Οι άνθρωποι τείνουν να είναι κοινωνικά πλάσματα και οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τη συναισθηματική όσο και για τη σωματική ευεξία. Ωστόσο, ο προσωπικός χρόνος, ο οποίος μερικές φορές αποκαλείται ιδιωτικός χρόνος ή μοναχικός χρόνος και σημαίνει απλώς να περνάτε χρόνο μόνοι σας, είναι επίσης καλός για εσάς, καθώς παίζει θετικό ρόλο στην ψυχική υγεία.
Η συναναστροφή με άλλους ανθρώπους έχει ανταμοιβές, αλλά δημιουργεί επίσης άγχος. Μπορεί να ανησυχείτε για το τι σκέφτονται οι άλλοι ή να αλλάζετε τη συμπεριφορά σας για να αποφύγετε την απόρριψη και να ταιριάξετε με την υπόλοιπη ομάδα. Ενώ αυτό μπορεί να είναι το κόστος του να είσαι μέρος ενός κοινωνικού κόσμου, μερικές από αυτές τις προκλήσεις καταδεικνύουν γιατί ο χρόνος μοναξιάς μπορεί να είναι τόσο σημαντικός.
Advertisment
Οφέλη του “χρόνου μοναξιάς”
Το να έχετε χρόνο για τον εαυτό σας σας δίνει την ευκαιρία να απελευθερωθείτε από τις κοινωνικές πιέσεις και να αξιοποιήσετε τις δικές σας σκέψεις, συναισθήματα και εμπειρίες. Το να βρίσκετε χρόνο για να είστε μόνοι σας μπορεί επίσης να έχει μια σειρά από βασικά οφέλη. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν:
- Βελτιωμένη προσωπική εξερεύνηση
- Αυξημένη δημιουργικότητα
- Περισσότερη κοινωνική ενέργεια
Το να νιώθετε άνετα με τον εαυτό σας μπορεί να σας δώσει το χρόνο και την ελευθερία να εξερευνήσετε πραγματικά τα δικά σας πάθη χωρίς παρεμβολές. Μπορεί να είναι ένας τρόπος να δοκιμάσετε νέα πράγματα, να ερευνήσετε θέματα που σας συναρπάζουν, να αποκτήσετε γνώσεις, ακόμη και να εξασκηθείτε σε νέες μεθόδους αυτο-έκφρασης.
Το να δίνετε χρόνο στον εαυτό σας μόνοι σας σημαίνει ότι μπορείτε να εξερευνήσετε αυτά τα πράγματα χωρίς τις πιέσεις και τις κρίσεις που μπορεί να σας επιβάλλουν οι άλλοι. Το να έχετε χρόνο για τον εαυτό σας είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και την προσωπική σας εξέλιξη. Αντί να ανησυχείτε για τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις γνώμες που μπορεί να έχουν οι άλλοι, ο χρόνος που περνάτε μόνοι σας σας επιτρέπει να εστιάσετε στον εαυτό σας
Advertisment
Αυξημένη δημιουργικότητα
Ο προσωπικός χρόνος είναι μια ευκαιρία να αφήσετε το μυαλό σας να περιπλανηθεί και να ενισχύσετε τη δημιουργικότητά σας. Χωρίς την ανάγκη να φροντίζετε ή να αλληλεπιδράτε με άλλους ανθρώπους, μπορείτε να αγνοήσετε τις εξωτερικές επιρροές και να επικεντρωθείτε προς τα μέσα.
Οι έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον εγκέφαλο που βοηθούν στην τροφοδότηση της δημιουργικής διαδικασίας. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έχουν την τάση να αποσύρονται σκόπιμα προκειμένου να περάσουν χρόνο μόνοι τους, τείνουν επίσης να είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί άνθρωποι.1
Σε μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αντιληπτή κοινωνική απομόνωση (ή αλλιώς μοναξιά) οδήγησε σε αυξημένη δραστηριότητα στα νευρωνικά κυκλώματα που σχετίζονται με τη φαντασία. Όταν ο εγκέφαλος μένει με έλλειψη κοινωνικής διέγερσης, ανεβάζει τα δημιουργικά του δίκτυα για να βοηθήσει να γεμίσει το κενό.2
Περισσότερη κοινωνική ενέργεια
Το να ζει κανείς μόνος τείνει να αντιμετωπίζεται αρνητικά. Ωστόσο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που ζουν μόνοι τους μπορεί στην πραγματικότητα να έχουν πλουσιότερη κοινωνική ζωή και περισσότερη κοινωνική ενέργεια από τους ανθρώπους που συγκατοικούν με άλλους.
Στο βιβλίο του “Going Solo”, ο κοινωνιολόγος Eric Klineberg σημειώνει ότι ένας στους επτά ενήλικες των ΗΠΑ ζει μόνος του. Ο Klineberg διαπίστωσε ότι αυτοί οι ενήλικες όχι μόνο δεν ήταν μοναχικοί, αλλά ότι πολλοί από αυτούς είχαν στην πραγματικότητα πλουσιότερη κοινωνική ζωή3.
Η πανδημία COVID-19 κατέδειξε τόσο τις προκλήσεις της μοναξιάς όσο και την έλλειψη μοναχικού χρόνου. Ενώ πολλοί άνθρωποι πάλευαν με το αίσθημα της απομόνωσης και της μοναξιάς, άλλοι αντιμετώπιζαν τις προκλήσεις του να περνούν ξαφνικά πολύ χρόνο σε στενούς χώρους με μέλη της οικογένειας ή συγκάτοικους. Τα θολά όρια μεταξύ εργασίας και ζωής και η έλλειψη χρόνου για να μείνουν χώρια σήμαινε ότι πολλοί άνθρωποι αντιμετώπιζαν ξαφνικά πλήρη έλλειψη χρόνου για να μείνουν μόνοι τους.
Λόγοι για τους οποίους ο χρόνος μοναξιάς δεν είναι πάντα εύκολος
Ο μοναχικός χρόνος μπορεί να είναι πρόκληση για ορισμένους ανθρώπους για διάφορους λόγους. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι πολλοί άνθρωποι θα προτιμούσαν να κάνουν στον εαυτό τους επώδυνα ηλεκτροσόκ παρά να κάτσουν μόνοι με τις σκέψεις τους4.
Μερικοί από αυτούς τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να μείνουν μόνοι περιλαμβάνουν
Έλλειψη εμπειρίας στο να είναι κανείς μόνος: Μερικοί άνθρωποι μπορεί απλώς να μην έχουν συνηθίσει να είναι μόνοι τους, επειδή είναι τόσο συνηθισμένοι να βρίσκονται γύρω από άλλους ανθρώπους. Η ξαφνική απουσία κοινωνικής διέγερσης μπορεί να τους αφήσει να αισθάνονται αποστασιοποιημένοι ή αποσυνδεδεμένοι.
Ανησυχητικές σκέψεις και συναισθήματα: Σε άλλες περιπτώσεις, το να είναι κανείς μόνος και να επικεντρώνεται στο εσωτερικό του μπορεί να είναι δύσκολο ή ακόμη και επώδυνο. Οι άνθρωποι μπορεί να βρίσκουν αυτή την εσωστρέφεια αγχωτική ή να ανακαλύπτουν ότι επιδίδονται σε συλλογισμούς και ανησυχίες.
Κοινωνικό στίγμα: Το στίγμα της μοναξιάς μπορεί επίσης να διαδραματίσει ρόλο στη διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται για τη μοναξιά. Για εκείνους που έχουν εκτεθεί σε αρνητικές στάσεις απέναντι στη μοναξιά ή που τη βλέπουν ως μια μορφή αντικοινωνικής συμπεριφοράς ή κοινωνικής απόρριψης, η μοναξιά μπορεί να φανεί ως μια επώδυνη μορφή τιμωρίας.
Η καθηγήτρια μάρκετινγκ και ερευνήτρια Rebecca Ratner του Πανεπιστημίου του Maryland διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι συχνά αποφεύγουν να κάνουν πράγματα που τους αρέσουν αν πρέπει να τα κάνουν μόνοι τους.5 Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν πρόκειται για μια δραστηριότητα που μπορεί να παρατηρηθεί από άλλους, όπως το να πηγαίνει κανείς μόνος του για δείπνο ή σινεμά.
Τέτοια ευρήματα υποδηλώνουν ότι το στίγμα του να είσαι μόνος επηρεάζει το αν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι απολαμβάνουν τέτοιες δραστηριότητες. “Όταν οι άνθρωποι κάνουν πράγματα μόνοι τους, διασκεδάζουν περισσότερο απ’ ό,τι περίμεναν”, εξηγεί ο Ratner. “Οι άνθρωποι υπερεκτιμούν τα οφέλη του να είσαι με κάποιον άλλο”.6
Πώς η προσωπικότητα επηρεάζει την ανάγκη για χρόνο μοναξιάς
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι οι πτυχές της προσωπικότητάς σας, καθώς και οι ατομικές σας προτιμήσεις, μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στον καθορισμό του πόσο χρόνο μοναξιάς χρειάζεστε και πόσο ωφέλιμος μπορεί να είναι. Οι εξωστρεφείς τείνουν να αισθάνονται ενεργοποιημένοι από τις κοινωνικές εμπειρίες, για παράδειγμα, οπότε η μοναξιά μπορεί να είναι πιο δύσκολη γι’ αυτούς. Οι εσωστρεφείς, από την άλλη πλευρά, κερδίζουν ενέργεια από τη μοναξιά.
Ωστόσο, μη νομίζετε ότι επειδή είστε εξωστρεφής δεν θα απολαμβάνετε να περνάτε χρόνο μόνοι σας. Σε μια μελέτη, η κοινωνική ψυχολόγος Thuy-vy Thi Nguyen διαπίστωσε ότι οι εσωστρεφείς και οι εξωστρεφείς δεν διέφεραν στην πραγματικότητα ως προς την απόλαυση που αποκόμιζαν από τη μοναξιά. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, οι εσωστρεφείς δεν απολάμβαναν τη μοναξιά περισσότερο από τους εξωστρεφείς.7
“Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τα άτομα που παραμένουν πιστά στις επιλογές και τις πεποιθήσεις τους είναι πιο πιθανό να ενδιαφέρονται και να βλέπουν την αξία του να περνούν χρόνο με τον εαυτό τους, παρά τις τάσεις τους για κοινωνικότητα ή ανασφάλεια γύρω από άλλους ανθρώπους”, εξηγούν οι συγγραφείς.
Ανεξάρτητα από τον τύπο της προσωπικότητάς σας, μπορεί να υπάρχουν στιγμές που μπορείτε να επωφεληθείτε από λίγο ποιοτικό χρόνο για τον εαυτό σας.
Μοναχικότητα vs Μοναξιά
Ακόμη και πριν από την πανδημία, οι ειδικοί προειδοποιούσαν για μια επιδημία μοναξιάς που απειλούσε την ευεξία των ανθρώπων όλων των ηλικιών. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι βιώνουν σήμερα περισσότερη μοναξιά απ’ ό,τι στο παρελθόν. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2018, οι μισοί Αμερικανοί αισθάνονται μοναξιά μερικές φορές, ενώ το 25% αναφέρει ότι αισθάνεται μοναξιά σχεδόν συνέχεια8.
Υπάρχει πληθώρα στοιχείων που δείχνουν ότι η μοναξιά μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την υγεία. Έχει συνδεθεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση, επιτάχυνση της γνωστικής παρακμής, κοινωνικό άγχος και αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η μοναξιά συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα αρνητικών συνεπειών για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου κινδύνου για κατάθλιψη, άγχος, παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση και πρόωρο θάνατο.9
Είναι όμως σημαντικό να θυμόμαστε ότι το να είσαι μόνος δεν ισοδυναμεί με μοναξιά. Ενώ η μοναξιά χαρακτηρίζεται από αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με την απομόνωση, ο χρόνος μοναξιάς περιλαμβάνει την εύρεση ελευθερίας, έμπνευσης και αναζωογόνησης στη μοναξιά.
Πιο πρόσφατα, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να διερευνούν την ιδέα ότι μια ορισμένη ποσότητα ποιοτικού χρόνου μοναξιάς μπορεί να είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική και σωματική ευεξία.
Σημάδια που δείχνουν ότι χρειάζεστε λίγο χρόνο μόνοι σας
Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσετε τα σημάδια που δείχνουν ότι μπορεί να χρειάζεστε λίγο χρόνο μακριά από άλλους ανθρώπους. Ορισμένα σημάδια που πρέπει να προσέξετε περιλαμβάνουν:
- Αισθάνεστε ευέξαπτοι
- Εκνευρίζεστε εύκολα από μερικές φορές ασήμαντα πράγματα
- Χάνετε το ενδιαφέρον σας για να κάνετε πράγματα με άλλους ανθρώπους
- Αισθάνεστε συγκλονισμένοι ή υπερδιεγερμένοι
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Ανησυχείτε για το αν θα περάσετε χρόνο με άλλους ανθρώπους
Τα καλά νέα είναι ότι, ακόμη και αν παλεύετε με κάποιο από αυτά τα σημάδια, λίγος χρόνος μόνος μπορεί να έχει σημαντική αναζωογονητική επίδραση. Σε μια μελέτη, οι άνθρωποι που ανέφεραν ότι περνούσαν περίπου το 11% του χρόνου τους μόνοι τους, βίωσαν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα σε επόμενες απαιτητικές κοινωνικές εμπειρίες10.
Τρόποι για να περάσετε χρόνο μόνοι σας
Αν σκέφτεστε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας, είναι σημαντικό να το κάνετε με τρόπους που είναι ευεργετικοί για την ψυχική σας ευεξία. Η μοναξιά είναι πιο ωφέλιμη όταν είναι εθελοντική. Είναι επίσης σημαντικό να αισθάνεστε ότι μπορείτε να επιστρέψετε στον κοινωνικό σας κόσμο όποτε θέλετε.
Διαλέξτε έναν χρόνο: Βρείτε πότε θα θέλατε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας. Προγραμματίστε αυτόν τον χρόνο στο πρόγραμμά σας και βεβαιωθείτε ότι οι άλλοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να σας διακόπτουν κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου.
Κλείστε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Προσπαθήστε να εξαλείψετε τους περισπασμούς, ιδιαίτερα αυτούς που προσκαλούν σε κοινωνικές συγκρίσεις. Η εστίασή σας θα πρέπει να είναι στις δικές σας σκέψεις και τα δικά σας ενδιαφέροντα και όχι στο τι κάνουν οι άλλοι άνθρωποι.11
Σχεδιάστε κάτι: Δεν είναι όλοι άνετα να περνούν χρόνο μόνοι τους, οπότε ίσως σας φανεί χρήσιμο να σχεδιάσετε τι θέλετε να κάνετε. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει κάποιο χρόνο χαλάρωσης, εξερεύνηση ενός αγαπημένου χόμπι ή ανάγνωση ενός βιβλίου.
Πηγαίνετε μια βόλτα: Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η παραμονή σε εξωτερικό χώρο μπορεί να έχει ευεργετικό αντίκτυπο στην ευεξία.12 Αν αισθάνεστε κλεισμένοι και ασφυκτικά γεμάτοι από την υπερβολική κοινωνική αλληλεπίδραση, το να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας σε εξωτερικό χώρο απολαμβάνοντας μια αλλαγή σκηνικού μπορεί να έχει αναζωογονητικό αποτέλεσμα.
Σκεφτείτε πράγματα που θα θέλατε να κάνετε μόνοι σας και, στη συνέχεια, αρχίστε να τα κάνετε μόνοι σας.
Πόσος χρόνος μοναξιάς είναι υγιής;
Κάθε άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες για μοναξιά και κοινωνικό χρόνο. Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται μόνο λίγα λεπτά που και που για να επαναφέρουν μια κακή διάθεση, ενώ άλλοι μπορεί να χρειάζονται πιο εκτεταμένες περιόδους μοναχικής ζωής. Προσπαθήστε να βρείτε μια ισορροπία μεταξύ των δύο που να ανταποκρίνεται στις δικές σας μοναδικές ανάγκες.
Να κάνετε τους άλλους να σέβονται το χρόνο σας για να μείνετε μόνοι
Το να βρίσκετε χρόνο για να είστε μόνοι σας δεν είναι πάντα εύκολο. Οι γύρω σας μπορεί να έχουν διαφορετικές κοινωνικές ανάγκες και να μην κατανοούν την ανάγκη σας για μοναξιά. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις και οι ευθύνες των γονέων μπορεί επίσης να σας δυσκολέψουν να βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας.
Μερικά βήματα που δεν μπορείτε να κάνετε για να εξασφαλίσετε ότι θα έχετε τον χρόνο που χρειάζεστε:
Να είστε ξεκάθαροι: Πείτε στους ανθρώπους γύρω σας, είτε πρόκειται για συγκάτοικους, είτε για μέλη της οικογένειας, είτε για τον σύντροφό σας, ότι χρειάζεστε χρόνο για να μείνετε μόνοι σας.
Να είστε συγκεκριμένοι: Ενημερώστε τους ανθρώπους για το τι σημαίνει αυτό. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε ότι χρειάζεστε συγκεκριμένο χρόνο χωρίς διακοπή για να διαβάσετε ένα βιβλίο, να παρακολουθήσετε μια τηλεοπτική εκπομπή ή να ακούσετε ένα podcast.
Ανταποδώστε τη χάρη: Εάν οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι θα έχετε λίγο χρόνο για να μείνετε μόνοι σας, είναι σημαντικό να τους δείξετε την ίδια εκτίμηση. Προσφερθείτε να αναλάβετε κάποιες ευθύνες όσο εκείνοι έχουν λίγο χώρο για τον εαυτό τους.
Να είστε ευέλικτοι: Αν προσπαθείτε να βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας, όταν δεν μένετε μόνοι σας ή ζείτε σε στενή γειτονιά με άλλους ανθρώπους, μάλλον θα χρειαστεί να είστε ευέλικτοι και να αναζητήσετε ευκαιρίες για να εξασφαλίσετε χρόνο για τον εαυτό σας.
Δοκιμάστε να ξυπνήσετε νωρίς το πρωί για να απολαύσετε λίγο ήρεμο χρόνο για τον εαυτό σας πριν αρχίσουν να ξυπνούν οι άλλοι στο σπίτι. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε πράγματα όπως να βγείτε για μια βόλτα στην ύπαιθρο ή να βάλετε άλλα μέλη της οικογένειας να προσέχουν τα παιδιά ή να αναλάβουν τα καθήκοντα του σπιτιού όσο εσείς κάνετε ένα διάλειμμα.
Συμβουλές για να ξεπεράσετε το φόβο του χρόνου μοναξιάς
Αν η σκέψη ότι θα μείνετε μόνοι σας σας κάνει να φοβάστε ότι θα καταλήξετε να αισθάνεστε μοναξιά, σύμφωνα με έρευνες, μπορεί να είναι χρήσιμο να επαναπροσδιορίσετε τον χρόνο που περνάτε μόνοι σας ως μοναξιά. Σε μια μελέτη, οι συμμετέχοντες ανέλαβαν να διαβάσουν είτε για την επικράτηση της μοναξιάς, είτε ένα απόσπασμα για τα οφέλη της μοναξιάς, είτε να διαβάσουν για ένα άσχετο θέμα.13
Μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης αυτής, οι συμμετέχοντες κάθισαν μόνοι τους για 10 λεπτά. Σε κάθε συνθήκη, οι άνθρωποι βίωσαν μείωση τόσο των αρνητικών όσο και των θετικών συναισθημάτων. Τέτοια αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ενώ η μοναξιά μπορεί να μην ανεβάζει πάντα τη διάθεσή σας, μπορεί να σας βοηθήσει να ρυθμίσετε καλύτερα τα συναισθήματά σας.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι ενώ οι άνθρωποι που διάβασαν για τα οφέλη της μοναξιάς δεν είχαν απαραίτητα καλύτερη διάθεση, δεν είχαν την ίδια μείωση των θετικών συναισθημάτων που είχαν οι άνθρωποι στις άλλες δύο ομάδες.
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι η επαναξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο βλέπετε το να περνάτε χρόνο μόνοι σας μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μετρίαση των δυνητικά αρνητικών επιπτώσεων της μοναξιάς.
Πηγές:
1.Bowker JC, Stotsky MT, Etkin RG. How BIS/BAS and psycho-behavioral variables distinguish between social withdrawal subtypes during emerging adulthood. Pers Individ Diff. 2017;119:283-288. doi:10.1016/j.paid.2017.07.043
2.Spreng RN, Dimas E, Mwilambwe-Tshilobo L, et al. The default network of the human brain is associated with perceived social isolation. Nat Commun. 2020;11(1):6393. doi:10.1038/s41467-020-20039-w
3.Klineberg E. Going Solo: The Extraordinary Rise and Surprising Appeal of Living Alone. Penguin; 2013.
4.Wilson TD, Reinhard DA, Westgate EC, et al. Just think: The challenges of the disengaged mind. Science. 2014;345(6192):75-77. doi:10.1126/science.1250830
5.Ratner RK, Hamilton RW. Inhibited from bowling alone. J Consum Res. 2015;(42)2:266-283. doi:10.1093/jcr/ucv012
6.University of Maryland’s Robert H. Smith School of Business. Tips for overcoming alone time still caused by COVID-19, via Maryland Smith expert. PRNewswire.
7.Nguyen TT, Weinstein N, Ryan R. Who enjoys solitude? Autonomous functioning (but not introversion) predicts self-determined motivation (but not preference) for solitude. PsyArXiv. 2018. doi:10.31234/osf.io/sjcwg
8.Cigna. New Cigna study reveals loneliness at epidemic levels in America.
9.Holt-Lunstad J, Smith TB, Baker M, Harris T, Stephenson D. Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: a meta-analytic review. Perspect Psychol Sci. 2015;10(2):227-237. doi:10.1177/1745691614568352
10.Birditt KS, Manalel JA, Sommers H, Luong G, Fingerman KL. Better off alone: daily solitude is associated with lower negative affect in more conflictual social networks. Pruchno R, ed. The Gerontologist. 2019;59(6):1152-1161. doi:10.1093/geront/gny060
11.Thomas V, Balzer Carr B, Azmitia M, Whittaker S. Alone and online: understanding the relationships between social media, solitude, and psychological adjustment. Psychology of Popular Media. 2021;10(2):201-211. doi:10.1037/ppm0000287
12.Ewert A, Chang Y. Levels of nature and stress response. Behav Sci (Basel). 2018;8(5). doi:10.3390/bs8050049
13.Rodriguez M, Bellet BW, McNally RJ. Reframing time spent alone: reappraisal buffers the emotional effects of isolation. Cognit Ther Res. 2020:1-16. doi:10.1007/s10608-020-10128-x
