Αν και κάποιοι απολαμβάνουν το αναζωογονητικό κρύο του χειμώνα και την εσωστρέφεια της εποχής, άλλοι διαπιστώνουν ότι δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωί, αισθάνονται κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, καταναλώνουν περισσότερους υδατάνθρακες και νιώθουν μια γενική αίσθηση θλίψης αυτή την εποχή του χρόνου.
Υπάρχει όνομα γι’ αυτό – εποχιακή συναισθηματική διαταραχή ή SAD – ένας τύπος κατάθλιψης που έρχεται και φεύγει με τις εποχές. Κάνει την εμφάνισή της συνήθως στα τέλη του φθινοπώρου και στις αρχές του χειμώνα, όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν και οι ημέρες είναι μικρότερες, και μπορεί να συνεχιστεί μέχρι την άνοιξη. Με την πανδημία του COVID-19, ορισμένοι μπορεί να αισθάνονται τις επιπτώσεις της εποχικής κατάθλιψης ακόμη περισσότερο από το συνηθισμένο.
Advertisment
«Οι πάσχοντες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για αυτή τη διαταραχή και ότι δεν πρέπει να την υποτιμούν ως απλή χειμερινή μελαγχολία», λέει ο Michael Terman μιλώντας στην επιστημονική ιστοσελίδα medicalxpress.com, καθηγητής κλινικής ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Κολεγίου Ιατρών και Χειρουργών Vagelos του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Παρακάτω παρουσιάζονται οι τρόποι αναγνώρισης και αντιμετώπισης της SAD και πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε την εποχική κατάθλιψη σε έναν ιδιαίτερα δύσκολο χειμώνα.
Τι είναι η εποχική συναισθηματική διαταραχή
Η εποχική συναισθηματική διαταραχή είναι μια έντονη τάση να νιώθουμε θλίψη κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης εποχής του έτους – συχνότερα στα τέλη του φθινοπώρου, που συνεχίζεται και το χειμώνα. Μπορεί να υπάρξουν έτη κατά τα οποία η απόσυρση αυτή να είναι ηπιότερη από μια μείζονα κατάθλιψη, ή ακόμη και να μην εμφανιστεί. Τα καλοκαίρια είναι πιο συχνά χωρίς συμπτώματα.
Ποιες είναι οι αιτίες που κρύβονται πίσω από την εποχική κατάθλιψη
Η χειμερινή συναισθηματική διαταραχή συνδέεται με το λιγότερο φως της ημέρας, το οποίο επιδεινώνεται αν περνάμε περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους. Η ευαισθησία σε αυτές τις αλλαγές ποικίλλει ανάλογα με το άτομο. Ορισμένοι άνθρωποι αντιδρούν στα πρώτα σημάδια της εποχικής αλλαγής μετά τη φθινοπωρινή ισημερία τον Σεπτέμβριο, ενώ η διάθεση άλλων δεν εμφανίζει αλλαγές μέχρι τον Δεκέμβριο.
Advertisment
Η πιο συνηθισμένη περίοδος για την εμφάνιση ενός επεισοδίου SAD είναι τα τέλη Οκτωβρίου έως τον Νοέμβριο. Ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος είναι οι χειρότεροι μήνες συνολικά, και τα συμπτώματα δεν υποχωρούν πλήρως μέχρι τις αρχές Μαΐου. Δεδομένου του συνεχούς χρόνου που περνά κανείς σε εσωτερικούς χώρους λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας, τα συμπτώματα που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορεί να μην υποχωρήσουν με την άφιξη της άνοιξης του επόμενου έτους.
Ο εγκλεισμός σε εσωτερικούς χώρους για μεγάλα χρονικά διαστήματα με χαμηλό φωτισμό δωματίου ουσιαστικά μιμείται τον χειμώνα, παρακάμπτοντας την εποχιακή μετάβαση σε μεγαλύτερες ημέρες και τη φυσική έκθεση σε έντονο φως που διαφορετικά θα έσπαγε τον κύκλο του χειμώνα με μια αυθόρμητη επιστροφή στη φυσιολογική διάθεση, ενέργεια, όρεξη και ύπνο. Αυτό εμφανίζεται και σε άτομα με χρόνια, μη εποχική κατάθλιψη, τα οποία περιορίζουν τις δραστηριότητές τους, παραμένουν στο κρεβάτι, σταματούν να εργάζονται και δεν βγαίνουν έξω.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο να αναπτύξει SAD
Οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, αλλά η SAD σίγουρα δεν συσχετίζεται αποκλειστικά με κάποια ηλικία ή φύλο. Οι λιγότερες αναφορές για τους άνδρες μπορεί να οφείλονται στην απροθυμία ορισμένων ανδρών να παραδεχτούν τις αλλαγές στη διάθεση.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα σωματικά συμπτώματα που προηγούνται της αλλαγής της διάθεσης περιλαμβάνουν δυσκολία να ξυπνήσουμε εγκαίρως, ημερήσια κόπωση, επιθυμία για υδατάνθρακες και αύξηση του σωματικού βάρους. Μόλις η κατάθλιψη χτυπήσει, τα συμπτώματα μιμούνται εκείνα της μη εποχικής κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας κινήτρων για εργασία ή άλλες δραστηριότητες, της μειωμένης κοινωνικής επαφής και του άγχους.
Η διαφορά είναι ότι η έναρξη του επεισοδίου SAD είναι προβλέψιμη, συνήθως εβδομάδες μετά την εμφάνιση των σωματικών συμπτωμάτων, και τα αντίμετρα μπορούν να ξεκινήσουν πριν η εναλλαγή της διάθεσης γίνει σοβαρή.
Σε ποιο σημείο είναι απαραίτητο να επισκεφθούμε ειδικό
Οι περισσότεροι άνθρωποι με SAD βιώνουν αυτές τις αλλαγές για χρόνια πριν αναγνωρίσουν το εποχικό μοτίβο. Και επειδή μπορούν σταθερά να προβλέπουν ότι θα αισθάνονται καλύτερα μετά από αρκετούς μήνες, μπορεί να το αποβάλλουν ως προσωρινό βάρος, παρόλο που μπορεί να γίνουν αρκετά δυσλειτουργικοί. Άλλοι έχουν αναζητήσει θεραπεία με αντικαταθλιπτικά, που συχνά διατηρούνται χωρίς λόγο όλο το χρόνο, επειδή ούτε οι ίδιοι ούτε οι γιατροί τους έχουν διαπιστώσει τη σχέση με την εποχή.
Εάν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε επίσκεψη σε έναν ειδικό, έναν ψυχίατρο ή άλλον επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η πρόκληση για τους ασθενείς είναι να αναγνωρίσουν πότε πρέπει να ζητήσουν βοήθεια και, αν το κάνουν, να βεβαιωθούν ότι ο ειδικός έχει την εμπειρία να επιβλέπει τη θεραπεία ειδικά για τη SAD. Την ευθύνη φέρουν τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός.
Πώς αντιμετωπίζεται η SAD
Η φωτοθεραπεία είναι μια πολύ συχνή τεχνική στο εξωτερικό, ειδικά στις Βόρειες χώρες που έχουν ελάχιστες ή και καθόλου ώρες φυσικού φωτός την ημέρα. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να ελέγχουμε το τεχνητό φως στους εσωτερικούς χώρους, αφού βοηθά τον οργανισμό να αντιληφθεί ότι δεν είναι βράδυ και να αυξήσει τους ρυθμούς του.
Επιπλέον, ένα τακτικό μοτίβο ύπνου-αφύπνισης θα πρέπει να είναι ο στόχος όλων μας, είτε έχουμε κατάθλιψη είτε όχι. Το πρόβλημα για τα άτομα με SAD είναι η αυξημένη πίεση να κοιμούνται περισσότερες ώρες απ’ ό,τι την άνοιξη και το καλοκαίρι. Ο επιπλέον ύπνος δεν προσφέρει επιπλέον ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά αποτελεί μάλλον σύμπτωμα της κατάθλιψης. Οι καλές συνήθειες ύπνου πάνε περίπατο, αλλά αυτό δεν είναι λάθος του ασθενούς. Η αποτελεσματική θεραπεία μπορεί να ομαλοποιήσει γρήγορα το μοτίβο ύπνου.
Εν μέσω πανδημίας, πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να επισκέπτονται καταστήματα και γενικότερα την εστίαση, φοβούμενοι την επαφή με κρούσματα. Σε αυτή την περίπτωση, χρειάζεται να επενδύουν περισσότερο σε περιπάτους και εκδρομές, στην επαφή δηλαδή περισσότερο με τη φύση και τον καθαρό αέρα με ή χωρίς παρέα.
Πηγή:
medicalxpress.com/news/2021-12-seasonal-depression-pandemic.com
