Θεωρώ τον εαυτό μου αισιόδοξο. Μερικές φορές αναρωτιέμαι γιατί, αφού έχω χάσει την αδελφή μου, τον πατέρα μου και τη γιαγιά μου σε αφύσικο θάνατο, κάτι που φυσικά συνδέεται με έντονη ψυχική δυσφορία. Έχω δυνητικά πολλά για να είμαι δυστυχισμένος. Ωστόσο, ενώ αυτές οι απώλειες με έχουν επηρεάσει βαθιά, γενικά, μου είναι δύσκολο να μην ξεκινάω κάθε μέρα με την αίσθηση ότι η ζωή είναι καλή και το μέλλον λαμπρό. Και τα γενικά αισθήματα αισιοδοξίας μου με έκαναν να αναρωτηθώ αν οι άνθρωποι γεννιούνται με μια αισιόδοξη προσωπικότητα ή αν αυτό είναι κάτι που μπορεί να προκύψει μέσω αλλαγών στη συμπεριφορά.
Οι γενετικές ρίζες της αισιοδοξίας
Το γεγονός ότι ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν βιολογική προδιάθεση προς την αισιοδοξία ενισχύεται από την περίπτωση μιας συνταξιούχου Σκωτσέζας, της Jo Cameron, η οποία έχει μεταλλάξεις σε δύο γονίδια που την καθιστούν «άτρωτη» μπροστά στον πόνο. Ενδιαφέρον είναι ότι, με βάση τη θεωρία ότι οι αντιδράσεις στον σωματικό και στον συναισθηματικό πόνο συνδέονται μεταξύ τους, η Cameron σημείωσε επίσης μηδενική βαθμολογία στα τεστ που αξιολογούν τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης και λέει ότι αισθάνεται πάντα ευτυχισμένη και αισιόδοξη.
Advertisment
Ποια είναι λοιπόν η αιτία της αντίστασης της Jo Cameron στον σωματικό πόνο και της αιώνια αισιόδοξης προοπτικής της ζωής; Ένα από τα γονίδια που μεταλλάχθηκαν στο γονιδίωμά της, με την ονομασία FAAH, εμπλέκεται στη διάσπαση της αναδαμίδης, μιας σωματικής χημικής ουσίας που έχει κεντρική σημασία για την αίσθηση του πόνου, τη διάθεση και τη μνήμη. Η άλλη μετάλλαξη είναι σε ένα γονίδιο που ενισχύει τη δράση του FAAH, και οι δύο μεταλλάξεις συνδυαστικά αυξάνουν δραματικά τα επίπεδα της ανανδαμίδης στο σώμα. Aυτό το δεύτερο γονίδιο ονομάζεται FAAH-OUT.
Χρειάζεται, λοιπόν, όλοι να φιλοδοξούμε να έχουμε το γονιδίωμά μας τροποποιημένο όπως συμβαίνει με τη Jo Cameron; Στην πραγματικότητα, η αντίδρασή μας στον πόνο παίζει ζωτικό ρόλο στην προστασία μας από τραυματισμούς και θάνατο. Και πράγματι, κατά τη διάρκεια της ζωής της, η Cameron έχει συσσωρεύσει τραυματισμούς που περιλαμβάνουν ένα σπασμένο ισχίο και αντίχειρες παραμορφωμένους από οστεοαρθρίτιδα, οι οποίοι υπέπεσαν στην αντίληψη των γιατρών μόνο όταν η Cameron δεν μπορούσε να περπατήσει και να χειριστεί αντικείμενα, όχι επειδή ανέφερε πόνο.
Αν και ίσως θα ήταν καλύτερα να μην μιμηθούμε την αδιαπέραστη από τον πόνο συμπεριφορά της Cameron, τι θα λέγατε να βρούμε έναν τρόπο να παρέχουμε στους υπόλοιπους από εμάς τη θετική διάθεσή της για τη ζωή; Στην πραγματικότητα και εδώ υπάρχουν κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά. Ένας παράγοντας που συμβάλλει στη θετική προοπτική της Cameron είναι ότι ξεχνάει γρήγορα τα αρνητικά περιστατικά. Αυτό μας δίνει έναν ακόμη λόγο για τον οποίο δεν θα ήταν καλή ιδέα οι άνθρωποι να θέλουμε να μοιάσουμε στην Κάμερον, εκτός αν θέλουμε έναν πλανήτη με ανθρώπους που δεν αισθάνονται πόνο και είναι μονίμως ευτυχισμένοι, οι οποίοι όμως είναι επιρρεπείς σε σοβαρούς τραυματισμούς επειδή δεν έχουν επώδυνα προειδοποιητικά σήματα και δεν μπορούν να θυμηθούν τι τους είπαμε την περασμένη εβδομάδα.
Advertisment
Ωστόσο, η μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι δύο γονιδιακές μεταλλάξεις της Cameron προκαλούν αντοχή τόσο στον σωματικό όσο και στον ψυχικό πόνο μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων τύπων παυσίπονων και θεραπειών για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Γενικότερα, ενώ η Cameron είναι σαφώς ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο άτομο, η ύπαρξη ενός τέτοιου ατόμου υποδηλώνει ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί άλλοι άνθρωποι που έχουν μια λιγότερο ακραία τάση να είναι ανθεκτικοί στον πόνο και έχουν μια πιο θετική προοπτική για τη ζωή, αλλά που έχουν ωστόσο μια γενετική βάση για αυτή την τάση.
Πώς επηρεάζεται η αισιοδοξία από τη συμπεριφορά
Παράλληλα όμως, είναι λάθος να εστιάζουμε μόνο στους βιολογικούς λόγους για τους οποίους κάποιος υιοθετεί μια θετική στάση ζωής. Είναι σημαντικό ότι υπάρχουν επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι αλλαγές που κάνουμε στη ζωή μας μπορούν επίσης να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε και να δούμε έναν τρόπο να ξεπερνάμε ακόμη και τις μεγαλύτερες δυστυχίες που μας επιφυλάσσει αυτή η ζωή. Μια ιστορία που με ενέπνευσε μετά το θάνατο της αδελφής μου ήταν αυτή μιας 106χρονης μαύρης γυναίκας, της Ida Keeling από το Μπρονξ της Νέας Υόρκης, η οποία είναι δρομέας με ρεκόρ, καθώς αποφάσισε να αρχίσει να τρέχει σε ηλικία 60 ετών.
Αυτό δεν ήταν απλώς το καπρίτσιο κάποιου που πλησίαζε τα γηρατειά, αλλά ένα άτομο που προσπαθούσε να βρει νόημα στη ζωή μετά από μια βαθιά προσωπική τραγωδία. Στα πρώτα της χρόνια, η Ida – χήρα μητέρα μετά τον θάνατο του συζύγου της από καρδιακή προσβολή σε ηλικία μόλις 42 ετών – συμμετείχε ενεργά στα κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, παίρνοντας μαζί της τα παιδιά σε ομιλίες του Μάλκολμ Χ και παρακολουθώντας την πορεία στην Ουάσιγκτον το 1963, κατά την οποία ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ εκφώνησε την περίφημη ομιλία του. Η κόρη της Άιντα, η Σέλι Κίλινγκ, έχει πει: «Από τη μητέρα μου καταλάβαινα πάντα ότι είναι καλύτερα να πεθάνεις όρθιος παρά να ζεις γονατιστός».
Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η ψυχική ανθεκτικότητα της Ida δοκιμάστηκε, καθώς οι δύο γιοί της εθίστηκαν στα ναρκωτικά και σκοτώθηκαν μετά από βίαια επεισόδια που σχετίζονταν με τα ναρκωτικά. Καθώς όμως η Ida έπεφτε σε βαθιά κατάθλιψη, η Shelley Keeling -αθλήτρια στίβου- πρότεινε στη μητέρα της να αρχίσει να τρέχει για να καταπολεμήσει τη θλίψη της. Μετά από τις προσπάθειες της κόρης της, η Ida δήλωσε συμμετοχή σε έναν αγώνα δρόμου πέντε χιλιομέτρων στο Μπρούκλιν. Ήταν μια σημαντική στιγμή για εκείνη. «Θεέ μου, νόμιζα ότι ο αγώνας δεν θα τελείωνε ποτέ, αλλά μετά ένιωσα ελεύθερη», σημείωσε. «Απλώς πέταξα από πάνω μου όλες τις κακές αναμνήσεις, τα βάρη, το άγχος».
Η δική μου ρουτίνα τρεξίματος -ένα απλό τζόκινγκ ενός χιλιομέτρου γύρω από το πάρκο κάθε πρωί – είναι ασήμαντη μπροστά στις προσπάθειες της Ida Keeling, αλλά εμπνεύστηκα βαθύτατα διαβάζοντας την ιστορία της και συνειδητοποιώντας ότι το καθημερινό τρέξιμο θα μπορούσε να είναι για μένα ένας τρόπος να αντιμετωπίσω θετικά το πένθος μου.
Και η ιστορία της Ida Keeling μας θυμίζει πως το τρέξιμο έχει πράγματι αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι τόσο ωφέλιμο ως τρόπος διατήρησης μιας θετικής προοπτικής για τη ζωή, και πώς αυτό διαφέρει από τον τρόπο με τον οποίο οι γενετικές μεταλλάξεις είχαν παρόμοιο αντίκτυπο στην Jo Cameron.
Στην πραγματικότητα, αυτά τα δύο άτομα μπορεί να έχουν περισσότερα κοινά απ’ ό,τι φαίνεται αρχικά, καθώς η άσκηση μπορεί να διεγείρει την παραγωγή της χημικής ουσίας αναδαμίδη – της ίδιας ουσίας που υπάρχει σε τόσο υψηλά επίπεδα στο σώμα της Cameron λόγω ενός ελαττώματος στις πρωτεΐνες που ελέγχουν τη διάσπασή της. Αυτό εξηγεί γιατί ακόμη και η μέτρια άσκηση -όπως ένα 15λεπτο τζόκινγκ στο πάρκο- μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε πιο ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας και πιο ήρεμοι.
Πηγή: www.psychologytoday.com/intl/blog/mind-shift/202106/is-optimism-something-were-born
