Δεν χρειάζεται να είστε ιδιοκτήτης γάτας για να ξέρετε ότι οι γάτες αρέσκονται να κάθονται σε κουτιά, ειδικά σε χαρτόκουτα. Τους αρέσει επίσης να κάθονται σε κάθε είδους κλειστούς χώρους. Αν υπάρχει ένας κύκλος ζωγραφισμένος στο πάτωμα, η γάτα είναι πιθανό να καθίσει ακριβώς στη μέση. Μια πρόσφατη έρευνες χρησιμοποιεί αυτή τη συνήθεια της γάτας για να ανακαλύψει πώς οι γάτες αντιλαμβάνονται τον κόσμο.
Η αντίληψη είναι περίεργη. Όταν βλέπουμε μια γάτα πίσω από έναν φράχτη, το αντιληπτικό μας σύστημα συμπληρώνει τα μέρη της γάτας που δεν είναι ορατά. Κανένα φως από αυτά τα μέρη δεν πέφτει στον αμφιβληστροειδή μας, αλλά παρ’ όλα αυτά αναπαρίστανται, ακόμη και στα πρώτα στάδια της αντιληπτικής μας επεξεργασίας.
Advertisment
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα καλά μελετημένο παράδειγμα τέτοιας ολοκλήρωσης: το τετράγωνο Kanizsa. Υπάρχουν μόνο τέσσερα μαύρα σχήματα που μοιάζουν με το Pac-Man στην οθόνη, αλλά βλέπετε ένα λευκό τετράγωνο επειδή το οπτικό σας σύστημα συμπληρώνει τα ελλείποντα ψευδαισθητικά περιγράμματα. Αυτή η συμπλήρωση συμβαίνει ήδη από τον πρωτογενή οπτικό φλοιό.
Αυτά είναι παραδείγματα από την όραση, αλλά μια τέτοια συμπλήρωση συμβαίνει σε όλες τις αισθητηριακές λειτουργίες. Πάρτε για παράδειγμα την ακοή: Όταν ακούμε έναν δυνατό κρότο ενώ ακούμε μια μελωδία, το ακουστικό σύστημα συνεχίζει να αναπαριστά τη μελωδία ακόμη και εκείνη τη σύντομη στιγμή που ο κρότος είναι το μόνο πράγμα που ακούμε.
Advertisment
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται μη αντιληπτική ολοκλήρωση. Η μη αντιληπτική ολοκλήρωση είναι μέρος της συνηθισμένης μας αντίληψης. Συμβαίνει πολύ σπάνια σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής να μπορούμε να αντιληφθούμε ένα αντικείμενο χωρίς να χρησιμοποιήσουμε αυτό το εργαλείο: Σε φυσικές σκηνές, έχουμε πάντα απόκρυψη, επειδή τα αντικείμενα τείνουν να μην είναι πλήρως διαφανή.
Κάθε φορά που βλέπουμε ένα αντικείμενο να αποκρύπτεται από ένα άλλο αντικείμενο (δηλαδή κάθε φορά που βλέπουμε οτιδήποτε στην πραγματική ζωή, εκτός από τις περίεργες περιπτώσεις πλήρως διαφανών οπτικών σκηνών ή πολύ απλών οπτικών απεικονίσεων), χρησιμοποιούμε την μη αντιληπτική ολοκλήρωση των αποκρυπτόμενων τμημάτων των αντιληπτών αντικειμένων. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την αντίληψη χωρίς να κατανοήσουμε αυτό το εργαλείο.
Γνωρίζουμε αρκετά για το πώς λειτουργεί αυτό στους ανθρώπους, εν μέρει επειδή μπορούμε να ρωτήσουμε τα υποκείμενα αν και πού μπορούν να δουν ψευδαισθητικά περιγράμματα. Δεν μπορούμε να ρωτήσουμε τις γάτες. Ή οποιοδήποτε άλλο ζώο για το θέμα αυτό. Έτσι, όταν μελετάμε την μη αντιληπτική ολοκλήρωση στα ζώα, χρειαζόμαστε μερικά επιπλέον κόλπα.
Και εδώ η διαβόητη συνήθεια της γάτας να κάθεται μέσα σε κουτιά ήταν πολύ χρήσιμη. Στις γάτες αρέσει να κάθονται σε κλειστούς χώρους, ακόμη και αν αυτοί είναι απλώς σημειωμένοι στο πάτωμα με τη μορφή ενός ζωγραφισμένου κύκλου ή τετραγώνου. Το ερώτημα είναι: Τους αρέσει επίσης να κάθονται σε ψευδείς κλειστούς χώρους; Αν υπάρχουν ζωγραφισμένα τετράγωνα στο πάτωμα, οι γάτες κάθονται μέσα σε αυτά. Τι γίνεται όμως αν υπάρχουν ζωγραφισμένα σχήματα όπως το παραπάνω τετράγωνο Kanizsa; Τι κάνουν; Συμπληρώνουν μόνες τους αυτό το σχήμα;
Φαίνεται ότι η απάντηση είναι ναι. Οι γάτες είναι εξίσου πιθανό να καθίσουν στη μέση του μη αντιληπτικά συμπληρωμένου τετραγώνου της ψευδαίσθησης Kanizsa όσο και να καθίσουν στη μέση ενός απλού τετραγώνου. Αυτός είναι ένας κομψός τρόπος για να μάθουμε πώς λειτουργεί αυτό το εργαλείο στις γάτες – και, κατ’ επέκταση, πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Υπό κάποια πολύ πραγματική έννοια, οι γάτες βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν. Αυτός είναι ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο μοιάζουν πολύ με τους ανθρώπους.
Πηγή: www.psychologytoday.com/intl/blog/psychology-tomorrow/202205/cats-see-things-are-not-there
