Μια νέα μελέτη ρίχνει φως στους ψυχολογικούς μηχανισμούς που χρησιμεύουν ως οδός μεταξύ των αγχωδών τάσεων και των αποσχιστικών συμπτωμάτων μεταξύ των εφήβων. Τα ευρήματα, που δημοσιεύονται στο Psychiatry Research, παρέχουν ενδείξεις ότι τόσο οι γνωστικές εκτιμήσεις της διάστασης όσο και η επίμονη σκέψη παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι συχνές στους εφήβους, με ποσοστά επικράτησης 7,9% στο Ηνωμένο Βασίλειο. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει μια σχέση μεταξύ των συμπτωμάτων άγχους και των διχαστικών εμπειριών στους ενήλικες. Η αποστασιοποίηση αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν αποσύνδεση ή απομάκρυνση, όπως αισθήματα μη πραγματικότητας (αποπραγματοποίηση) ή αποσύνδεση από το σώμα (αποπροσωποποίηση). Πρόσφατες μελέτες έχουν εντοπίσει μια υποομάδα διχαστικών εμπειριών που χαρακτηρίζεται από ένα υποκειμενικό αίσθημα παραδοξότητας ή μη οικειότητας, γνωστό ως “αισθητή αίσθηση ανωμαλίας”.
Advertisment
Ενώ η διάσπαση έχει παρατηρηθεί σε εφήβους με διαταραχή πανικού, λίγα είναι γνωστά για τη σχέση της με τα συμπτώματα άγχους ευρύτερα κατά τη διάρκεια αυτού του αναπτυξιακού σταδίου. Οι υπάρχουσες τεκμηριωμένες θεραπείες για το άγχος των εφήβων δεν αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα διάσπασης, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη εντοπισμού πιθανών θεραπευτικών στόχων.
“Μας ενδιέφερε αυτό το θέμα επειδή το άγχος και η διάσταση θεωρούνται και τα δύο κοινά στους εφήβους και η διερεύνηση της μεταξύ τους σχέσης δεν έχει διεξαχθεί προηγουμένως σε αυτό το ηλικιακό φάσμα. Επιπλέον, η αποστασιοποίηση αναφέρεται σε ένα εύρος εμπειριών, οπότε η αξιολόγηση δύο υποτύπων αποστασιοποίησης μας επέτρεψε να αξιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι δομές παρουσιάζονται στους νέους”, εξήγησε η συγγραφέας της μελέτης Katie Lofthouse του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας.
Στους ενήλικες, τρεις παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για τη σχέση μεταξύ άγχους και διχασμού: γνωστικές εκτιμήσεις, επίμονη σκέψη και εγρήγορση του σώματος. Οι γνωστικές εκτιμήσεις περιλαμβάνουν αρνητικές ερμηνείες των διχαστικών εμπειριών, ενώ η επίμονη σκέψη αναφέρεται στην αναπόληση αρνητικών σκέψεων. Η σωματική επαγρύπνηση είναι η συνειδητή προσοχή που δίνεται στις σωματικές αισθήσεις.
Advertisment
Για τη νέα τους μελέτη, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια διατομεακή διαδικτυακή έρευνα στην οποία συμμετείχαν 1.211 έφηβοι ηλικίας 13-18 ετών από το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν έξι ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς για τη μέτρηση διαφόρων ψυχολογικών δομών, συμπεριλαμβανομένων των συμπτωμάτων του χαρακτηριστικού άγχους, της αποπροσωποποίησης, της αισθητής αίσθησης ανωμαλίας, των γνωστικών εκτιμήσεων της αποστασιοποίησης, της επίμονης σκέψης και της επαγρύπνησης του σώματος.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το χαρακτηριστικό άγχος σχετιζόταν πράγματι με την αποπροσωποποίηση και την αίσθηση της ανωμαλίας. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα αγχωδών τάσεων ήταν πιο πιθανό να βιώσουν μια αίσθηση απομάκρυνσης από τον εαυτό τους (αποπροσωποποίηση) και μια υποκειμενική αίσθηση ότι κάτι είναι παράξενο ή ασυνήθιστο.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές διερεύνησαν κατά πόσον οι γνωστικές εκτιμήσεις της αποστασιοποίησης, η επίμονη σκέψη (επαναλαμβανόμενες σκέψεις) και η εγρήγορση του σώματος έπαιζαν ρόλο στη διαμεσολάβηση της σχέσης μεταξύ του χαρακτηριστικού άγχους και αυτών των μορφών αποστασιοποίησης.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι καθένας από αυτούς τους παράγοντες μεμονωμένα μεσολαβούσε στη σχέση μεταξύ του χαρακτηριστικού άγχους και της αποπροσωποποίησης ή της αισθητής αίσθησης ανωμαλίας. Όταν εξέτασαν όλες τις μεταβλητές μαζί, οι ερευνητές βρήκαν διαφορετικά μοντέλα που εξηγούσαν τη διακύμανση της αποπροσωποποίησης και της αισθητής αίσθησης ανωμαλίας.
Για την αποπροσωποποίηση, το μοντέλο που περιλάμβανε το χαρακτηριστικό άγχος, τις γνωστικές εκτιμήσεις της αποστασιοποίησης και την επίμονη σκέψη είχε την ισχυρότερη επεξηγηματική δύναμη. Όμως, η εγρήγορση του σώματος δεν συνέβαλε σημαντικά στο μοντέλο όταν ελήφθησαν υπόψη άλλες μεταβλητές.
Παρομοίως, για την αισθητή αίσθηση της ανωμαλίας, το μοντέλο που περιλάμβανε το χαρακτηριστικό άγχος, τις γνωστικές εκτιμήσεις του διαχωρισμού και την εμμονή στη σκέψη είχε τη μεγαλύτερη επιρροή. Η σωματική επαγρύπνηση έχασε τη σημασία της στην πρόβλεψη της αισθητής αίσθησης ανωμαλίας όταν ελήφθησαν υπόψη οι άλλες μεταβλητές.
“Το άγχος βρέθηκε να σχετίζεται με τη διάσταση σε ένα κοινοτικό δείγμα εφήβων ηλικίας 13-18 ετών. Οι γνωστικές εκτιμήσεις του διχασμού (πώς σκέφτεται κάποιος για τις διχαστικές του εμπειρίες) και η επίμονη σκέψη (π.χ. ανησυχία) διαμεσολάβησαν στη σχέση μεταξύ άγχους και διχασμού”, δήλωσε η Lofthouse στο PsyPost.
“Υποθέσαμε ότι η σωματική επαγρύπνηση (προσοχή στις σωματικές αισθήσεις) θα ήταν επίσης μεσολαβητής της σχέσης μεταξύ άγχους και διχασμού, αλλά αυτό δεν συνέβη σε κανέναν από τους δύο υποτύπους διχασμού που διερευνήσαμε. Αυτό υποδηλώνει ότι άλλοι παράγοντες από το γνωστικό μοντέλο της διάστασης (π.χ. γνωστικές εκτιμήσεις της διάστασης) μπορεί να είναι πιο σημαντικοί για τη διατήρηση των διασχιστικών συμπτωμάτων από ό,τι η εγρήγορση του σώματος”.
Στα δυνατά σημεία της μελέτης περιλαμβάνονται η διερεύνηση των συμπτωμάτων άγχους και του διχασμού σε εφήβους, η διερεύνηση δύο διαφορετικών δομών του διχασμού και η πρόσληψη ενός μεγάλου και αντιπροσωπευτικού δείγματος από την κοινότητα. Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά τη δυνατότητα γενίκευσης σε κλινικούς πληθυσμούς, τη χρήση της αυτοεπιλογής κατά την πρόσληψη και τον εγκάρσιο σχεδιασμό που εμποδίζει την εξαγωγή αιτιωδών συμπερασμάτων.
“Καθώς αυτή η μελέτη ήταν διατομεακή, απαιτείται περαιτέρω έρευνα με χρήση διαχρονικού σχεδιασμού για την αξιολόγηση της κατευθυντικότητας των σχέσεων μεταξύ άγχους, διαχωρισμού και των μεσολαβητικών παραγόντων”, εξήγησε η Lofthouse. “Επιπλέον, το δείγμα προσλήφθηκε από την κοινότητα, οπότε η μελλοντική έρευνα θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα δείγμα κλινικά αγχωμένων συμμετεχόντων”.
Η μελέτη, με τίτλο “Ανάπτυξη της κατανόησης της σχέσης μεταξύ άγχους και διαχωρισμού στην εφηβεία”, συντάχθηκε από τις Katie Lofthouse, Polly Waite και Emma Cernis.
