κόρη - 30 Σεπτεμβρίου 2024
- Ενσυναίσθηση: Πώς να είμαστε ουσιαστικά κοντά σε κάποιον που μας χρειάζεται - 31 Αυγούστου 2024
- Η θεραπευτική δύναμη της σχέσης μας με τα ζώα - 3 Ιουνίου 2024
