Άρθρο της Katherine Schreiber, αρθρογράφος – ειδική στη διατροφή και την άσκηση
Αν ρίξετε μια ματιά στα περιοδικά και στα site ομορφιάς και υγείας, θα δείτε ότι κατακλύζονται από διάφορες συμβουλές και τρόπους για να σταματήσουμε και να μειώσουμε την όρεξή μας και όχι για το πώς να κάνουμε τον εαυτό μας να τρώει περισσότερο. Ωστόσο, για κάποιους πληθυσμούς η μεγαλύτερη ανησυχία τους δεν είναι αυτή, αλλά το πώς θα κάνουν το φαγητό πιο ελκυστικό, ώστε να καταφέρουν να φάνε καλύτερα.
Advertisment
Ένας τέτοιος πληθυσμός είναι οι ηλικιωμένοι, ειδικά εκείνοι που ζουν μόνοι. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών που τρώνε μόνοι τους, έχουν κακή ποιότητα διατροφής. Μια έρευνα μάλιστα βρήκε ότι όσοι άνω των 50 ετών έμεναν μόνοι τους κατανάλωναν λιγότερα γεύματα με λαχανικά σε καθημερινή βάση. Αυτό δεν ίσχυε για όσους είχαν συντροφιά.
Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι αυτή η πτώση στην ποιότητα του φαγητού προέρχεται κατά ένα μεγάλο μέρος από την έλλειψη κοινωνικής επιρροής στο τι και πόσο πρέπει να τρώμε- μια επίδραση που ονομάζεται «φαινόμενο κοινωνικής διευκόλυνσης» και μπορεί να έχει καλά ή κακά αποτελέσματα στη συνολική μας υγεία. Αυτό σημαίνει ότι οι φίλοι σας μπορεί να σας κάνουν να καταναλώνετε περισσότερα λαχανικά και φρούτα, αν είναι κάτι που και εκείνοι κάνουν, αλλά το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και με το επεξεργασμένο, γρήγορο φαγητό.
Αν, ωστόσο, τρώτε μόνοι σας, τότε το φαινόμενο της κοινωνικής διευκόλυνσης δε συμβαίνει… ή μήπως όχι; Μια ομάδα ψυχολόγων από το πανεπιστήμιο της Nagoya αποφάσισε να εξετάσει κάποιες παρεμβάσεις που θα ομοίαζαν με τις επιδράσεις της κοινωνικής διευκόλυνσης χωρίς να απαιτούν όμως την παρουσία άλλου. Ο βασικός ερευνητής Ryuzaburo Nakata δήλωσε για τον σκοπό της έρευνας ότι: «θέλαμε να βρούμε την ελάχιστη συνθήκη που χρειάζεται για την εμφάνιση του φαινομένου της κοινωνικής διευκόλυνσης. Χρειάζεται όντως η φυσική παρουσία κάπου ατόμου ή οι πληροφορίες που δηλώνουν την παρουσία άλλων είναι αρκετές;».
Advertisment
Ζητήθηκε λοιπόν από 16 ηλικιωμένους εθελοντές 65-74 ετών να καταναλώσουν ποπ κορν μόνοι τους. Κάποιοι εθελοντές το έκαναν μόνοι τους, αλλά μπροστά από έναν καθρέφτη, ενώ άλλοι τελείως μόνοι τους. Ύστερα, αξιολόγησαν τη γεύση και την ποιότητα της συνθήκης μέσω μιας σειράς διάφορων μετρήσεων (πχ. «πόσο καλό ήταν το ποπ κορν;», «πώς ένιωσες την ποιότητα του;», «πόσο χορταστικό ήταν» κλπ.). Παρά το γεγονός ότι το σνακ ήταν το ίδιο, οι ηλικιωμένοι που το κατανάλωσαν μόνοι τους, ενώ κοιτούσαν την αντανάκλαση μπροστά τους, το αξιολόγησαν ως πιο νόστιμο- και επίσης έφαγαν περισσότερο- σε αντίθεση με εκείνους που το κατανάλωσαν απλά μόνοι τους.
Οι ερευνητές συμπέραναν ότι η εικόνα του εαυτού τους να τρώει λειτούργησε όπως το φαινόμενο της κοινωνικής διευκόλυνσης, ενθαρρύνοντας δηλαδή τους συμμετέχοντες να καταναλώσουν περισσότερο. Για να ερευνήσουν αν το φαινόμενο αυτό λειτουργεί μόνο στους ηλικιωμένους, επανέλαβαν το πείραμα με δύο ομάδες νεαρότερων εθελοντών. Κατέληξαν επίσης στο ίδιο συμπέρασμα: ανεξαρτήτως ηλικίας, οι άνθρωποι που έφαγαν μπροστά από έναν καθρέφτη απήλαυσαν και κατανάλωσαν περισσότερο από το φαγητό που τους δόθηκε σε σχέση με εκείνους που το κατανάλωσαν απλά μόνοι τους.
«Οι έρευνες έχουν δείξει ότι για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους, η απόλαυση του φαγητού συνδέεται με την ποιότητα ζωής και συχνά τα μοναχικά γεύματα συνδέονται με κατάθλιψη και έλλειψη όρεξης», προσθέτει ο ερευνητής Nobuyuki Kawai. «Τα ευρήματά μας λοιπόν προτείνουν μια πιθανή προσέγγιση ως προς τη βελτίωση της απόλαυσης του φαγητού και της ποιότητας ζωής για τους ηλικιωμένους κυρίως ανθρώπους που δεν έχουν συντροφιά- για παράδειγμα, για εκείνους που έχουν ζήσει μια απώλεια ή ζουν μακριά από τους αγαπημένους τους».
Παραδόξως, σε προγενέστερες από αυτή έρευνες, η κατανάλωση φαγητού μπροστά από τον καθρέφτη είχε βρεθεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το 2015, για παράδειγμα, ο Ata Jami στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα κατέληξε στο ότι η παρακολούθηση του εαυτού μας να καταναλώνει έτοιμο φαγητό μπροστά στον καθρέφτη μειώνει την ποσότητα που τελικά καταναλώνουμε, όπως επίσης και το πόσο νόστιμο πιστεύουμε ότι είναι. Η διαφορά για τους ερευνητές φαίνεται να είναι στον τύπο τροφών που χρησιμοποιήθηκαν στις έρευνες: οι προηγούμενοι ερευνητές είχαν εστιάσει στους τρόπους μείωσης της πρόσληψης ανθυγιεινού φαγητού.
Κάποιος θα μπορούσε βέβαια να συμπεράνει ότι η εικόνα μας μέσα στο καθρέφτη μας προσφέρει μεγαλύτερη επίγνωση του τι και πόσο ακριβώς τρώμε εκείνη τη στιγμή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βάζουμε πιο εύκολα τα όρια, κάτι που δεν αποδίδεται ιδιαίτερα στο φαινόμενο της κοινωνικής διευκόλυνσης.
Όταν στρέφουμε πιο έντονα την προσοχή μας σε αυτό που καταναλώνουμε τη δεδομένη στιγμή, τείνουμε να εκτιμάμε περισσότερο τη γεύση του, να προσέχουμε την ποσότητα και επίσης να αξιολογούμε αν αυτό που τρώμε είναι καλό για εμάς ή όχι. Ίσως λοιπόν η ενισχυμένη επίγνωση να είναι η καλύτερη εξήγηση για το γιατί σε κάποιες περιπτώσεις η κατανάλωση και η απόλαυση αυξάνεται μπροστά στον καθρέφτη, ενώ σε άλλες μειώνεται.
