Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ταλαιπωρούνται επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν μπορεί πλέον να ξεχωρίσει τα υγιή κύτταρα από τους εισβολείς μικροοργανισμούς. Οι άμυνες που κάποτε τους προστάτευαν, τώρα επιτίθενται στους ιστούς και τα όργανά τους.
Σημαντικές διεθνείς ερευνητικές προσπάθειες καταβάλλονται για την καταπολέμηση αυτής της τάσης – συμπεριλαμβανομένης μιας πρωτοβουλίας στο Ινστιτούτο Francis Crick του Λονδίνου, όπου δύο ειδικοί παγκοσμίου επιπέδου, ο James Lee και η Carola Vinuesa, έχουν δημιουργήσει ξεχωριστές ερευνητικές ομάδες για να βοηθήσουν στον ακριβή εντοπισμό των αιτιών των αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως είναι γνωστές αυτές οι καταστάσεις.
Advertisment
«Οι αριθμοί των περιπτώσεων αυτοάνοσου άρχισαν να αυξάνονται πριν από περίπου 40 χρόνια στη Δύση», δήλωσε ο Lee στον Observer. «Ωστόσο, βλέπουμε τώρα να εμφανίζονται κάποιες σε χώρες που δεν είχαν ποτέ πριν τέτοιες ασθένειες. Για παράδειγμα, η μεγαλύτερη πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων φλεγμονώδους νόσου του εντέρου σημειώθηκε στη Μέση Ανατολή και την ανατολική Ασία. Πριν από αυτό δεν είχαν δει σχεδόν καθόλου τη νόσο».
Τα αυτοάνοσα νοσήματα κυμαίνονται από τον διαβήτη τύπου 1 έως τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και την πολλαπλή σκλήρυνση. Σε κάθε περίπτωση, το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύεται και στρέφεται κατά των υγιών ιστών αντί των μολυσματικών παραγόντων.
Σε διεθνές επίπεδο, εκτιμάται πλέον ότι οι περιπτώσεις αυτοάνοσων νοσημάτων αυξάνονται κατά 3% – 9% ετησίως. Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν βασικό ρόλο σε αυτή την αύξηση. «Η ανθρώπινη γενετική δεν έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε ο James Lee, ο οποίος προηγουμένως εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. «Επομένως, κάτι πρέπει να αλλάζει στον εξωτερικό κόσμο με τρόπο που να αυξάνει την προδιάθεσή μας για αυτοάνοσα νοσήματα».
Advertisment
Η ιδέα αυτή υποστηρίχθηκε από την Carola Vinuesa, η οποία προηγουμένως εργαζόταν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας. Επισήμανε τις αλλαγές στη διατροφή που συνέβαιναν καθώς όλο και περισσότερες χώρες υιοθετούσαν δυτικού τύπου διατροφές και οι άνθρωποι αγόραζαν περισσότερο γρήγορο φαγητό.
«Οι διατροφές έτοιμου και γρήγορου φαγητού στερούνται ορισμένων σημαντικών συστατικών, όπως οι φυτικές ίνες, και τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή η αλλαγή επηρεάζει το μικροβίωμα ενός ατόμου – τη συλλογή μικροοργανισμών που έχουμε στο έντερό μας και οι οποίοι παίζουν βασικό ρόλο στον έλεγχο διαφόρων σωματικών λειτουργιών», εξηγεί η ίδια.
«Αυτές οι αλλαγές στο μικροβίωμά μας πυροδοτούν στη συνέχεια αυτοάνοσες ασθένειες, από τις οποίες έχουν πλέον ανακαλυφθεί περισσότεροι από 100 τύποι». Και οι δύο επιστήμονες τόνισαν ότι οι ατομικές ευαισθησίες εμπλέκονται στη νόσηση από τέτοιες ασθένειες, παθήσεις που περιλαμβάνουν επίσης την κοιλιοκάκη καθώς και τον λύκο, ο οποίος προκαλεί φλεγμονή και πρήξιμο και μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε διάφορα όργανα, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς.
«Αν δεν έχετε μια συγκεκριμένη γενετική ευαισθησία, δεν θα εμφανίσετε απαραίτητα κάποια αυτοάνοση νόσο, όσα burgers κι αν φάτε», δήλωσε η Vinuesa. «Δεν υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσουμε την παγκόσμια εξάπλωση των φαστ φουντ. Αντ’ αυτού, λοιπόν, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τους θεμελιώδεις γενετικούς μηχανισμούς που στηρίζουν τις αυτοάνοσες ασθένειες και κάνουν ορισμένους ανθρώπους ευάλωτους, ενώ άλλους όχι. Θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα σε αυτό το επίπεδο».
Το έργο αυτό είναι εφικτό χάρη στην ανάπτυξη τεχνικών που επιτρέπουν πλέον στους επιστήμονες να εντοπίζουν μικροσκοπικές διαφορές στο DNA μεταξύ μεγάλου αριθμού ατόμων. Με αυτόν τον τρόπο, είναι δυνατόν να εντοπιστούν κοινά γενετικά μοτίβα μεταξύ όσων πάσχουν από μια αυτοάνοση ασθένεια.
«Μέχρι πολύ πρόσφατα, απλά δεν είχαμε τα εργαλεία για να το κάνουμε αυτό, αλλά τώρα έχουμε αυτή την απίστευτη δύναμη να αλληλουχούμε το DNA σε μεγάλη κλίμακα και αυτό έχει αλλάξει τα πάντα», δήλωσε ο Lee. «Όταν άρχισα να κάνω έρευνα, γνωρίζαμε περίπου μισή ντουζίνα παραλλαγές του DNA που εμπλέκονταν στην ενεργοποίηση της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Τώρα γνωρίζουμε περισσότερες από 250».
Η εργασία αυτή βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών των Lee και Vinuesa, οι οποίες αποσκοπούν στο να ανακαλύψουν πώς λειτουργούν αυτά τα διαφορετικά γενετικά μονοπάτια και να διαλευκάνουν τους πολλούς διαφορετικούς τύπους ασθενειών που εξετάζουν τώρα οι γιατροί. Αυτό θα βοηθήσει και στην αποτελεσματικότερη επιλογή θεραπείας.
«Έχουμε πολλές δυνητικά χρήσιμες νέες θεραπείες που αναπτύσσονται συνεχώς, αλλά δεν ξέρουμε σε ποιους ασθενείς να τις δώσουμε, επειδή συνειδητοποιούμε πλέον ότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποια εκδοχή της νόσου έχουν. Και αυτός είναι πλέον ένας βασικός στόχος για την έρευνα. Πρέπει να μάθουμε πώς να ομαδοποιούμε και να στρωματοποιούμε τους ασθενείς, ώστε να μπορούμε να τους δώσουμε τη σωστή θεραπεία».
Πηγή:
www.theguardian.com/science/2022/jan/08/global-spread-of-autoimmune-disease-blamed-on-western-diet
