[Αφού έψαξα για ένα καλό ρητό για την αισιοδοξία και δεν βρήκα
τίποτα, ρώτησα τον γιο μου, τον Άνγκους, τι σημαίνει για εκείνον.
Μου είπε:]
Η αισιοδοξία δεν θα έπρεπε να είναι δικαιολογία για να αποφεύγετε
τα προβλήματά σας, αλλά ένα εργαλείο που θα σας βοηθήσει να τα
λύσετε και να πείτε «Μπορώ να το κάνω αυτό».
– Άνγκους Ντέιλ
Ας εξετάσουμε πιο βαθιά τώρα κάποιες δύσκολες αλλά αποτελεσματικές τεχνικές που μας επιτρέπουν να ανακτήσουμε την αισιοδοξία μας μπροστά στις κακουχίες. Η αισιοδοξία είναι εύκολη όταν όλα πάνε καλά, αλλά συχνά είναι το πρώτο πράγμα που χάνεται όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα. Μερικές φορές, μας φαίνεται πως δεν έχουμε κανένα έλεγχο και χρειαζόμαστε τεχνικές για να ξαναπιάσουμε το τιμόνι.
Advertisment
Σε στιγμές αμφιβολίες ή απαισιοδοξίας, ο προστατευτικός, αμυντικός μας νους λέει: «Γιατί να μπεις στον κόπο;… Καλή προσπάθεια, αλλά δεν θα σε βγάλει πουθενά… Μείνε κάτω από το πάπλωμα… Ποιος είσαι εσύ για να περιμένεις σπουδαία πράγματα από τον εαυτό σου;… Μην εκτίθεσαι… Δεν αξίζει τον κόπο… Αυτό είναι το σημείο που θα τα κάνω μαντάρα μια και καλή;» Και μετά έρχεται τα κλασικό «σύνδρομο του απατεώνα», που μπορεί να προσθέσει: «Θα ανακαλύψουν πως είμαι απατεώνας;» Τέτοιες σκέψεις γεννιούνται όταν αισθανόμαστε πολύ άσχημα για τον εαυτό μας.
Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά όταν οι κριτικές των άλλων είναι διθυραμβικές. Τότε νιώθουμε ότι μας ανήκει ολόκληρος ο κόσμος και είμαστε γεμάτοι περηφάνια, πιστεύουμε ότι έχουμε σκοπό και κάθε δικαίωμα να είμαστε εδώ. Η σεροτονίνη, η ωκυτοκίνη και η ντοπαμίνη είναι τα βασικά συστατικά για την αισιοδοξία. Όταν συμβεί μια αναποδιά, η αυτοεκτίμησή μας πέφτει, η φούσκα μέσα στην οποία ζούμε σκάει και φοβόμαστε ότι θα γκρεμιστούμε από το βάθρο μας. Σε αυτή τη διάθεση, είναι πολύ πιο δύσκολο να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες για να προχωρήσουμε μπροστά.
Οι άνθρωποι φοβούνται ότι θα χάσουν μια προαγωγή, δεν θα γίνουν δεκτοί σε κάποιο πανεπιστημιακό πρόγραμμα, δεν θα κάνουν περήφανους τους γονείς τους. Ένας ηθοποιός φοβάται ότι δεν θα ξαναχτυπήσει το τηλέφωνο, οι αθλητές φοβούνται ότι θα χάσουν τη φόρμα τους και θα τους νικήσουν νεότεροι αθλητές. Όσον αφορά τη δύναμη και το σθένος, είδαμε πως η ακριβής ανάλυση και η ικανότητα να μαθαίνουμε από τις αποτυχίες μας είναι πολύ σημαντικές ιδιότητες για την επιτυχία και τη χημεία της αυτοπεποίθησης. Για τη χημεία της αισιοδοξίας, χρειαζόμαστε επίγνωση των συναισθημάτων μας, το θάρρος να αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά, ενισχυμένη επίγνωση του σώματός μας και αλλαγή στη νοοτροπία μας.
Advertisment
Νοοτροπία μάθησης
Η έρευνα της ψυχολόγου δρα Κάρολ Ντουέκ σχετικά με τη νοοτροπία ανάπτυξης έναντι της στατικής νοοτροπίας* έχει αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την αισιοδοξία. Μια νοοτροπία ανάπτυξης ερμηνεύει οποιαδήποτε αναποδιά ή λάθος σαν μια ευκαιρία για ανάπτυξη και όχι σαν μια αποτυχία που οδηγεί σε έλλειψη αυτοπεποίθησης. Επομένως, η ανατροφοδότηση είναι ευπρόσδεκτη, καθώς προσφέρει χρήσιμη καθοδήγηση για τους τομείς τους οποίους πρέπει να δουλέψουμε και όχι έναν σχολιασμό στα προσωπικά μας χαρακτηριστικά, καλά ή κακά.
ΧΡΗΣΙΜΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Σκεφτείτε ένα λάθος που έχετε κάνει. Με μια φανταστική κάμερα εστιάστε και δείτε τον εαυτό σας σε κοντινό πλάνο. Θυμηθείτε την ένταση των συναισθημάτων τη στιγμή της εστίασης. Τώρα μεγαλώστε την εικόνα και δείτε ολόκληρη τη σκηνή, συμπεριλαμβάνοντας γεγονότα του παρελθόντος και του παρόντος. Δείτε όλα τα στοιχεία που συμβάλλουν.
Συνειδητοποιήστε ότι δεν είστε μόνοι και ότι κι άλλοι έχουν βιώσει, ή βιώνουν ταυτόχρονα με εσάς, παρόμοιες καταστάσεις. Αποφασίστε να έχετε φιλοπερίεργη στάση και να μάθετε. Ασχολούμαστε με την καλλιέργεια μιας νοοτροπίας μάθησης σε μια τεχνική που ονομάζουμε «Δείτε το θετικά». Αυτό περιλαμβάνει να μπορούμε να αναπλαισιώσουμε όλα τα συμβάντα, να τα δούμε σαν ευκαιρίες μάθησης και να αναπτύξουμε μια σθεναρή, ρεαλιστική αισιοδοξία. Η αισιοδοξία είναι, όπως το έθεσε ο φιλόσοφος Λάιμπνιτς, η νοοτροπία του «καλύτερου δυνατού κόσμου».
Στο κεφάλαιο αυτό, θα μελετήσουμε πώς μπορούμε να ανεβάσουμε τα επίπεδα της σεροτονίνης, της ωκυτοκίνης και της ντοπαμίνης, χρησιμοποιώντας το σώμα μας, επεξεργαζόμενοι τα αρνητικά συμβάντα με αποδοτικό τρόπο και εφαρμόζοντας μια νοοτροπία μάθησης σε όλα όσα κάνουμε. Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τα πράγματα που συμβαίνουν επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Μπορούμε να μάθουμε πώς να βλέπουμε τα πράγματα με ρεαλιστική αισιοδοξία, μια προδραστική κατάσταση που δημιουργεί τη βέλτιστη πνευματική και συναισθηματική υγεία. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι αισιόδοξοι έχουν πιο καλοπληρωμένες δουλειές και επιμένουν περισσότερο πάνω σε ένα έργο από τους απαισιόδοξους. Διαθέτουν επίσης ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα. Προσέξτε, ωστόσο – οι υπερβολικά αισιόδοξοι είναι επίσης πιο πιθανό να καπνίζουν και είναι λιγότερο πιθανό να προετοιμάζονται επαρκώς για σημαντικά γεγονότα ή να αποταμιεύουν για το μέλλον.
Η ιστορία μας επηρεάζει έντονα τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τα διάφορα γεγονότα. Η αμυγδαλή, το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου, είναι το πιο γρήγορο αλλά λιγότερο ακριβές κέντρο ως προς τις αντιδράσεις. Είναι κοντά στη μνήμη μας, στον ιππόκαμπο, και συγκρίνει κάθε τωρινό συμβάν με το παρελθόν, ψάχνοντας πρώτα απ’ όλα για απειλές στην επιβίωσή μας. Πρέπει να είμαστε σε θέση να εντοπίζουμε, να αναγνωρίζουμε και να αντιμετωπίζουμε παράλογες αντιδράσεις και να επιλέγουμε άλλες με ρεαλιστική αισιοδοξία. Οι προκατασκευασμένες ιδέες μας είναι επίσης σημαντικές – τι μας λένε οι άνθρωποι ότι ισχύει πριν από κάτι. Η έρευνα της νευροεπιστήμονα Σάρα Μπένγκτσον το 2011 έδειξε ότι οι φοιτητές που είχαν χαρακτηριστεί «ανόητοι» σε σχέση με κάποιο έργο ήταν λιγότερο πιθανό να κάνουν αυτοκριτική και να μάθουν από τα λάθη τους. Αν είχαν χαρακτηριστεί «έξυπνοι», σκέφτονταν περισσότερο τι είχαν κάνει, τότε και η απόδοσή τους βελτιωνόταν. Τόσο για την ψυχική ανθεκτικότητά μας όσο και για την αισιοδοξία μας, πρέπει να αρχίσουμε να ελέγχουμε αυτές τις προκατασκευασμένες ιδέες.
Οι εσωτερικές φωνές μας, που διαμορφώθηκαν στο παρελθόν μας, μας σπρώχνουν προς κάποιες κατευθύνσεις, λέγοντάς μας ιστορίες στο μυαλό μας που δημιουργούν εσωτερική σύγκρουση. Πρέπει να μάθουμε ποιες είναι αυτές οι φωνές, από πού προέρχονται, ποιες θα έπρεπε να ακούμε και πώς μπορούμε να τις ενσωματώσουμε ώστε να ζήσουμε ειρηνικά με τον εαυτό μας. Η Αλεσάντρα το σχολίασε αυτό ως εξής: «Δεν είναι αλήθεια ότι αισθανόμαστε γαλήνη αν ενώσουμε όλα μας τα κομμάτια; Θέλω να πω, δεν μπορείς να απαλλαγείς από τη σκιά σου ούτε από την ανασφάλειά σου ούτε από το εγώ σου. Τα έχουμε όλα αυτά και είναι μέρος του να είμαστε άνθρωποι. Δεν μπορείς να γίνεις ξαφνικά άγιος. Είμαστε γαλήνιοι όταν αγκαλιάζουμε όλες μας τις πλευρές – ακόμα και τις σκοτεινές. Αν κάποια πλευρά μας δεν είναι ισορροπημένη, τότε μπαίνουμε σε ένα σκοτεινό τούνελ, πράγμα που όλοι κάνουμε από καιρού εις καιρόν».
Και συνέχισε: «Αυτή είναι μια πραγματική ανακάλυψη για μένα τα τελευταία ένα ή δύο χρόνια: αυτές οι εσωτερικές φωνές που μου λένε πράγματα και κάποιες φορές είναι μια εσωτερική φωνή που θέλει να με σαμποτάρει. Όλοι μας έχουμε τέτοιες φωνές σε διάφορες αναλογίες, αλλά έχω αποφασίσει ότι δεν θέλω να κυριαρχήσει πάνω μου αυτή η πλευρά μου, οπότε όταν βλέπω ότι συμβαίνει, προσπαθώ να πω “Συγγνώμη, ΟΧΙ”.
Έτσι χρησιμοποιώ τη δύναμη της θέλησής μου. Αν έχεις ισχυρή θέληση, δεν σημαίνει ότι δεν έχεις μια πλευρά που θέλει να τα παρατήσει – όλοι έχουμε. Μερικές φορές αφήνω στην πλευρά αυτή λίγο χώρο, απλώς και μόνο για να της δώσω λίγη ικανοποίηση. Μετά, αφού περάσουν μια ή δύο μέρες, λέω: “Αυτό ήταν – τέλος”. Κάθε άνθρωπος πρέπει να βρει τον πιο θετικό εαυτό του». Με αυτά τα λόγια να μας εμπνέουν, ας εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να βλέπει τα πράγματα αισιόδοξα.
* Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι άνθρωποι με «στατική νοοτροπία» (fixed mindset) ασπάζονται μια «μονοδιάστατη» θεωρία εαυτού και πιστεύουν ότι σημαντικές ιδιότητες, όπως η ευφυΐα και η προσωπικότητα, αποτελούν παγιωμένα χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να αλλάξουν. Οι άνθρωποι με «νοοτροπία ανάπτυξης» (growth mindest) πιστεύουν ότι αυτές οι βασικές ιδιότητες είναι «εύπλαστες» και μπορούν να βελτιωθούν με τη μάθηση και την προσπάθεια. (ΣτΜ)
Απόσπασμα από το βιβλίο των Claire Dale και Patricia Peyton “Σωματική νοημοσύνη” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα
