Το σώμα μας βρίσκεται στο τώρα, αλλά το μυαλό μας υπερβαίνει το παρόν και προεκτείνεται τόσο στο μέλλον, όσο και στο παρελθόν. Γιατί άραγε μας είναι τόσο δύσκολο να βιώσουμε το παρόν;
Γιατί κάτι που ακούγεται εύκολο είναι τόσο δύσκολο να εφαρμοστεί; Το να ζούμε το τώρα, να βιώνουμε την στιγμή δεν υποτίθεται ότι συμβαίνει αυτόματα; Η αλήθεια είναι πως όχι.
Advertisment
Το να είμαστε παρόντες είναι κάτι που είναι περισσότερο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει πράξη, ανεξάρτητα από το πρόγραμμα, τις υποχρεώσεις, τις συνθήκες ζωής ή το επίπεδο του άγχους μας.
Το να νιώθουμε παρόντες κατά την διάρκεια της καθημερινότητας είναι κάτι που πολλοί θα θεωρούσαν συνώνυμο με το να είμαστε «απλώς προσεκτικοί» – mindful |mindfulness|. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως «ενσυνειδητότητα» και σημαίνει την επίγνωση που προκύπτει όταν επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε κάτι στο τώρα.
Η ενσυνειδητότητα έχει να κάνει με το να δείχνουμε προσοχή με συγκεκριμένο τρόπο: εσκεμμένα, στην παρούσα στιγμή και χωρίς κριτική. Αυτός ο ορισμός της ενσυνειδητότητας χρησιμοποιείται ευρέως στην έρευνα και υπογραμμίζει ακριβώς τι κάνει το να είμαστε στην παρούσα στιγμή τόσο δύσκολο. Το να είμαστε παρόντες απαιτεί μία σκόπιμη, αλλά αναγκαστική, αναγνώριση της στιγμής για αυτό που είναι, όχι για αυτό που θα θέλαμε να ήταν ή πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είναι. Και πραγματικά, είναι δύσκολο να επιτευχθεί μία τέτοια ισορροπία.
Advertisment
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί αυτός ο συνδυασμός ενσυνειδητότητας, του να ζήσουμε την στιγμή στο παρόν, ορισμένοι από αυτούς είναι:
• Δεν έχουμε συνηθίσει να επιβραδύνουμε και να επιτρέπουμε στο μυαλό μας ένα διάλειμμα από την παραγωγικότητα ή τον μελλοντικό προγραμματισμό.
• Αφήνουμε τα μικρά πράγματα να μοιάζουν μεγαλύτερα από ότι είναι και τους επιτρέπουμε να καταναλώνουν περισσότερη ψυχική ενέργεια από όση τους αξίζει.
• Προβλέπουμε το τέλος μίας «καλής» στιγμής πριν τελειώσει και αφήνουμε την προσμονή του τέλους να παρεμβαίνει στην εκτίμησή μας για την παρούσα στιγμή.
• Αποκρύπτουμε ή προσποιούμαστε συναισθήματα.
• Φοβόμαστε για το άγνωστο, για το τι πρόκειται να έρθει μελλοντικά. (Συνήθως συμβαίνουν μόνο ελάχιστα πράγματα, από τα φοβερά πράγματα που θα αναμέναμε).
• Πιστεύουμε ότι το να ζήσουμε την στιγμή στο παρόν, μας καθιστά στάσιμους και δεν εμπεριέχει κινητοποίηση.
Ο έλεγχος των συναισθημάτων που οδηγούν σε οποιονδήποτε ή σε όλους τους προαναφερθέντες λόγους, είναι το σκόπιμο μέρος του να είμαστε ενσυνείδητοι. Σε αντίθεση με την δημοφιλή πεποίθηση, το να ζήσουμε την στιγμή δεν ισοδυναμεί με την χαλάρωση του προγράμματός μας ή με το να κάνουμε μόνο πράγματα που μας ευχαριστούν και μας αρέσουν. Σύμφωνα με έρευνες το δημιουργικό άγχος μπορεί πραγματικά να ενισχύσει την ενσυνειδητότητα και την παρουσία μας στο παρόν, λόγω του επιπέδου συνειδητοποίησης που απαιτούν τα γεγονότα.
Το να είμαστε σε επίγνωση σχετικά με την ενσυνειδητότητα δεν είναι θέμα αναζήτησης της τέλειας χρονικής στιγμής για να εκτιμήσουμε την τρέχουσα κατάσταση, όπως π.χ. κατά την διάρκεια εορταστικών περιόδων, αλλά αντίθετα αναζήτησης των ατελών στιγμών και της αναγνώρισής τους. Χρειάζεται εξάσκηση, όπως άλλωστε και κάθε άλλη καλή συνήθεια.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να νιώσει περισσότερο παρόν μέσω πρακτικών που ενισχύουν την ενσυνειδητότητα. Η έρευνα δείχνει ότι δραστηριότητες όπως ο διαλογισμός, η διατήρηση ημερολογίου, η άσκηση και η ψυχοθεραπεία μπορούν να μας βοηθήσουν να αισθανθούμε περισσότερο «παρόντες» και να μάθουμε ζούμε την στιγμή, ανεξάρτητα από το αν είναι συναρπαστική ή συνηθισμένη.
Το δυσάρεστο που όλοι κατανοούμε καλύτερα καθώς μεγαλώνουμε, είναι ότι μεγάλο μέρος της ζωής μας – ίσως το μεγαλύτερο – καταλαμβάνεται από καθημερινές ρουτίνες και περιοριστικές ευθύνες. Καθημερινά, ερχόμαστε αντιμέτωποι με στιγμές που θα προτιμούσαμε να μην τις συναντήσουμε, με τις καλές να είναι λιγότερο συχνές, τόσο που θα θέλαμε να προσκολληθούμε σε αυτές, αντί να τις αφήσουμε να περάσουν.
Αντί λοιπόν να αφήσουμε την συνείδησή μας να σκουριάσει καθώς περιμένουμε μια σπάνια όαση χαράς, μπορούμε να προσπαθήσουμε, να επιλέξουμε, να βλέπουμε την κάθε στιγμή ως μία ευκαιρία για να είμαστε παρόντες στη ζωή που αποκαλούμε «δική μας».
Το να περιμένουμε να ζήσουμε την στιγμή μέχρι να προκύψει ο ιδανικός χρόνος και συνθήκες, μπορεί να είναι ο λόγος που αναγνωρίζουμε ως «τέλειες» μόνο στιγμές όπως π.χ. αυτές κατά την διάρκεια των διακοπών. Το να είμαστε παρόντες δεν είναι η ανταμοιβή που έρχεται στο τέλος μίας πολυάσχολης εβδομάδας ή όταν οι ευθύνες της ζωής τυχαίνει περιορίζονται για μία μέρα.
Το να είμαστε παρόντες στην στιγμή, είναι το αποτέλεσμα της επιλογής μίας συνειδητής κατάστασης του νου, ακόμα κι όταν θα προτιμούσαμε να συμβαίνει κάτι άλλο από αυτό που βιώνουμε. Είναι η καθημερινή επιλογή να κοιτάζουμε γύρω μας και να κάνουμε την ύπαρξη μας «σκόπιμη», με όποια μορφή κι αν αυτό συμβαίνει.
«Γιατί το παρόν είναι ο πιο μακρύς χρόνος»
Βιβλιογραφία:
Nezlek, J. B., Holas, P., Rusanowska, M., & Krejtz, I. (2016). Being present in the moment: Event-level relationships between mindfulness and stress, positivity, and importance. Personality and Individual Differences, 93, 1-5. Doi:10.1016.
Xia, T., Hu, H., Seritan, A. L., & Eisendrath, S. (2019). The Many Roads to Mindfulness: A Review of Nonmindfulness-Based Interventions that Increase Mindfulness. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 25(9), 874-889. doi:10.1089.
- The absent father effect | Η επίδραση του απόντα πατέρα στην κόρη - 30 Σεπτεμβρίου 2024
- Ενσυναίσθηση: Πώς να είμαστε ουσιαστικά κοντά σε κάποιον που μας χρειάζεται - 31 Αυγούστου 2024
- Η θεραπευτική δύναμη της σχέσης μας με τα ζώα - 3 Ιουνίου 2024
