Το 1991, οκτώ άνθρωποι ξεκίνησαν μια διετή περιπέτεια, κατά την οποία θα έμεναν σε καραντίνα μέσα σε ένα αντίγραφο του γήινου οικοσυστήματος. Πρόκειται για μια φουτουριστική ιστορία βγαλμένη κατευθείαν από τις σελίδες ενός μπεστ σέλερ επιστημονικής φαντασίας που έκτοτε έχει παραβλεφθεί και υποτιμηθεί για την αμφιλεγόμενη κατάρρευσή της.
Το τεράστιο περιβαλλοντικό πείραμα, που θεωρήθηκε αποτυχημένο εκείνη την εποχή, διεξήχθη σε ένα μια έκταση 1,27 εκταρίων στην έρημο της Αριζόνα. Μετά τα διαστημικά επιτεύγματα των δεκαετιών του ’70 και του ’80, η πιθανότητα ταξιδιού στον Άρη (και όχι μόνο) ήταν πλέον ορατή. Κατά τη δημιουργία του project, που ονομάστηκε Biosphere 2, επιστήμονες, μηχανικοί και επιχειρηματίες έθεσαν ως στόχο να λύσουν τα προβλήματα της εξωγήινης επιβίωσης.
Advertisment
Επί επτά χρόνια, κατασκευάστηκε στην Αριζόνα των ΗΠΑ μια σειρά από σφραγισμένους θόλους και θερμοκήπια για να αναπαραστήσουν τη Γη σε μικρότερη κλίμακα. Το περιβάλλον περιείχε έναν ωκεανό 836 τετραγωνικών μέτρων – με τον δικό του κοραλλιογενή ύφαλο, έρημο, λιβάδι και μαγκρόβιο δάσος.
Κατά τη διάρκεια του πειράματος, οι «βιοσφαιριστές» αναμενόταν να καλλιεργούν τα δικά τους τρόφιμα και ποτά, διατηρώντας παράλληλα βιώσιμα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και οξυγόνου – και όλα αυτά με όσο το δυνατόν λιγότερη εξωτερική βοήθεια. Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ήταν η δημιουργία ενός κόσμου που θα μπορούσε να υποστηρίξει τη ζωή, χωρίς να μολύνει το προσεκτικά ελεγχόμενο περιβάλλον.
Advertisment
Όλα όσα μεταφέρονταν στη Βιόσφαιρα 2 έπρεπε να ελεγχθούν για επιβλαβή αέρια που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τους κατοίκους. Ακόμα και τα προϊόντα υγείας και ομορφιάς, όπως τα χημικά αποσμητικά, απαγορεύτηκαν. Προκειμένου να αποφευχθεί η διατάραξη της ευαίσθητης ισορροπίας του οικοσυστήματος από επιβλαβείς ουσίες, χρησιμοποιήθηκαν φυσικά υλικά όπως μαλλί και ξύλο στους χώρους διαβίωσης.
Αλλά δεν πήγαν όλα ακριβώς σύμφωνα με το σχέδιο. Τα επίπεδα οξυγόνου έγιναν επικίνδυνα χαμηλά, καθώς η φυτική ζωή δεν μπορούσε να συμβαδίσει με τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα. Όποιο οξυγόνο παρήχθη, μετατράπηκε σε CO2 και απορροφήθηκε από το μη σφραγισμένο τσιμέντο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του χώρου διαβίωσης.
Τα ζώα και τα φυτά άρχισαν να πεθαίνουν με ανησυχητικό ρυθμό και η έλλειψη πόρων χώρισε την ομάδα σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Το γεγονός τράβηξε την προσοχή του Τύπου και λίγο αργότερα ακολούθησε διαμάχη με επίκεντρο την κριτική στον χαρισματικό εφευρέτη του project, John Allen. Ένα άρθρο στο περιβαλλοντικό περιοδικό Ecology αποκάλεσε το πείραμα «ανοησίες της Νέας Εποχής που μεταμφιέζονται σε επιστήμη» και οι οικολόγοι προεξόφλησαν τα ευρήματά τους για την έλλειψη αξιολόγησης από άλλους επιστήμονες.
Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό το πείραμα
Όσοι συμμετείχαν στη Βιόσφαιρα 2 επανήλθαν στην κοινωνία με μια εντελώς νέα οπτική. Το 2018, ο επιστήμονας Mark Nelson εξήγησε ότι η επιστροφή σε έναν κόσμο με άπειρα σκουπίδια και ρύπανση, όπου δεν μπορούσε να δει πώς παράγεται το φαγητό του, ήταν «παράξενα αποπροσανατολιστική» γι’ αυτόν.
Η συμμετοχή του στο πείραμα τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο ευαίσθητο μπορεί να είναι ένα οικοσύστημα. «Ό,τι κάναμε είχε συνέπειες και αύξησε σημαντικά την ευαισθησία μας», δήλωσε σε άρθρο του στην εφημερίδα Dartford Alumni Gazette.
Αποκάλυψε ότι το οκταμελές πλήρωμα έμαθε πολλά σχετικά με τη διατήρηση των καταπονημένων κοραλλιογενών υφάλων στη ζωή, την προστασία του τροπικού δάσους και τη συνεργασία με το περιβάλλον για τη μείωση των επιπέδων CO2. Αυτά τα μαθήματα σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, καθώς η απειλή της κλιματικής κρίσης εντείνεται, οδήγησαν τους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν τα τελευταία χρόνια τις μέχρι πρότινος ανενεργές εγκαταστάσεις για τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής.
Αντισυμβατικοί «οραματιστές»
Το «Spacecraft EARTH» είναι ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε το 2020 και εξιστορεί την ιστορία της Βιόσφαιρας 2. Για τον σκηνοθέτη Matt Wolf η ανακάλυψη της ιστορίας αυτού του project τον έκανε να συνειδητοποιήσει ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ιστορία που αφορά ολόκληρο τον κόσμο. Αυτοί οι «αντισυμβατικοί οραματιστές» δεν απέτυχαν λόγω των μη ρεαλιστικών φιλοδοξιών τους, είπε σε δήλωσή του στον Τύπο, αλλά αντίθετα, επειδή ξεκίνησε με στόχο το ενδεχόμενο κέρδος.
«Ο καπιταλισμός ματαιώνει τους ιδεαλιστές της πρωτοπορίας», σχολίασε ο Wolf. Η πρεμιέρα της ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance, η δημόσια παρουσίαση της ταινίας συνέπεσε με μια παρόμοια κατάσταση που διεξάγεται άθελά μας σε παγκόσμια κλίμακα, την πανδημία COVID-19.
«Καθώς γύριζα αυτή την ταινία, ποτέ δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι μια πανδημία θα απαιτούσε να τεθεί όλος ο κόσμος σε καραντίνα», δήλωσε ο Wolf. «Όπως όλοι μας σήμερα, οι βιοσφαιριστές ζούσαν κλεισμένοι μέσα και διαχειρίζονταν την καθημερινή ζωή με περιορισμένους πόρους, συχνά κάτω από μεγάλο στρες. Αλλά όταν ξαναμπήκαν στον κόσμο, μεταμορφώθηκαν για πάντα. Δεν θα θεωρούσαν πλέον τίποτα δεδομένο – ούτε καν την ανάσα. Υπό το πρίσμα του COVID-19, όλοι ζούμε σαν βιοσφαιριστές, και θα ξαναμπούμε κι εμείς σε έναν νέο κόσμο. Το ερώτημα είναι πώς θα μεταμορφωθούμε».
Πηγή:
www.euronews.com/green/2022/01/29/living-in-a-bubble-did-this-failed-90s-experiment-predict-the-future
