Τώρα ας ρίξουμε μια ματιά στο πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε για να συνεργαστούμε. Ένας άντρας είπε κάποτε –ομολογουμένως με ειρωνικό χαμόγελο, αλλά εν πάση περιπτώσει– ότι το τεστ νοημοσύνης είναι απλό: «Αν συμφωνείτε μαζί μου, είστε έξυπνοι. Αν όμως δεν συμφωνείτε μαζί μου, τότε είστε σαφώς και αναμφίβολα ηλίθιοι». Υποθέτω ότι είστε αρκετά έξυπνοι για να ερμηνεύσετε σωστά αυτό το μήνυμα. Αλλά, σοβαρά, όλοι μας έχουμε αναρωτηθεί γιατί μερικοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τίποτα.
Όπως είπα στην εισαγωγή, όταν ήμουν νέος συχνά εντυπωσιαζόμουν από το γεγονός ότι οι άνθρωποι που φαίνονταν πολύ έξυπνοι μπορούσαν, ταυτόχρονα, να είναι εντελώς ηλίθιοι. Δεν έβλεπαν αυτό που έβλεπα. Μερικοί λένε ευγενικά ότι τα εν λόγω άτομα στερούνται τη σωστή «πνευματική ευελιξία», αλλά χρησιμοποιούν αυτή την έκφραση μόνο και μόνο επειδή έχουν υπερβολικά καλή ανατροφή για να ξεστομίσουν τη λέξη «ηλίθιος».
Advertisment
Προφανώς οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτό;
Πώς θα χειριστούμε ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από μας; Ανθρώπους που αντιδρούν και λειτουργούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο; Μπορείτε να διαχειριστείτε πολλά είδη προσωπικοτήτων σε διαφορετικές καταστάσεις; Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Αν μπορούσε κανείς να συμπεριφέρεται 100% σαν χαμαιλέοντας –που αλλάζει εντελώς τη συμπεριφορά του ανάλογα με το ποιον έχει απέναντί του–, θα ήταν καλή ιδέα να το δοκιμάσει; Είναι φυσικό για μας να είμαστε αυτό που είμαστε, να βγάζουμε προς τα έξω τη θεμελιώδη συμπεριφορά μας.
Αλλά για διάφορους λόγους μπορεί να νιώσουμε την ανάγκη να προσαρμοστούμε ανάλογα με το ποιους έχουμε γύρω μας. Συχνά λέγονται πολλά σχετικά με το ότι πρέπει να είμαστε ευέλικτοι και προσαρμοστικοί, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μεγάλη ποικιλία καταστάσεων και να είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε σε πολλούς διαφορετικούς τύπους ανθρώπων. Ο όρος έχει αποκτήσει και όνομα – συναισθηματική νοημοσύνη ή συναισθηματικό πηλίκο.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η συνεχής ανάγκη για προσαρμογή, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι απαιτείται προσπάθεια και πολλή ενέργεια. Η φυσική μας κατάσταση είναι να εκδηλώνουμε τη βασική μας συμπεριφορά. Η «αφύσικη» συμπεριφορά μας είναι να προσαρμοζόμαστε συνεχώς ανάλογα με το ποιοι είναι οι άλλοι, και αυτό απαιτεί ικανότητα, εκπαίδευση και ενέργεια.
Advertisment
Αν δεν είμαστε σίγουροι για το τι είναι «σωστό» σε μια κατάσταση, αν δεν έχουμε εκπαιδευτεί ή δεν έχουμε επαρκή ενέργεια για να αντιμετωπίσουμε τον ρόλο που πιστεύουμε ότι είναι ο σωστός, θα νιώθουμε φοβισμένοι, διστακτικοί και συχνά στρεσαρισμένοι. Και το αποτέλεσμα θα είναι να χάνουμε ακόμη περισσότερη ενέργεια και ο πυρήνας μας να γίνεται ολοένα πιο εμφανής – συχνά προς μεγάλη έκπληξη των γύρω μας, που έχουν συνηθίσει να μας βλέπουν να συμπεριφερόμαστε με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
Σε έναν τέλειο κόσμο
Υπό ιδανικές συνθήκες καθένας μπορεί να είναι ο εαυτός του και κάθε πράγμα λειτουργεί ομαλά από την πρώτη στιγμή. Όλοι συμφωνούν ανά πάσα στιγμή και οι συγκρούσεις είναι ανύπαρκτες. Λένε ότι υπάρχει ένα τέτοιο μέρος και ονομάζεται Ουτοπία. Αλλά δεν είναι τόσο απλό. Όπως είπα στην αρχή του βιβλίου, αν νομίζετε ότι μπορείτε να αλλάξετε όλους τους άλλους, θα απογοητευτείτε πολύ. Θα ένιωθα κατάπληξη ακόμη κι αν μπορούσατε να αλλάξετε έστω και έναν άνθρωπο. Ανεξάρτητα από το ποιος είστε –από το αν είστε Κόκκινη, Κίτρινη, Πράσινη, Μπλε προσωπικότητα ή ένας συδυασμός χρωμάτων– θα ανήκετε πάντα στη μειονότητα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που θα συναντάτε θα είναι διαφορετικοί από σας. Όσο ισορροπημένοι κι αν είστε, δεν μπορείτε να είστε όλοι οι τύποι ταυτόχρονα. Οπότε πρέπει να προσαρμόζεστε ανάλογα με τους ανθρώπους που γνωρίζετε. Η καλή επικοινωνία συνήθως είναι θέμα προσαρμογής. Μια στιγμή, μπορεί να σκεφτείτε. Αυτό δεν ισχύει. Μπορώ να είμαι ο εαυτός μου. Για την ακρίβεια, ποτέ δεν προσαρμόζομαι ανάλογα με το ποιος είναι ο άλλος, ουδέποτε, και όλα πάνε καλά. Έτσι ζούσα πάντα. Βεβαίως. Φυσικά, καθένας μπορεί να ξεκινάει από τον εαυτό του.
Αυτό δεν είναι πρόβλημα. Αλλά τότε μην περιμένετε να μεταδώσετε στους άλλους το μήνυμα που προσπαθείτε να μοιραστείτε. Αν μπορείτε να ζήσετε γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που συναντάτε δεν πιστεύουν αυτά που λέτε, τότε δεν έχετε κανένα πρόβλημα.
Το κάνετε ήδη, ακόμη κι αν νομίζετε ότι δεν το κάνετε
Ήδη προσαρμόζετε τη συμπεριφορά σας, ακόμη κι αν δεν το συνειδητοποιείτε. Οι πάντες προσαρμοζόμαστε όλη την ώρα. Είναι μέρος του κοινωνικού παιχνιδιού, της ορατής και αόρατης επικοινωνίας που εξελίσσεται συνεχώς. Απλώς προτείνω ένα πιο αξιόπιστο σύστημα. Δεν χρειάζεται να ρισκάρετε ή να μαντέψετε. Μπορείτε να κάνετε τις σωστές ρυθμίσεις από την αρχή. Αλλά παρακαλώ προσέξτε το εξής: Κανένα σύστημα δεν είναι τέλειο. Μερικοί άνθρωποι που συναντώ αντιτίθενται στην ιδέα της εσκεμμένης προσαρμογής ανάλογα με το ποιους έχουν απέναντί τους. Θεωρούν ότι είναι κάτι ανέντιμο και χειριστικό. Αλλά και πάλι, μπορείτε πάντα να απέχετε.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Ανάμεσα σε ηλίθιους” του Thomas Erikson που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα
