Η κοινή πεποίθηση είναι ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά υποκινείται από την ευχαρίστηση και την αναζήτηση της ευτυχίας, καθώς επίσης και την αποφυγή του πόνου. Γιατί λοιπόν κάποιοι φαίνεται να ακολουθούν τη δυστυχία, ακόμα και να περηφανεύονται γι’ αυτή σαν να περιμένουν να πάρουν τα εύσημα; Ακόμα κι αν οι συνθήκες τους οδηγούν στη βελτίωση της ζωής τους, αυτοί φαίνεται να προτιμούν την γκρίνια.
Υπάρχει μια κάποια άνετη οικειότητα με την έλλειψη ικανοποίησης που γίνεται εμπόδιο στην αλλαγή; Γιατί ορισμένοι άνθρωποι επιστρέφουν στη μιζέρια αμέσως μετά από μια αχτίδα χαράς;
Advertisment
Υπάρχουν διάφορες πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτό τον «εθισμό» στη δυστυχία:
– Βαθιά ριζωμένοι ανασφάλεια ή έλλειψη αυτοεκτίμησης που μας κάνουν να νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε την ευτυχία.
– Άτομα που έχουν μεγαλώσει μέσα στην υπερβολική πειθαρχία και τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες, έχουν μάθει να εξισώνουν τη δυστυχία με την αγάπη και την επιτυχία.
– Μακροχρόνιος αγώνας με τραύμα ή άλλες αρνητικές εμπειρίες πυροδοτούν μια ασυνείδητη επιθυμία να συνεχίζουν να επιστρέφουν σε μια κατάσταση δυστυχίας.
Advertisment
– Μπορεί να πάσχουν από κάποια υποβόσκουσα ψυχική διαταραχή.
– Πεποίθηση ότι το να εστιάζουμε στο αρνητικό αποτελεί απλά στοιχείο του ρεαλισμού.
– Εξαιτίας αποφάσεων ή εμπειριών του παρελθόντος, κάποιοι άνθρωποι παγιδεύονται στις ενοχές και τιμωρούν τον εαυτό τους.
– Φοβούνται να νιώσουν χαρά καθώς μετά τα θετικά συναισθήματα, πιστεύουν, ότι ακολουθεί η απογοήτευση.
– Η έλλειψη ικανοποίηση λειτουργεί ως κίνητρο για σκληρότερη προσπάθεια και αλλαγή
– Κάποιοι άνθρωποι κάνουν προσωπική τους αποστολή να πάρουν πάνω τους τα προβλήματα του κόσμου.
Και ύστερα υπάρχει η θεωρία ότι οι άνθρωποι έλκονται από τα αρνητικά συναισθήματα. Μια έρευνα από τους Eduardo Andrade και Joel Cohen, οι οποίοι εξέτασαν τους λόγους που κάποιοι άνθρωποι απολαμβάνουν τα θρίλερ, συμπέραναν ότι κάποια θεατές ευχαριστιούνται να νιώθουν δυστυχισμένοι.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι οι άνθρωποι βιώνουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα παράλληλα, που σημαίνει ότι όχι μόνο απολαμβάνουν την ανακούφιση που έρχεται όταν η απειλή υποχωρεί, αλλά απολαμβάνουν επίσης το να τρομάζουν. Η ίδια θεωρία, υποστήριξαν, μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τον εθισμό στα extreme sports και σε άλλες ριψοκίνδυνες δραστηριότητες.
Τα χαρακτηριστικά ενός χρόνια εθισμένου στη δυστυχία
– Βρίσκει λόγους να είναι δυστυχισμένο όταν η ζωή γίνεται «πολύ καλή»
– Προτιμά να παίζει το ρόλο του θύματος και κατηγορεί τους άλλους αντί να λαμβάνει ευθύνη για τις επιλογές του
– Ανταγωνίζεται φίλους και συναδέλφους για να δουν ποιος περνά πιο δύσκολα
– Δυσκολεύεται να θέσει και να πετύχει στόχους – ή πετυχαίνει στόχους για να αντιληφθεί μετά ότι δεν μπορεί να απολαύσει την επιτυχία.
– Δυσκολεύεται να επανέλθει όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα έχει σχεδιάσει
– Δραπετεύει, αποσπάται από καταχρήσεις
– Σταματά να νοιάζεται για τις βασικές του ανάγκες
– Νιώθει παγιδευμένος στα συναισθήματα και ανίκανος να αλλάξει
– Έχει έντονες σχέσεις χωρίς όμως κάποια ικανοποίηση
Είναι η ευτυχία επιλογή;
Συχνά λέγεται ότι η ευτυχία είναι μια επιλογή. Αλλά τότε γιατί δεν είναι οι περισσότεροι άνθρωποι ευτυχισμένοι; Σύμφωνα με την εμπειρία μου, η ευτυχία είναι περίπλοκη. Κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν την ευτυχία ακόμα και στις πιο σκληρές καταστάσεις, άλλοι είναι δυστυχισμένοι ακόμα κι αν φαίνεται πως έχουν τα πάντα.
Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να είναι αλήθεια ότι η ευτυχία είναι μια επιλογή. Έως ένα επίπεδο, εμείς επιλέγουμε τις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας. Μπορούμε να βελτιώσουμε την «ευτυχία» μας, αλλά συχνά υπάρχουν κι άλλοι ασυνείδητοι μηχανισμοί (και κοινωνικές συνθήκες) που δυσκολεύουν κάτι τέτοιο.
David Sack M.D.
