Θυμηθείτε ποια ήταν η τελευταία φορά που προσφέρατε κάτι μέσα από την καρδιά σας, που η γενναιόδωρη πράξη σας στάθηκε ικανή να πλημμυρίσει την ψυχή σας με μια μοναδική ευεξία.
Συγκαταλέγεστε σε εκείνους που δίνετε χωρίς να προσδοκάτε ανταπόδοση ή συνηθίζετε να κρατάτε λογαριασμούς και να γεμίζετε με πικρία απέναντι σε όσους δεν στάθηκαν αντάξιοι της καλοσύνης σας; Και έπειτα, έφτασε η ώρα να συλλογιστείτε όλες τις ευεργεσίες που και εσείς κατά καιρούς δεχθήκατε. Είστε απολύτως βέβαιοι πως εκφράσατε την πηγαία χαρά σας σε αυτόν που σας άπλωσε ένα χέρι βοήθειας με το δώρο ή την ευγενική του πράξη;
Advertisment
Είμαστε προγραμματισμένοι να προσφέρουμε
Στο βιβλίο Η τέχνη της γενναιοδωρίας από τις Εκδόσεις Διόπτρα παρουσιάζεται αποσπασματικά η εκπληκτική πραγματεία του Ρωμαίου φιλοσόφου Σενέκα για την ικανότητα της προσφοράς ως ουσιώδες κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Η διαφωτιστική εισαγωγή και η εύστοχη επιλογή κειμένων του James S. Romm μας ωθεί να συνειδητοποιήσουμε πως η γενναιοδωρία συνιστά τον δρόμο που μας εξυψώνει ως πνεύματα, καθιστώντας μας ικανούς ακόμη και να προσεγγίσουμε το θείο. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Σενέκα, η παρόρμησή μας προς την προσφορά υπήρξε εξαρχής προγραμματισμένη στο λογισμικό μας αφού στη δύναμη, την ταχύτητα και την αγριότητα των άλλων ζώων το ανθρώπινο είδος αντέταξε όχι μόνο τη λογική αλλά και την τάση του για οργάνωση σε κοινότητες που παρέχουν υποστήριξη στα μέλη τους.
Γιατί όμως μια πράξη τόσο αγνή όσο η ευεργεσία καταλήγει συχνά να μας προκαλεί συναισθήματα θυμού ή η μνησικακίας; Μήπως το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αγνοούμε τον ιδεατό τρόπο να προσφέρουμε αλλά και να λάβουμε; Σαφέστατα, στην πορεία της ζωής μας ερχόμαστε αντιμέτωποι και με την αγνωμοσύνη αλλά πιθανότατα με την ίδια μας τη στάση να δημιουργούμε ακόμη περισσότερους αγνώμονες. Μπορούμε άλλωστε να καλλιεργήσουμε συναισθήματα ευγνωμοσύνης στον ευεργετούντα όταν του κάνουμε αλαζονικά ένα δώρο ή του το εκσφενδονίζουμε με οργή, ραθυμία, απροθυμία;
Advertisment
Αντίθετα, αν προσφέρουμε με όλη μας την καρδιά, απαλλαγμένοι από οποιαδήποτε προσδοκία ανταπόδοσης ή αναγνώρισης, τότε τα δώρα και οι καλές πράξεις θα μας επιστραφούν.
Να δώσουμε χωρίς να προσδοκούμε ανταλλάγματα
Ας σκορπίσουμε λοιπόν ανιδιοτελή καλοσύνη στο περιβάλλον μας μόνο και μόνο επειδή στα αλήθεια το επιθυμούμε και ας καταστήσουμε τη γενναιοδωρία αυτοσκοπό μας, επιμένοντας στην αναζήτηση των καλών ατόμων ακόμη και όταν έχουμε βιώσει την απογοήτευση από τους κακούς. Και ένα είναι βέβαιο: Η συνεχής και αφοσιωμένη φροντίδα μας όχι μόνο θα μας ανταμείψει με μια ήσυχη συνείδηση αλλά πιθανότατα θα ξεκλειδώσει κάποτε και τις καρδιές των πλασμάτων που ουδεμία κατανόηση ή εκτίμηση δεν τρέφουν για τα δώρα. Εξάλλου, καθώς το δώρο λαμβάνει πάντα την αξία της πρόθεσης εκείνου που το παρέχει, η αυθεντική πρόθεση εξυψώνει τα μικρά πράγματα ενώ η υστερόβουλη απαξιώνει ό,τι θεωρείται σπουδαίο και πολύτιμο.
Να μην περιμένουμε να μας ζητήσουνε κάτι για να δράσουμε. Αντίθετα, ας προβλέψουμε τις ανάγκες ή τις επιθυμίες των άλλων, παρατηρώντας τους προσεκτικά και, αν καταστεί δυνατόν, ας παρέχουμε ακόμη και κρυφά τη βοήθειά μας σε έναν φίλο, αποφεύγοντας να γνωστοποιήσουμε την ευεργεσία μας σε τρίτους. Άλλωστε, οι πράξεις θα μιλούν μόνο όταν εμείς σιωπούμε ενώ όσο γρήγορα και να κινηθούμε η προσφορά μας θα φτάνει πολύ αργά εφόσον έρχεται κατόπιν αιτήματος.
Όταν γινόμαστε αποδέκτες μιας ευεργεσίας, να αποφεύγουμε να τη δεχόμαστε με δουλικό και ταπεινό τρόπο αλλά να εκδηλώνουμε άμεσα και πηγαία τη μεγάλη μας ευγνωμοσύνη στον ευεργέτη μας. Να μην εξετάζουμε καχύποπτα την ποιότητα των δώρων μα να τα υποδεχόμαστε με μια ανοιχτή αγκαλιά, αποφεύγοντας τη σύγκριση με όσα λαμβάνουν οι γύρω μας ή με εκείνα που θα προτιμούσαμε να αποκτήσουμε: να θυμόμαστε, εξάλλου, πως αυτό που δεν μας έχει δοθεί ήταν κάτι που δεν θα μπορούσε να μας δοθεί.
Η αυθεντική και διαρκής χαρά φωλιάζει στην ανιδιοτελή προσφορά
Το βιβλίο Η τέχνη της γενναιοδωρίας, με επιλογή κειμένων και εισαγωγή του James S. Romm, από τις εκδόσεις Διόπτρα υπογραμμίζει τη στενή σύνδεση της προσφοράς με την ανθρώπινη φύση και μας ωθεί να δώσουμε δίχως να περιμένουμε ανταλλάγματα αλλά και να εκδηλώσουμε μεγαλόψυχα την ικανοποίηση μας στους ευεργέτες μας, χαροποιώντας τους. Εξάλλου πώς θα μπορούσαμε να σταθούμε κάτι λιγότερο από γενναιόδωροι απέναντι στους γύρω μας όταν η ίδια η φύση μας καθιστά απλόχερα κοινωνούς της απαράμιλλης ομορφιάς της, του φωτεινού της ηλίου και των λαμπερών αστεριών της, παρέχοντας μας τη δυνατότητα να την εξερευνούμε με το μυαλό και το σώμα μας;
Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας μας καλεί όχι μόνο να εκτιμήσουμε την αξία της προσφοράς αλλά και να αποδεχτούμε την αγνωμοσύνη ως μέρος της φύσης μας, συγχωρώντας όσους αποδείχτηκαν ανάξιοι των προσφορών μας και χαρίζοντάς τους μέσα από την επιείκεια μας την ευκαιρία να εξελιχθούν. Μπορούμε να καλλιεργήσουμε το αίσθημα της εμπιστοσύνης ακόμη και όταν εκείνη μοιάζει να εξαντλείται, συνειδητοποιώντας πως η αυθεντική και διαρκή ικανοποίηση φωλιάζει στην ανιδιοτέλεια. Η τέχνη της γενναιοδωρίας συνιστά ένα πολύτιμο εγχειρίδιο πνευματικής ανύψωσης που μας μυεί σε έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης και αποδεικνύεται ο πιστός οδηγός μας στον δρόμο προς την αυτοπραγμάτωση.
