Γιατί αναζητούν τη βοήθεια των ψυχολόγων ολοένα και περισσότεροι νέοι 18 – 29 ετών, που δεν είναι ούτε έφηβοι πια αλλά και ούτε και ενήλικες ακόμα; Το φαινόμενο της «αναδυόμενης ενηλικίωσης» απασχολεί όχι μόνο τους ίδιους τους νέους, αλλά και τους γονείς τους και τους ειδικούς ψυχικής υγείας.
Αν αναλογιστεί κανείς τη ζωή των παππούδων και προπαππούδων μας στα 20 τους χρόνια, και τη συγκρίνει με τη ζωή των σημερινών νεαρών ενήλικων, θα παρατηρήσει τεράστιες αλλαγές. Πριν από 50 και πλέον χρόνια, η μέση ηλικία γάμου ήταν τα 22 έτη, και συνήθως τον πρώτο χρόνο του γάμου είχαν αποκτήσει το πρώτο τους παιδί. Οι νέοι τότε είχαν σταθερούς ρόλους ενηλίκων τόσο στην επαγγελματική ζωή τους όσο και στις ερωτικές τους σχέσεις. Στη σημερινή εποχή, τα πάντα έχουν αλλάξει.
Advertisment
Τι σημαίνει «αναδυόμενη ενηλικίωση»
Στην πλειονότητα των νεαρών ενηλίκων σήμερα κυριαρχεί το αίσθημα τού «βρίσκομαι κάπου ενδιάμεσα», σε μια μεταβατική φάση που δεν ορίζεται ούτε ως εφηβεία ούτε ως ενηλικίωση. Αυτό το αίσθημα οδηγεί όλο και περισσότερους να αναζητούν επιτακτικά θεραπεία, όταν αυτό πριν από μια δεκαετία θεωρούνταν απλώς αστείο.
Ο Αμερικανός καθηγητής Αναπτυξιακής Ψυχολογίας Jeffrey Jensen Arnett, το 2000 εισήγαγε τον όρο «αναδυόμενη ενηλικίωση» (emerging adulthood). Πρόκειται για μια περίοδο ανάπτυξης που εκτείνεται περίπου από την ηλικία των 18 έως τα 29 έτη, που βιώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι στους δυτικούς κυρίως πολιτισμούς.
Γιατί αργεί τόσο η ενηλικίωση σήμερα;
Η αναδυόμενη ενηλικίωση θεωρείται ένα σχετικά νέο στάδιο ζωής, επειδή αντανακλά τις κοινωνικές αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες. Παράγοντες όπως η αυξημένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, η καθυστερημένη ηλικία γάμου και γονεϊκότητας, οι οικονομικές προκλήσεις και η αλλαγή των κοινωνικών κανόνων έχουν συμβάλει στην παρατεταμένη μετάβαση στην ενηλικίωση.
Advertisment
Οι νεαροί ενήλικες σήμερα επιδιώκουν καλύτερη και πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση, παντρεύονται και γίνονται γονείς αργότερα, και βιώνουν μια μακρύτερη μετάβαση στη σταθερή εργασία.
Οι γονείς είναι αυτοί που φροντίζουν και συντηρούν οικονομικά τα παιδιά τους, ακόμα και όταν αυτά έχουν φύγει από το σπίτι για σπουδές. Παρατηρείται, μάλιστα, ότι μετά το Πανεπιστήμιο, οι νεαροί ενήλικες επιστρέφουν ξανά στο σπίτι τους και ζουν με τους γονείς τους, πολύ συχνότερα από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα σε αυτή την ηλικία να μην ανεξαρτητοποιούνται με τρόπο που θα τα όριζε ως πλήρεις ενήλικες.
Τα χαρακτηριστικά της αναδυόμενης ενηλικίωσης
Αυτό που διακρίνει την αναδυόμενη ενηλικίωση από άλλα στάδια της ζωής είναι χαρακτηριστικά όπως:
- Η περίοδος των εξερευνήσεων ταυτότητας
- Η εποχή της αστάθειας
- Η ηλικία που επικεντρώνεται στον εαυτό
- Η ηλικία της αίσθησης του feeling in -between
- Η ηλικία των δυνατοτήτων
Το να είσαι νέος στη σημερινή εποχή σημαίνει να βιώνεις ενθουσιασμό αλλά και ανησυχία, ευρέως ανοιχτές δυνατότητες αλλά και σύγχυση, νέες ελευθερίες αλλά και νέους φόβους. Αναδύονται ερωτήματα σχετικά με την εξερεύνηση της ταυτότητας όπως: «ποιος/ποια είμαι;» «πού πάω», «γιατί;» και δοκιμάζονται διάφορες επιλογές, ιδιαίτερα στο σεξ και την εργασία.
Οι λόγοι που οδηγούν τους νέους στο άγχος και την κατάθλιψη
Η διαδικασία προσδιορισμού των αξιών, των πεποιθήσεων, της επαγγελματικής πορείας και της προσωπικής ταυτότητας μπορεί να είναι συντριπτική και να οδηγήσει σε συναισθήματα σύγχυσης, άγχους και κατάθλιψης. Συγκεκριμένα οι νεαροί ενήλικες σήμερα αντιμετωπίζουν:
Ακαδημαϊκές πιέσεις και πιέσεις σταδιοδρομίας: Πολλοί νέοι ενήλικες αντιμετωπίζουν έντονες ακαδημαϊκές πιέσεις, όπως οι απαιτήσεις της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή το άγχος της δημιουργίας καριέρας. Οι προσδοκίες και η ανταγωνιστικότητα σε αυτούς τους τομείς μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος, αυτο-αμφισβήτηση και εξάντληση.
Σχέσεις και κοινωνικές προκλήσεις: Η δημιουργία σχέσεων, μπορεί να είναι περίπλοκη και συναισθηματικά προκλητική για τους νεαρούς ενήλικες. Θέματα όπως τα ραντεβού, οι φιλίες, οι οικογενειακές συγκρούσεις και οι χωρισμοί μπορούν να προκαλέσουν αγωνία και συναισθηματική αναταραχή.
Τεχνολογία και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η διάχυτη επιρροή της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή των νεαρών ενηλίκων μπορεί να έχει θετικό και αρνητικό αντίκτυπο, ανάλογα. Η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η σύγκριση με τους άλλους, ο διαδικτυακός εκφοβισμός και η διαδικτυακή παρενόχληση μπορούν να συμβάλουν σε συναισθήματα απομόνωσης, χαμηλής αυτοεκτίμησης και κακής ψυχικής υγείας.
Οικονομικό στρες: Πολλοί νέοι ενήλικες αντιμετωπίζουν οικονομικές προκλήσεις, όπως το χρέος των φοιτητικών δανείων, η ανεργία και η πίεση να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητοι. Αυτοί οι στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος, κατάθλιψη και αισθήματα ανεπάρκειας.
Φυσικά, δεν βιώνουν όλα τα άτομα την αναδυόμενη ενηλικίωση με τον ίδιο τρόπο. Παράγοντες όπως η κουλτούρα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και οι προσωπικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν τη φύση και τη διάρκεια αυτής της αναπτυξιακής περιόδου.
Μερικά άτομα μπορεί να περάσουν πιο ομαλά από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή τους. Κάποια άλλα, όμως, μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες προκλήσεις ή εκτεταμένες περιόδους εξερεύνησης, και να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας. Ο ειδικός θα βοηθήσει τον νεαρό ενήλικα να βιώσει τη δυναμική φάση της αναδυόμενης ενηλικίωσης και να αγκαλιάσει αυτή την περίοδο της ζωής του, ανοίγοντάς του το μονοπάτι για μια καλύτερη ζωή.
Από την Βαρβάρα Καρπούζου, Κλινική ψυχολόγο MSc/ Παιδοψυχολόγο MSc/ Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
